Πώς τα πλαστικά τάπερ και παιχνίδια συνδέονται με προβλήματα στην καρδιά και τι είναι οι φθαλικές ενώσεις

Της Βίκυς Κουρλιμπίνη

Μπορούν τα πλαστικά τάπερ που έχουμε στο ψυγείο μας και τα πλαστικά παιχνίδια να βλάψουν την καρδιά μας; Συνθετικές χημικές ουσίες που ονομάζονται φθαλικές ενώσεις (phthalates), οι οποίες βρίσκονται σε καταναλωτικά προϊόντα όπως δοχεία αποθήκευσης τροφίμων, σαμπουάν, καλλυντικά, αρώματα και παιδικά παιχνίδια, ενδέχεται να προκάλεσαν πάνω από το 10% της συνολικής παγκόσμιας θνησιμότητας από καρδιακές παθήσεις το 2018, σε άνδρες και γυναίκες ηλικίας 55 έως 64 ετών, σύμφωνα με νέα μελέτη.

"Οι φθαλικές ενώσεις μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή στις στεφανιαίες αρτηρίες, κάτι που μπορεί να επιταχύνει υπάρχουσες παθήσεις και να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο", δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Δρ. Λεονάρντο Τρασάντε, καθηγητής παιδιατρικής στη Σχολή Ιατρικής Grossman του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.

Η μελέτη αυτή που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό eBiomedicine έρχεται να ενισχύσει τις ήδη υπάρχουσες ανησυχίες.

Οι φθαλικές ενώσεις είναι μια ομάδα χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται κυρίως ως πλαστικοποιητές, για να κάνουν τα πλαστικά πιο εύκαμπτα και ανθεκτικά. Δεν συνδέονται χημικά με τα προϊόντα, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν εύκολα να απελευθερωθούν στον αέρα, στα τρόφιμα ή να απορροφηθούν από το δέρμα. Το σώμα μας τις μεταβολίζει γρήγορα, αλλά η συνεχής έκθεση μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες.

Συγκεκριμένα, η συνεχής έκθεση σε αυτές τις ουσίες έχει προκαλέσει ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα, καθώς πολλές μελέτες τις έχουν συσχετίσει με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Στα παιδιά και τα έμβρυα, η έκθεση σε φθαλικές ενώσεις έχει συνδεθεί με ορμονικές διαταραχές, συγγενείς ανωμαλίες στα γεννητικά όργανα των αγοριών, αναπτυξιακές καθυστερήσεις, παιδική παχυσαρκία, άσθμα και αλλεργίες. Στους ενήλικες, οι επιπτώσεις περιλαμβάνουν μειωμένη ποιότητα σπέρματος, χαμηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης, μειωμένη γονιμότητα, αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και πιθανή σύνδεση με ορισμένες μορφές καρκίνου.

Ειδικότερα, έχουν συνδεθεί με σοβαρές επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα, κυρίως μέσω της πρόκλησης φλεγμονής, ενδοκρινικής απορρύθμισης και οξειδωτικού στρες. Οι ουσίες αυτές μπορούν να επηρεάσουν τη φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων με διάφορους μηχανισμούς.

Πρώτον, οι φθαλικές ενώσεις προκαλούν συστηματική φλεγμονή, ενεργοποιώντας το ανοσοποιητικό σύστημα και αυξάνοντας την πιθανότητα αθηροσκλήρωσης, δηλαδή της συσσώρευσης πλάκας στις αρτηρίες. Η φλεγμονή αυτή μπορεί να οδηγήσει σε στένωση των αγγείων και μειωμένη ροή αίματος, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου.

Δεύτερον, επηρεάζουν τη ρύθμιση των ορμονών, καθώς παρεμβαίνουν στο ενδοκρινικό σύστημα. Μεταβάλλουν τα επίπεδα ορμονών όπως τα οιστρογόνα, τα ανδρογόνα και η κορτιζόλη, συμβάλλοντας έτσι στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης, σε διαταραχές στα λιπίδια του αίματος (δυσλιπιδαιμία), καθώς και σε αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη — ένας συνδυασμός παραγόντων που προδιαθέτουν για καρδιαγγειακή νόσο.

Επιπλέον, οι φθαλικές ενώσεις αυξάνουν το οξειδωτικό στρες στον οργανισμό, μια κατάσταση όπου παράγονται περισσότερες ελεύθερες ρίζες από ό,τι μπορεί να εξουδετερώσει το σώμα.

Παρόλο που ορισμένες χώρες έχουν ήδη απαγορεύσει ή περιορίσει τη χρήση φθαλικών ενώσεων σε προϊόντα για βρέφη ή συσκευασίες τροφίμων, οι ειδικοί συνεχίζουν να ζητούν αυστηρότερη ρύθμιση και μεγαλύτερη διαφάνεια ως προς τη χρήση τους.