Τι έχει αλλάξει φέτος και γιατί μιλάμε για "υπεργρίπη": Ο ρόλος του νέου υποκλάδου Κ - Συναγερμός για την εορταστική περίοδο

Της Βίκυς Κουρλιμπίνη

Με μεγάλη προσοχή παρακολουθούν οι ειδικοί στην Ελλάδα την εμφάνιση του νέου υποκλάδου H3N2, γνωστού ως "υπεργρίπη" ή "σούπερ γρίπη", ο οποίος έχει ήδη προκαλέσει τεράστια ανησυχία στο Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Ο όρος "υπεργρίπη" αναφέρεται σε μια παραλλαγή του ιού της γρίπης Α (H3N2), συγκεκριμένα στον υποκλάδο Κ, που χαρακτηρίζεται από υψηλότερη μεταδοτικότητα και μεγαλύτερη αντοχή απέναντι στην υπάρχουσα ανοσία του πληθυσμού και πιθανόν και στα τρέχοντα εμβόλια.

Στην Ελλάδα, η κατάσταση μέχρι στιγμής παραμένει συγκριτικά πιο ήπια σε σχέση με χώρες, όπου οι νοσηλείες από γρίπη έχουν αυξηθεί σημαντικά. Δεν έχουν καταγραφεί μαζικά κρούσματα του συγκεκριμένου υποκλάδου στη χώρα μας, όμως η επαγρύπνηση συνεχίζεται, καθώς οι τάσεις στην Ευρώπη δείχνουν αυξημένη δραστηριότητα του ιού, ενώ η επερχόμενη περίοδος των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, που χαρακτηρίζεται από αυξημένο συγχρωτισμό, ταξίδια και οικογενειακές συγκεντρώσεις — παράγοντες που διευκολύνουν τη μετάδοση των αναπνευστικών ιών-, επιτείνει την ανησυχία.

Ξεκίνησε νωρίτερα φέτος

Υπάρχουν πολλοί υπότυποι της γρίπης Α, οι οποίοι καθορίζονται από τον τρόπο συνδυασμού δύο πρωτεϊνών (αιμοσυγκολλητίνης (H) και νευραμινιδάσης (N). Κυκλοφορούν κυρίως δύο: ο H1N1 και ο H3N2. Και οι δύο αλλάζουν σταδιακά κάθε χρόνο μέσα από μικρές μεταλλάξεις.

Η γρίπη τύπου Β, από την άλλη, εμφανίζεται σε δύο βασικές γραμμές: τη B/Victoria και τη B/Yamagata. Η δεύτερη έχει σχεδόν εξαφανιστεί από το 2020, αφήνοντας την B/Victoria ως τη βασική κυκλοφορούσα μορφή. Αυτές οι συνεχείς μεταβολές στους ιούς της γρίπης είναι ο λόγος που τα εμβόλια πρέπει να ανανεώνονται σε ετήσια βάση, βασισμένα στα στελέχη που κυκλοφόρησαν την προηγούμενη περίοδο.

Φέτος η εποχή της γρίπης ξεκίνησε αισθητά νωρίτερα σε σχέση με άλλες χρονιές. Η Ιαπωνία παρουσίασε υψηλή δραστηριότητα ήδη από τον Οκτώβριο, ενώ σε αρκετά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Ισπανία, η γρίπη έχει φτάσει σε επιδημικά επίπεδα νωρίτερα από το συνηθισμένο.

Ένα ακόμη στοιχείο που προσελκύει το ενδιαφέρον των ειδικών είναι η πολύ ισχυρή παρουσία του Α/H3N2 και ειδικότερα του υποκλάδου K. Αν και στο νότιο ημισφαίριο φέτος επικράτησε ο A/H1N1, ο υποκλάδος K του H3N2 αυξήθηκε προς το τέλος της περιόδου και στη συνέχεια επικράτησε πλήρως σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιαπωνία, όπου σχεδόν 9 στα 10 δείγματα γρίπης ανήκουν σήμερα σε αυτόν τον τύπο, όπως μεταδίδει ο Independent.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο υποκλάδος K εντοπίστηκε σε όλες τις ηπείρους και αντιστοιχούσε περίπου στο ένα τρίτο των κρουσμάτων H3N2 από τον Μάιο έως τον Νοέμβριο φέτος, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό αυτό προσεγγίζει το 50%.

Ο υποκλάδος K

Παρότι ο υποκλάδος K παρουσιάζει νέες μεταλλάξεις, δεν φαίνεται να αποτελεί κάποιον "νέο" ιό. Πρόκειται για τον H3N2, ο οποίος απλώς εξελίσσεται με τον γνωστό ρυθμό ώστε να μπορεί να ξεφεύγει από την ανοσολογική μας "μνήμη", σημειώνουν οι ειδικοί.

Ωστόσο, το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια ο H3N2 δεν ήταν κυρίαρχος σημαίνει ότι ο πληθυσμός ενδέχεται να έχει χαμηλότερη ανοσία απέναντί του. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερες λοιμώξεις φέτος.

Τα συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό, έντονη κόπωση, μυαλγίες, ξηρό βήχα, πονόλαιμο, πονοκέφαλο και συχνά γαστρεντερικές ενοχλήσεις όπως στομαχόπονο, διάρροια, ναυτία ή έμετο.

Σε ό,τι αφορά το εμβόλιο, οι φετινές συνθέσεις βασίζονται στα δεδομένα της προηγούμενης χρονιάς. Το εμβόλιο περιλαμβάνει δύο στελέχη A/H1N1, ένα στέλεχος γρίπης Β και έναν τύπο A/H3N2 που προηγείται χρονικά του υποκλάδου K. Ορισμένες γενετικές αναλύσεις δείχνουν ότι ο υποκλάδος K έχει κάποιες διαφορές σε σχέση με το στέλεχος του εμβολίου, ωστόσο δεν υπάρχουν ακόμη αρκετά στοιχεία για να εκτιμηθεί με ακρίβεια κατά πόσο αυτές οι διαφορές επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα της ανοσιακής απόκρισης. Εάν τελικά αποδειχθεί ότι η προστασία είναι χαμηλότερη, είναι πιθανό να δούμε περισσότερα κρούσματα, γι’ αυτό και η συνεχής παρακολούθηση της φετινής επιδημιολογικής εικόνας θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική.

Αύξηση στη θετικότητα της γρίπης

Σύμφωνα με την τελευταία επιδημιολογική έκθεση του ΕΟΔΥ για το διάστημα 1-7 Δεκεμβρίου, η θετικότητα για γρίπη ξεπερνά το επιδημικό όριο έναρξης της εποχικής δραστηριότητας της γρίπης, παρουσιάζοντας αύξηση σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα.

Καταγράφηκαν δύο νέα σοβαρά κρούσματα με νοσηλεία σε ΜΕΘ.  Συνολικά, έχουν καταγραφεί 8 κρούσματα γρίπης με νοσηλεία σε ΜΕΘ, ενώ δεν έχουν καταγραφεί θάνατοι. Μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί 45 θετικά δείγματα για ιούς γρίπης, όλα τύπου Α. Όπως τονίζεται, σύμφωνα με αρχική εκτίμηση κινδύνου που εκδόθηκε από το ECDC στις 20 Νοεμβρίου, ο κίνδυνος για τον γενικό πληθυσμό επί επικράτησης του υποκλάδου Κ του Α(Η3) στη φετινή περίοδο επιτήρησης, θεωρείται μέτριος από το ECDC, ενώ θεωρείται υψηλός για τον πληθυσμό που ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου.

Συναγερμός στη Μεγάλη Βρετανία

Το Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (NHS) αντιμετωπίζει αυτόν τον μήνα το "χειρότερο δυνατό σενάριο" για τα κρούσματα γρίπης σε όλη την Αγγλία, καθώς ο αριθμός των ανθρώπων που νοσηλεύονται με τη νόσο αυξήθηκε κατά 55% μέσα σε μία εβδομάδα.

Κατά μέσο όρο, 2.660 ασθενείς την ημέρα βρίσκονταν σε νοσοκομειακό κρεβάτι του NHS με γρίπη, αριθμός αυξημένος από 1.717 την προηγούμενη εβδομάδα και ο υψηλότερος που έχει καταγραφεί ποτέ για αυτή την εποχή του χρόνου. Σύμφωνα με βρετανικά μέσα, την ίδια εβδομάδα πέρυσι οι νοσηλευόμενοι με γρίπη ήταν 1.861, ενώ το 2023 ήταν μόλις 402. Τα ποσοστά μόλυνσης είναι υψηλότερα μεταξύ των παιδιών ηλικίας πέντε έως 14 ετών.