Γράφει η Κατερίνα Μπαρμπαγιάννη*
Η παχυσαρκία αποτελεί μάστιγα της εποχής μας και οι συζητήσεις γύρω από αυτήν είναι ολοένα και περισσότερες. Διόλου τυχαίο, καθώς τα επιδημιολογικά δεδομένα είναι ξεκάθαρα: στα επόμενα 10 χρόνια ένας στους δύο άνω των 5 ετών παγκοσμίως αναμένεται να έχει παραπάνω από το φυσιολογικό σωματικό βάρος.
Η παχυσαρκία αναγνωρίζεται πλέον ως νόσος. Ως μια χρόνια, προοδευτική και υποτροπιάζουσα νόσος, που οφείλεται στην υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα.
Πώς ορίζεται, όμως, μια νόσος και γιατί η παχυσαρκία θεωρείται νόσος;
Αν και σαφής ορισμός δεν υπάρχει, ως νόσος χαρακτηρίζεται οποιαδήποτε απόκλιση από τη φυσιολογική κατάσταση (δομή ή λειτουργία) του οργανισμού, που προκύπτει από συγκεκριμένη αιτία και σχετίζεται με συγκεκριμένα σημεία και συμπτώματα. Η διερεύνηση μιας νόσου περιλαμβάνει την αναζήτηση της υποκείμενης αιτίας, τους παθογενετικούς μηχανισμούς, τις δομικές αλλαγές και τις κλινικές συνέπειες. Η διερεύνηση αυτή είναι απαραίτητη για την επιλογή της αντίστοιχης θεραπείας.
Βάσει των ανωτέρω, η παχυσαρκία αναγνωρίζεται ως νόσος, αφού το παθοφυσιολογικό υπόβαθρο, η αιτιολογία και η κλινική εικόνα πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις. Ας το δούμε λίγο πιο αναλυτικά:
Η παχυσαρκία προκαλείται από ποικίλα αίτια: υπερβολική πρόσληψη τροφής και μειωμένη σωματική δραστηριότητα, ορμονικές διαταραχές και ενδοκρινικές παθήσεις, φάρμακα, ψυχοσυναισθηματική επιβάρυνση, στέρηση ύπνου κ.ά. Καθοριστική είναι και η κληρονομική προδιάθεση, που επηρεάζει το πώς το άτομο θα ανταποκριθεί σε ένα ισχυρό "παχυσαρκιογόνο" περιβάλλον, με τις εκτιμήσεις για την κληρονομικότητα της παχυσαρκίας να αγγίζουν το 70%.
Οι παράγοντες αυτοί οδηγούν στην αύξηση του λιπώδους ιστού, ο οποίος καθίσταται δυσλειτουργικός, παρουσιάζει φλεγμονώδη χαρακτηριστικά και σταδιακά επηρεάζει όλα τα όργανα και τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος. Αυτό, χωρίς παρέμβαση, οδηγεί τελικά στις επιπλοκές της παχυσαρκίας, οι οποίες ταξινομούνται σε 3 κατηγορίες:
Μεταβολικές: π.χ. διαβήτης, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, καρδιαγγειακά νοσήματα, χολολιθίαση, λιπώδης διήθηση ήπατος, μειωμένη αναπαραγωγική ικανότητα, κακοήθειες.
Μηχανικές: οστεοαρθρίτιδα γονάτων, αποφρακτική υπνική άπνοια, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ακράτεια ούρων.
Ψυχοκοινωνικές: κατάθλιψη, άνοια.
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει και στον στιγματισμό των ανθρώπων με παχυσαρκία, ο οποίος πηγάζει από ανακριβή στερεότυπα ότι πρόκειται για άτομα με οκνηρία, έλλειψη διάθεσης και κινήτρου, που φέρουν την αποκλειστική ευθύνη για την εικόνα του σώματός τους. Αυτές οι πεποιθήσεις, που έρχονται σε αντίθεση με τη σύγχρονη επιστημονική γνώση της παχυσαρκίας ως χρόνιας νόσου, προκαλούν κοινωνικές διακρίσεις εις βάρος των ανθρώπων με παχυσαρκία, αυξάνουν το ψυχολογικό και συναισθηματικό τους φορτίο, προκαλούν περαιτέρω κοινωνική απομόνωση και δυσχεραίνουν την προσπάθεια αντιμετώπισης της νόσου.
Η μείωση της πρόσληψης θερμίδων και η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας είναι απαραίτητη προϋπόθεση της οποιασδήποτε προσπάθειας αντιμετώπισης της παχυσαρκίας. Εντούτοις, σήμερα γνωρίζουμε ότι από μόνα τους συνήθως δεν επαρκούν. Το επιβεβαιώνουν μεγάλες μελέτες που δείχνουν ότι, από τους ανθρώπους που χάνουν βάρος μόνο με δίαιτα και άσκηση, τα δύο τρίτα περίπου θα το ανακτήσουν μέσα σε 1 χρόνο και σχεδόν όλοι μέσα σε 5 χρόνια. Όταν καθίστανται αναποτελεσματικά, η φαρμακευτική και σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και η χειρουργική αντιμετώπιση συμβάλλουν καθοριστικά στην υποστροφή της νόσου.
Η παχυσαρκία, ως χρόνια νόσος, είναι μια σύνθετη και περίπλοκη κατάσταση ως προς την αιτιολογία της, τους μηχανισμούς της και την αντιμετώπισή της. Για τον λόγο αυτό, η απόδοση της ευθύνης στο ίδιο το άτομο με παχυσαρκία, ως έλλειψη πειθαρχίας ή κινήτρων, είναι λανθασμένη και η παροχή συμβουλευτικής τύπου "κάνε δίαιτα και άσκηση" είναι απλοϊκή. Η συζήτηση με ειδικευμένο επαγγελματία υγείας είναι στις περισσότερες περιπτώσεις απαραίτητη, για την ανεύρεση της υποκείμενης αιτίας, την παροχή εξατομικευμένης φροντίδας και την πρόληψη των επιπλοκών της νόσου.
Παραπομπές
1. data.worldobesity.org/publications/World-Obesity-Atlas-2022-updated.pdf
2. Fitch AK and Bays HE. Obes Pillars. 2022;1:100004.
3. Bays HE, et al. Obes Pillars. 2022;3:100034.
4. Stunkard AJ, et al. N Engl J Med. 1990;322(21):1483 7.
5. Longo M, et al. Int J Mol Sci. 2019;20(9):2358.
6. Michałowska J, et al. Nutrients. 2021;13(2):351.
7. Wharton S, et al. CMAJ. 2020;192(31):E875 E91.
*MD, MSc, Παθολόγος με εξειδίκευση στον Σακχαρώδη Διαβήτη.
Medical Advisor Φαρμασέρβ-Λίλλυ
Οι υγειονομικές αρχές των ΗΠΑ ενέκριναν ένα νέο χάπι για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Έχουν ήδη εμβολιαστεί πάνω από 2 εκατομμύρια πολίτες.
H 90-30-50 δίνει έμφαση στην ποιότητα της διατροφής.
Στην Ευρώπη η έξαρση των κρουσμάτων έχει ξεκινήσει, αναμένεται και στην Ελλάδα.
Πώς μπορεί να "ξανανιώσει" το ανοσοποιητικό σύστημα.
Διαστάσεις λαμβάνει το τελευταίο χρονικό διάστημα το φαινόμενο της αυξανόμενης προβολής διαφημιστικών καταχωρήσεων
Η γρίπη αλλάζει και μεταλλάσσεται διαρκώς. Συχνά, ξαφνιάζει και τους ίδιους τους επιστήμονες.
99 νέες εισαγωγές. Ένα σοβαρό κρούσμα γρίπης.
Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία (ΕΚΕ) χαιρετίζει θερμά την υιοθέτηση του EU Safe Hearts Plan που ανακοινώθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2025 για την Καρδιαγγειακή υγεία στην Ευρώπη.
Η εναλλασσόμενη νηστεία είναι μια μορφή διαλειμματικής νηστείας (intermittent fasting).
Καμπανάκι κινδύνου: η συνολική φαρμακευτική δαπάνη μπορεί να φτάσει τα €10,5 δισ. έως το 2028, από €8,9 δισ. που εκτιμάται για το 2025.
Για τις ερχόμενες δύο εβδομάδες.
Σε μια εποχή όπου η Ογκολογία εξελίσσεται ραγδαία, η ανοσοθεραπεία αναδεικνύεται ως πραγματική τομή στη θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου..
Η ανάδειξη ενός νέου υποκλάδου σημαίνει ότι ο πληθυσμός δεν διαθέτει ανοσία, όπως τονίζουν οι ειδικοί.
Έξι συγκεκριμένα συμπτώματα κατάθλιψης που εμφανίζονται στη μέση ηλικία συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο άνοιας αργότερα στη ζωή, σύμφωνα με νέα μελέτη, με επικεφαλής ερευνητές του University College...
Σε επιφυλακή βρίσκονται οι υγειονομικές αρχές για τη νέα παραλλαγή της γρίπης Α(H3N2), ή "υποκλάδος Κ".
