Γράφουν οι Dani Blum, Nina Agrawal και Alice Callahan
Πέντε χρόνια –και εκατοντάδες εκατομμύρια κρούσματα– μετά την κήρυξη της πανδημίας του COVID-19 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι επιστήμονες αποκτούν πλέον σαφέστερη εικόνα για το πώς ο ιός μπορεί να επηρεάσει τον οργανισμό πολύ καιρό μετά την υποχώρηση της λοίμωξης.
Με την εμφάνιση του COVID, γρήγορα καταλάβαμε πόσο θανατηφόρα μπορεί να είναι η λοίμωξη, ιδίως για άτομα με υποκείμενα νοσήματα (π.χ. διαβήτης, καρδιακές παθήσεις). Χρειάστηκαν χρόνια έρευνας για να αρχίσουμε να κατανοούμε πώς ο COVID μπορεί να επιφέρει μόνιμες –καμιά φορά αόρατες– αλλαγές στον οργανισμό. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, 400 εκατ. άνθρωποι έχουν διαγνωστεί με κάποιο μακροχρόνιο σύμπτωμα του COVID παγκοσμίως. Βλάβες στους πνεύμονες και στην καρδιά ή μεταβολές στο μικροβίωμα του εντέρου δεν αναγνωρίζονται πάντα ως συμπτώματα μακροχρόνιου COVID, αλλά μπορούν να έχουν μόνιμες επιπτώσεις στην υγεία μας. Σήμερα έχουμε καλύτερη εικόνα για το τι μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτές τις αλλαγές.
Ο COVID μπορεί να επιφέρει μακροχρόνια προβλήματα στους πνεύμονες, όπως επίμονη δύσπνοια και βήχα. Σπανίως, μπορεί να είναι αιτία πνευμονιών και να δημιουργήσει οζίδια που δυσχεραίνουν την αναπνοή. Μελέτες έδειξαν πως πάνω από το 10% των ανθρώπων που νοσηλεύτηκαν με COVID έχει οζίδια στους πνεύμονες δύο χρόνια μετά.
Ο ιός εισβάλλει στα κύτταρα μέσω των αεραγωγών, προκαλώντας φλεγμονή που μπορεί ακόμα και να καταστρέψει τον υγιή πνευμονικό ιστό, επηρεάζοντας την ικανότητα των πνευμόνων να μεταφέρουν οξυγόνο σε όλο το σώμα.
Ο COVID προκαλεί βραχυπρόθεσμα συμπτώματα όπως ναυτία, έμετο και διάρροια. Σε ορισμένα άτομα, όμως, ο COVID ενδέχεται να επιφέρει γαστρεντερικά προβλήματα, όπως παλινδρόμηση, δυσκοιλιότητα, διάρροια και κοιλιακό άλγος, που να διαρκέσουν μήνες ή χρόνια. Σε μελέτη του 2024 οι ερευνητές υπολόγισαν ότι το 10% των ατόμων που νόσησαν με COVID υπέφερε από κοιλιακό άλγος και το 13% αντιμετώπιζε γαστρεντερικά προβλήματα έναν χρόνο μετά.
Οι επιστήμονες δεν έχουν προσδιορίσει επακριβώς γιατί ο COVID μπορεί να διαταράξει τόσο πολύ τη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου, αλλά αρχίζουν να κατανοούν καλύτερα τι μπορεί να συμβαίνει. Είναι σαφές ότι ο ιός μπορεί να διαταράξει το μικροβίωμα του εντέρου, μειώνοντας τα ωφέλιμα μικρόβια και αυξάνοντας τον αριθμό των επιβλαβών. Τα "καλά" μικρόβια βοηθούν στην καταστολή της φλεγμονής, ενώ τα "κακά" την επιδεινώνουν. Η φλεγμονή μπορεί να βλάψει τον βλεννογόνο του εντέρου και αυτό να οδηγήσει σε τροφικές δυσανεξίες.
Η φλεγμονή μπορεί επίσης να "καταστρέψει" τα νεύρα που μεταδίδουν τον πόνο στο έντερο ή που ελέγχουν τις εντερικές συσπάσεις, γεγονός που προκαλεί πόνο στο στομάχι ή στο έντερο ή που κάνει τις τροφές να κινούνται πολύ γρήγορα ή αργά μέσω του πεπτικού σωλήνα, προκαλώντας διάρροια ή δυσκοιλιότητα.
Η λοίμωξη φέρνει στους ασθενείς πονοκεφάλους, ζάλη και σύγχυση. Ορισμένοι, π.χ., έχουν δυσκολία συγκέντρωσης ή διαπιστώνουν κενά μνήμης. Συμπτώματα που μπορούν να γίνουν μακροχρόνια. Σύμφωνα με μελέτες, το 20%-30% όσων μολύνθηκαν από COVID εμφάνισε "εγκεφαλική ομίχλη" τρεις μήνες μετά τη λοίμωξη. Ο COVID μπορεί να "πυροδοτήσει" το άγχος ή να επιδεινώσει υφιστάμενα προβλήματα ψυχικής υγείας.
Οι επιστήμονες ακόμη προσπαθούν να προσδιορίσουν όλους τους παράγοντες που συμβάλλουν σε μόνιμα νευρολογικά προβλήματα μετά τον COVID. Ένας "ένοχος" είναι σίγουρος: η επίμονη φλεγμονή βλάπτει τους νευρώνες και αναστέλλει τη δημιουργία βασικών συνδέσεων μεταξύ των συνάψεων. Ερευνητές πιστεύουν ότι οι περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη γνωστική λειτουργία και στα συναισθήματα είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στη φλεγμονή. Επίσης, ο ιός διαταράσσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, ο οποίος προστατεύει τον εγκεφαλικό ιστό και είναι ζωτικής σημασίας για τη γνωστική λειτουργία.
Η λοίμωξη από COVID-19 αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων: μελέτη έδειξε ότι διπλασιάζει τις πιθανότητες να υποστεί κάποιος σοβαρό καρδιαγγειακό επεισόδιο για τα επόμενα τρία χρόνια από τη νόσηση.
Η πίεση από τον πυρετό και τη φλεγμονή μπορεί να επιβαρύνει υπερβολικά την καρδιά. Σε κάποιον που έχει ήδη συσσώρευση αθηρωματικής πλάκας, αυτή η επιβάρυνση μπορεί να οδηγήσει σε αρρυθμίες ή καρδιακή προσβολή. Πιο σύνηθες είναι η φλεγμονή από τον ιό να βλάψει τον καρδιακό μυ. Επίσης, ο ιός μπορεί να "πλήξει" τα κύτταρα που επενδύουν τα αιμοφόρα αγγεία, δημιουργώντας ενδεχομένως έναν νέο θρόμβο ή αποκολλώντας την πλάκα που ακολούθως θα φράξει το αγγείο.
Μελέτες σε ασθενείς με μακροχρόνιο COVID δείχνουν ότι το σώμα τους δυσκολεύεται να μεταφέρει το αίμα από τα πόδια και την κοιλιά πίσω στην καρδιά και αυτό προκαλεί κόπωση, δύσπνοια και αίσθημα αδιαθεσίας μετά την άσκηση.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι σε ορισμένους ασθενείς η φλεγμονή βλάπτει ορισμένες νευρικές ίνες έξω από τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό που ρυθμίζουν την ικανότητα σύσπασης των αιμοφόρων αγγείων. Σε άλλους ασθενείς φαίνεται πως οι μύες έχουν απολέσει την ικανότητα να εξάγουν οξυγόνο από το αίμα σε βαθμό κάτω του φυσιολογικού. Επιπλέον, τα μιτοχόνδρια ίσως να μη λειτουργούν σωστά ή στην πλήρη δυναμική τους, προκαλώντας βλάβη στον μυϊκό ιστό.
H Dani Blum και η Nina Agrawal είναι δημοσιογράφοι των "The New York Times" που καλύπτουν θέματα υγείας. Η Alice Callahan είναι δημοσιογράφος των "The New York Times" με ειδίκευση σε θέματα διατροφής και υγείας.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στις 10 Μαρτίου 2025 στους "The New York Times".
© 2025 The New York Times Company
Φαίνεται να προσφέρει αντίστοιχα οφέλη με τη μεσογειακή διατροφή, με έμφαση στη μείωση της "κακής" χοληστερίνης (LDL).
"Η πρόληψη σώζει ζωές – Μίλα με τον γιατρό σου σήμερα".
Γράφει ο Γεράσιμος Αλιβιζάτος
Οι υποσχέσεις από μια νέα πειραματική θεραπεία με αντίσωμα.
Παρέχει εξειδικευμένες επεμβατικές θεραπείες ακτινολογίας σε ογκολογικούς ασθενείς.
Η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D μπορεί να βοηθά στην προστασία των άκρων των χρωμοσωμάτων μας.
Η νέα διάσταση που δίνει η τεχνολογική πρόοδος
Γράφει η Θεοδώρα Ψαλτοπούλου
Mέχρι τέλος του έτους το ηλεκτρονικό βραχιολάκι θα εφαρμόζεται σε 100 νοσοκομεία.
Αναγνωρίζεται ως χρόνια, προοδευτική και υποτροπιάζουσα νόσος
Γράφει η Κατερίνα Μπαρμπαγιάννη
Η επούλωση ενός τραυματισμού δεν σημαίνει αυτόματα και "επιστροφή στο παιχνίδι".
Το συσσωρευμένο λίπος στην κοιλιά αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρών προβλημάτων υγείας.
Ώρα μηδέν για άμεσες παρεμβάσεις υπό τη σκιά αρνητικών προβλέψεων για την αύξηση των παχύσαρκων ατόμων
Γράφει η Βίκυ Κουρλιμπίνη
Τα μηνιγγιώματα είναι οι πιο συχνοί πρωτοπαθείς όγκοι του εγκεφάλου στους ενήλικες.
Ένα συνέδριο της Μονάδας ΥΓΕΙΑ IVF Εμβρυογένεσις για τη νέα εποχή της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
Στο επίκεντρο θεραπείες που χαρακτηρίζονται επαναστατικές και δίνουν ελπίδα σε εκατομμύρια ασθενείς
Γράφει η Βίκυ Κουρλιμπίνη
Ο ΠΟΥ δημοσίευσε σήμερα μια σειρά από συστάσεις για την αντιμετώπιση των άμεσων και μακροπρόθεσμων συνεπειών από τις απότομες και δραστικές περικοπές στη διεθνή βοήθεια.
