Ανησυχητικά στοιχεία για την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων στην Ελλάδα και την Ευρώπη

Ανησυχητικά είναι τα στοιχεία για την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων και δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για αδράνεια. Τα τελευταία 10 χρόνια ο αριθμός των παιδιών που ζουν με μια διαταραχή ψυχικής υγείας αυξάνεται σταθερά. Στην Ελλάδα ένας στους τέσσερις εφήβους ζει με μια διαταραχή ψυχικής υγείας, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη να έχουν όλα τα παιδιά και οι έφηβοι πρόσβαση σε φροντίδα ψυχικής υγείας υψηλής ποιότητας.

Οι επισημάνσεις έρχονται από τον δρ Ζοάο Μπρέντα επικεφαλής του Γραφείου Ποιότητας Φροντίδας και Ασφάλειας Ασθενών του ΠΟΥ στην Αθήνα, με τον οποίο συνομίλησε το ΑΠΕ-ΜΠΕ, με αφορμή την εκδήλωση "Growing Healthier Together", που θα πραγματοποιηθεί σήμερα, 10 Μαΐου, από τις 11:00 π.μ. έως τις 17:00 μ.μ., στον Κήπο του Ζαππείου με είσοδο ελεύθερη. Πρόκειται για μια ημέρα αφιερωμένη στην προώθηση της ψυχικής υγείας και της ευημερίας των παιδιών, των εφήβων, των οικογενειών και των φροντιστών τους.

"Ως Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, συλλέξαμε πρόσφατα όλα τα διαθέσιμα στοιχεία για την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια, με σκοπό τη σύνταξη μιας εμβληματικής έκθεσης η οποία θα παρουσιαστεί τους προσεχείς μήνες. Τα δεδομένα που προκύπτουν είναι ανησυχητικά.

Η έκθεση δείχνει ότι, τα τελευταία δέκα χρόνια, αυξάνεται σταθερά ο αριθμός των παιδιών και των νέων που ζουν με μια διαταραχή ψυχικής υγείας. Χαρακτηριστικά, ένας στους πέντε εφήβους ηλικίας 15-19 ετών εμφανίζει κάποια τέτοια διαταραχή. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η αυτοκτονία αποτελεί πλέον την πρώτη αιτία θανάτου για τις ηλικίες 15 έως 29 ετών σε όλη την Περιφέρεια", τονίζει ο Dr Joao Breda.

Αυτά τα στοιχεία, προσθέτει δεν αφήνουν περιθώριο για αδράνεια. Τεκμηριώνουν με σαφήνεια την επείγουσα ανάγκη ενίσχυσης της ποιότητας της φροντίδας ψυχικής υγείας που προσφέρεται σε παιδιά και νέους.

"Ειδικά για την Ελλάδα, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι περίπου ένας στους τέσσερις εφήβους ηλικίας 15-19 ετών ζει με μια διαταραχή ψυχικής υγείας. Αυτό καθιστά ακόμη πιο αναγκαία τη συνέχιση και την ενδυνάμωση της πολύτιμης συνεργασίας μεταξύ του ΠΟΥ/Ευρώπης και του Υπουργείου Υγείας για τη βελτίωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους στη χώρα μας".

Σε ερώτηση για τους παράγοντες που ευθύνονται για την επιδείνωση της ψυχικής υγείας των παιδιών ο επικεφαλής του Γραφείου Ποιότητας Φροντίδας και Ασφάλειας Ασθενών του ΠΟΥ στην Αθήνα απαντά:

"Η επιδείνωση της ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων είναι ένα σύνθετο φαινόμενο, το οποίο δεν μπορεί να αποδοθεί σε έναν και μόνο παράγοντα. Η αύξηση της ψυχικής δυσφορίας, όπως αυτή καταγράφεται από τα ίδια τα παιδιά και τους εφήβους, φαίνεται να είναι αποτέλεσμα ενός πολυπαραγοντικού συνδυασμού. Είναι καλά τεκμηριωμένο ότι όσο αυξάνονται οι στρεσογόνοι παράγοντες, τόσο επιβαρύνεται και η ψυχική υγεία.

Σήμερα, οι νέοι στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) καλούνται να αντιμετωπίσουν πρωτόγνωρες προκλήσεις: την κλιματική κρίση, τις γεωπολιτικές συγκρούσεις, αλλά και την καθημερινότητά τους σε περίπλοκα και μη ρυθμιζόμενα ψηφιακά περιβάλλοντα. Παράλληλα, παρατηρούμε ότι τα παιδιά και οι έφηβοι δεν έχουν επαρκή πρόσβαση στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας που χρειάζονται.

Οι υφιστάμενες υπηρεσίες δεν είναι πάντα σχεδιασμένες με γνώμονα τις ανάγκες και τις επιθυμίες των νέων. Συχνά, παρέχονται σε περιβάλλοντα που δεν είναι φιλικά προς αυτούς, με ελλείψεις στο προσωπικό και μακρές λίστες αναμονής. Έτσι, αντιμετωπίζουμε ένα διττό πρόβλημα: από τη μία πλευρά, οι νέοι βιώνουν αυξημένες και συχνά πρωτοφανείς πιέσεις, ενώ από την άλλη, το σύστημα ψυχικής υγείας αδυνατεί να ανταποκριθεί με φροντίδα ποιοτική, προσβάσιμη και προσαρμοσμένη στις ανάγκες τους.

Οι απαραίτητες παρεμβάσεις

"Στο Γραφείο του ΠΟΥ για την Ποιότητα της Φροντίδας και την Ασφάλεια των Ασθενών στην Αθήνα, δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην επιτακτική ανάγκη να έχουν όλα τα παιδιά και οι έφηβοι πρόσβαση σε φροντίδα ψυχικής υγείας υψηλής ποιότητας. Πρόσφατα, συνδιαμορφώσαμε τα νέα Πρότυπα Ποιότητας για τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Νέων, με τη συμμετοχή όχι μόνο ειδικών, αλλά και των ίδιων των παιδιών και των νέων, ώστε να αντανακλούν τις πραγματικές τους ανάγκες και εμπειρίες.

Τα πρότυπα αυτά επισημαίνουν τη σημασία της ενεργού συμμετοχής των νέων στον σχεδιασμό υπηρεσιών, οι οποίες θα είναι προσβάσιμες, με μηδενική ανοχή στο στίγμα και σύμφωνες με τις αξίες και τις προτιμήσεις των ίδιων των ωφελούμενων. Επιπλέον, προτείνουν την καθολική πρόσβαση σε επιστημονικά τεκμηριωμένες, αποτελεσματικές παρεμβάσεις που παρέχονται από εξειδικευμένους επαγγελματίες ψυχικής υγείας.

Αυτές οι παρεμβάσεις αφορούν τόσο τον γενικό πληθυσμό των παιδιών και των εφήβων -- όπως δράσεις ενδυνάμωσης συναισθηματικής νοημοσύνης και δεξιοτήτων ζωής σε σχολικό ή κοινοτικό πλαίσιο -- όσο και παιδιά και νέους που βιώνουν έντονο στρες ή πληρούν τα διαγνωστικά κριτήρια για διαταραχή ψυχικής υγείας. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι κάθε παιδί και κάθε έφηβος που έχει ανάγκη υποστήριξης θα πρέπει να μπορεί να την έχει -- ανεξαρτήτως του πού ζει", υπογραμμίζει ο Ζοάο Μπρέντα.

Η εκδήλωση "Growing Healthier Together"

Ο ΠΟΥ/Ευρώπης μέσω του Γραφείου του για την Ποιότητα της Φροντίδας και την Ασφάλεια των Ασθενών στην Αθήνα διοργανώνει την εκδήλωση "Growing Healthier Together".

"Η ψυχική υγεία των παιδιών και των νέων αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της ατομικής ευημερίας, της κοινωνικής συνοχής και της δημόσιας υγείας. Η καθολική πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, η ενίσχυση της πρόληψης και η ανάπτυξη αποτελεσματικών μηχανισμών έγκαιρης παρέμβασης δεν αποτελούν προνόμιο αλλά θεμελιώδες δικαίωμα όλων. Μαζί, μπορούμε να διαμορφώσουμε ένα περιβάλλον όπου η ψυχική υγεία αναγνωρίζεται, στηρίζεται και προστατεύεται", σχολιάζει ο δρ Ζοάο Μπρέντα. 

Η εκδήλωση θα περιλαμβάνει ενημερωτικά περίπτερα με τη συμμετοχή περισσότερων από 20 κορυφαίων οργανισμών ψυχικής υγείας στην Αθήνα, διαδραστικά εργαστήρια και συνεδρίες δημιουργικού παιχνιδιού. Παιδιά και έφηβοι θα έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε εργαστήρια τέχνης, δραστηριότητες διαχείρισης άγχους και παιχνίδια που ενισχύουν τη συναισθηματική ανθεκτικότητα και τη γνώση γύρω από θέματα ψυχικής υγείας.

Θα πραγματοποιηθούν συζητήσεις για σημαντικά ζητήματα, όπως η πρόληψη φαινομένων βίας μεταξύ συνομηλίκων, η ασφαλής και υπεύθυνη χρήση του διαδικτύου, καθώς και η ανάγκη έγκαιρης υποστήριξης της ψυχικής υγείας και ευημερίας.