Κάνουν τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης τους ιατρούς χειρότερους στη δουλειά τους;

Γράφει o Teddy Rosenbluth

Τα τελευταία χρόνια μελέτες έχουν περιγράψει τους πολλούς τρόπους με τους οποίους τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης έχουν βοηθήσει τους γιατρούς να γίνουν καλύτεροι στη δουλειά τους: τους έχουν βοηθήσει να εντοπίζουν τον καρκίνο, τους έχουν επιτρέψει να κάνουν διαγνώσεις πιο γρήγορα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τους έχουν βοηθήσει να προβλέπουν με μεγαλύτερη ακρίβεια ποιος κινδυνεύει από επιπλοκές.

Ωστόσο, νέα έρευνα υποδηλώνει ότι η συνεργασία με την ΤΝ μπορεί να έχει ένα κρυφό κόστος. Μια μελέτη δημοσιευμένη στο "Lancet Gastroenterology and Hepatology" διαπίστωσε ότι έπειτα από μόλις τρεις μήνες χρήσης ενός εργαλείου ΤΝ σχεδιασμένου να βοηθά στον εντοπισμό προκαρκινικών αλλοιώσεων κατά τη διάρκεια κολονοσκοπήσεων οι γιατροί ήταν σημαντικά χειρότεροι στο να τις βρίσκουν μόνοι τους. Αυτά είναι τα πρώτα στοιχεία που δείχνουν ότι η εξάρτηση από εργαλεία ΤΝ μπορεί να διαβρώνει την ικανότητα ενός γιατρού να εκτελεί θεμελιώδεις δεξιότητες χωρίς την τεχνολογία, ένα φαινόμενο γνωστό ως "απώλεια δεξιοτήτων".

Η μελέτη ξεκίνησε όπως πολλές δοκιμές ΤΝ στην ιατρική. Σε γιατρούς σε τέσσερα κέντρα ενδοσκοπήσεων στην Πολωνία δόθηκε πρόσβαση σε ένα εργαλείο ΤΝ που επισημαίνει ύποπτες αλλοιώσεις ενώ εκτελούν κολονοσκόπηση, σχεδιάζοντας ένα πλαίσιο γύρω τους σε πραγματικό χρόνο. Αρκετές άλλες μεγάλες κλινικές δοκιμές έχουν δείξει ότι αυτή η τεχνολογία βελτιώνει σημαντικά το ποσοστό ανίχνευσης προκαρκινικών αλλοιώσεων από τους γιατρούς, έναν ευρέως αποδεκτό δείκτη της απόδοσης ενός ενδοσκοπιστή.

Στη συνέχεια, σε αντίθεση με προηγούμενες μελέτες, οι ερευνητές μέτρησαν τι συνέβη όταν το εργαλείο απομακρύνθηκε. Στους τρεις μήνες πριν εισαχθεί η τεχνολογία οι γιατροί εντόπισαν αλλοιώσεις σε περίπου 28% των κολονοσκοπήσεων. Μετά την απόσυρση της ΤΝ το ποσοστό ανίχνευσης είχε πέσει σε περίπου 22% – πολύ κάτω από το αρχικό τους επίπεδο.

Αυτή ήταν μια παρατηρητική μελέτη, που σημαίνει ότι δεν μπορεί να απαντήσει αν η τεχνολογία προκάλεσε την πτώση στην απόδοση. Θα μπορούσαν να υπάρχουν και άλλες εξηγήσεις για το φαινόμενο: για παράδειγμα, οι γιατροί πραγματοποίησαν περίπου διπλάσιες κολονοσκοπήσεις μετά την εισαγωγή του εργαλείου ΤΝ σε σύγκριση με πριν, κάτι που μπορεί να σήμαινε ότι απέδιδαν λιγότερη προσοχή σε κάθε σάρωση.

Αλλά οι ειδικοί δήλωσαν ότι το γεγονός ότι υπάρχει ένα φαινόμενο απώλειας δεξιοτήτων δεν είναι απροσδόκητο. Αυτό το φαινόμενο είναι καλά τεκμηριωμένο σε άλλους τομείς: οι πιλότοι, για παράδειγμα, υποβάλλονται σε ειδική εκπαίδευση για να ανανεώσουν τις δεξιότητές τους στην εποχή του αυτόματου πιλότου.

"Νομίζω ότι το μεγάλο ερώτημα θα είναι: Και λοιπόν; Είναι αυτό σημαντικό;", είπε ο Δρ Robert Wachter, πρόεδρος του τμήματος Iατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Σαν Φρανσίσκο.

Αφενός, ο Δρ Wachter ανέφερε ότι υπάρχουν πολλά αβλαβή παραδείγματα νέας τεχνολογίας που κάνει ξεπερασμένες παλιές δεξιότητες. Χάρη στην εφεύρεση του στηθοσκοπίου, για παράδειγμα, πολλοί γιατροί θα δυσκολεύονταν να εξετάσουν την καρδιά και τους πνεύμονες ενός ασθενή χωρίς αυτό, όπως ήταν συνηθισμένο το 1700.

Ακόμα κι αν τα εργαλεία ήταν τέλεια, ο Wachter προειδοποίησε ότι η απώλεια δεξιοτήτων θα μπορούσε να είναι επικίνδυνη για τους ασθενείς κατά τη διάρκεια της τρέχουσας μεταβατικής περιόδου, όταν τα εργαλεία ΤΝ δεν είναι διαθέσιμα σε κάθε σύστημα υγείας και ένας νέος εργοδότης μπορεί να ζητήσει από έναν γιατρό συνηθισμένο στη χρήση τους να λειτουργήσει χωρίς αυτά.

Και ενώ η διάβρωση της ικανότητας είναι εμφανής σε κάποιον που εξετάζει δεδομένα από χιλιάδες πράξεις, ο Δρ Wachter είπε ότι αμφέβαλλε ότι κάθε μεμονωμένος γιατρός παρατήρησε μια αλλαγή στη δική του ικανότητα.

Δεν είναι ακόμη απολύτως σαφές γιατί οι δεξιότητες ενός γιατρού μπορεί να υποχωρήσουν τόσο γρήγορα κατά τη χρήση της ΤΝ. Μια μικρή μελέτη παρακολούθησης της κίνησης των ματιών διαπίστωσε ότι, ενώ χρησιμοποιούσαν την ΤΝ, οι γιατροί έτειναν να κοιτούν λιγότερο στις άκρες της εικόνας, γεγονός που υποδηλώνει ότι μέρος της μυϊκής μνήμης που εμπλέκεται στην εξέταση μιας σάρωσης άλλαξε με τη χρήση του εργαλείου.

Ο Δρ Ahmad, γαστρεντερολόγος στο University College Hospital του Λονδίνου, είπε ότι θα μπορούσε επίσης να είναι ότι έπειτα από μήνες εξάρτησης από έναν βοηθό η γνωστική αντοχή που απαιτείται για την προσεκτική αξιολόγηση κάθε σάρωσης είχε ατροφήσει.

Σε κάθε περίπτωση, οι ειδικοί στην ιατρική εκπαίδευση και οι ηγέτες του συστήματος υγείας εξετάζουν ήδη τρόπους για την καταπολέμηση του φαινομένου. Ορισμένα συστήματα υγείας, όπως το UC San Diego Health, έχουν επενδύσει πρόσφατα στην εκπαίδευση με προσομοίωση, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τους γιατρούς να εξασκούνται σε πράξεις χωρίς ΤΝ για να διατηρήσουν τις δεξιότητές τους σε υψηλό επίπεδο, δήλωσε ο Δρ Chris Longhurst, επικεφαλής κλινικός και υπεύθυνος καινοτομίας του συστήματος υγείας.

Ο Δρ Adam Rodman, διευθυντής προγραμμάτων ΤΝ στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess στη Βοστώνη, ανέφερε ότι ορισμένες ιατρικές σχολές έχουν επίσης εξετάσει το να απαγορεύσουν την ΤΝ στα πρώτα χρόνια εκπαίδευσης των φοιτητών.

Εάν μόνο τρεις μήνες χρήσης ενός εργαλείου ΤΝ μπόρεσαν να διαβρώσουν τις δεξιότητες των έμπειρων γιατρών που συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη (κατά μέσο όρο, οι γιατροί ασκούσαν το επάγγελμα για περίπου 27 χρόνια), τι θα συνέβαινε σε φοιτητές ιατρικής και ειδικευόμενους γιατρούς που μόλις αρχίζουν να αναπτύσσουν αυτές τις δεξιότητες;

"Το ονομάζουμε όλο και περισσότερο "απο-εκπαίδευση”", δήλωσε ο Δρ Rodman.

*Ο Teddy Rosenbluth είναι δημοσιογράφος των "The New York Times" που καλύπτει θέματα  υγείας, με ειδική εστίαση στην ιατρική παραπληροφόρηση.

Το πρωτότυπο άρθρο δημοσιεύθηκε στους "The New York Times" στις 28 Αυγούστου 2025.

© 2025 The New York Times Company