Εξατομικευμένα εμβόλια κατά του καρκίνου: Πόσο κοντά βρισκόμαστε

H φαρμακευτική έρευνα σημειώνει μεγάλη πρόοδο, με την τεχνολογία mRNA να επιταχύνει την ανάπτυξη εξατομικευμένων εμβολίων για την αντιμετώπιση του καρκίνου και από την επιτυχία των εμβολίων κατά της COVID-19. Κλινικές δοκιμές δείχνουν ελπιδοφόρα αποτελέσματα σε διάφορους τύπους, όπως το μελάνωμα και ο καρκίνος του πνεύμονα, με στόχο την αύξηση της επιβίωσης και τη μείωση της πιθανότητας υποτροπής. Αν και τα εξατομικευμένα θεραπευτικά εμβόλια βρίσκονται ακόμα στο στάδιο των κλινικών δοκιμών, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι μέσα στα επόμενα χρόνια θα αποτελέσουν βασικό εργαλείο στην ογκολογία, ανοίγοντας τον δρόμο για πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές θεραπείες.

Ο Klaus Schlueter, αντιπρόεδρος ιατρικών και επιστημονικών υποθέσεων της MSD για την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και τον Καναδά, βρέθηκε στην Ελλάδα πριν λίγες ημέρες με αφορμή τη συμμετοχή του στο 5ο συνέδριο του Economist για τον καρκίνο "Evaluating Europe’s latest cancer strategies". Μίλησε στο Capital.gr για τις κλινικές δοκιμές που διεξάγονται πάνω στα εξατομικευμένα θεραπευτικά εμβόλια για τον καρκίνο και πόσο κοντά είμαι στην αντιμετώπιση της νόσου.

Σημειώνεται πως MSD και η Moderna διεξάγουν κλινικές δοκιμές φάσης 3 του εξατομικευμένου αντικαρκινικού τους mRNA εμβολίου, V940, το οποίο χρησιμοποιείται παράλληλα με το εξανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα, το οποίο προσδένεται στον υποδοχέα του προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου-1 (PD-1) της MSD,  Pembrolizumab, αυτή τη φορά εστιάζοντας σε ασθενείς με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα σε πρώιμο στάδιο. Επιπλέον, σε συνεργασία πάλι με τη Moderna, διεξάγει κλινικές δοκιμές για το ίδιο εξατομικευμένο εμβόλιο mRNA κατά του μελανώματος, που στοχεύει στη μείωση του κινδύνου υποτροπής ή θανάτου σε ασθενείς με υψηλού κινδύνου μελάνωμα.

Συνέντευξη στη Βίκυ Κουρλιμπίνη

Πώς η μετάβαση στις εξατομικευμένες θεραπείες αλλάζει τα δεδομένα στην αντιμετώπιση του καρκίνου;

Εάν έχουμε επιτυχία στις κλινικές δοκιμές- και τα πρώτα αποτελέσματα που έχουμε είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρα- θα μπορούσαμε να παρασκευάσουμε εξατομικευμένες θεραπείες για κάθε ασθενή, δηλαδή να μπορέσουμε να κατανοήσουμε το γονιδίωμα κάθε καρκινικού όγκου και να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία που βασίζεται στο mRNA για να δώσουμε εντολή στο ανοσοποιητικό μας σύστημα να πολεμήσει τον καρκίνο.

Τα εξατομικευμένα θεραπευτικά εμβόλια που βασίζονται σε αυτή την τεχνολογία έχουν τη δυνατότητα να στοχεύουν συγκεκριμένα τα καρκινικά κύτταρα και αυτή είναι κατά τη γνώμη μου η μεγαλύτερη εξέλιξη πάνω σε αυτόν τον τομέα. Ο πολλά υποσχόμενος συνδυασμός μεταξύ των δυνατοτήτων που μπορεί να προσφέρει ο εμβολιασμός και την ογκολογίας. Αυτό θεωρώ πως μπορεί να αλλάξει στο εγγύς μέλλον τον τρόπο που μπορούμε να διαχειριστούμε και να θεραπεύσουμε τον καρκίνο.

Πρόκειται στην ουσία για μια θεμελιώδης αλλαγή στην αντιμετώπιση του καρκίνου, το να μπορέσουμε να επιτεθούμε μόνο στα καρκινικά κύτταρα. Η ανάλυση επίσης της γονιδιωματικής αλληλουχίας που αναφέρεται στην ακριβή σειρά των νουκλεοτιδίων (A, T, C, G) που απαρτίζουν το DNA ενός οργανισμού, πιστεύω πως θα μας επιτρέψει να πολεμήσουμε κατά κάθε μορφής καρκίνου.

Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε σήμερα και πόσο έχει προοδεύσει η έρευνα; Πως λειτουργεί το mRNA-4157 και γιατί θεωρείται καινοτόμο στη διαχείριση του καρκίνου;

Κάθε όγκος μπορεί να παράγει πρωτεΐνες στην επιφάνεια των κυττάρων, τα αντισώματα, δηλαδή πρωτεΐνες που παράγονται από το ανοσοποιητικό σύστημα για να αναγνωρίζουν και να εξουδετερώνουν παθογόνους μικροοργανισμούς. Αυτές οι πρωτεΐνες ονομάζονται "νέα αντιγόνα", δηλαδή αντιγόνα μπορούν να δημιουργούνται λόγω γενετικών μεταλλάξεων (π.χ. σε καρκινικά κύτταρα). Αυτή η μεθοδολογία μας βοηθά να αναλύσουμε τα γονίδια πάνω στην επιφάνεια του καρκινικού κυττάρου. Αφού ταυτοποιηθούν τα νεοαντιγόνα, δημιουργείται ένα εξατομικευμένο εμβόλιο, το οποίο μπορεί να περιέχει είτε συνθετικά πεπτίδια είτε mRNA που κωδικοποιούν τα συγκεκριμένα αντιγόνα. Το εμβόλιο χορηγείται στον ασθενή, διεγείροντας τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, να στοχεύσουν αποκλειστικά τα καρκινικά κύτταρα που φέρουν τα αντίστοιχα αντιγόνα.

Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει μια στοχευμένη και προσαρμοσμένη θεραπεία, η οποία μειώνει την πιθανότητα βλάβης σε υγιείς ιστούς και βελτιώνει την αποτελεσματικότητα της ανοσοαπόκρισης.

Πιστεύουμε πως θα μπορέσουμε να έχουμε τις πρώτες εγκρίσεις για τους ασθενείς με μελάνωμα σε 3-4 χρόνια από τώρα, από τον FDA και τον ΕΜΑ. Ο FDA έχει αναγνωρίσει τη σημασία αυτής της θεραπείας και έχει επιταχύνει τις διαδικασίες.

Πιστεύετε άρα πως είμαστε ήδη σε μια νέα εποχή για την αντιμετώπιση του καρκίνου; Τι έχουν να περιμένουν οι ασθενείς στο άμεσο μέλλον;

Τα εξατομικευμένα εμβόλια συνδυάζονται με άλλες θεραπείες για την αντιμετώπιση των καρκινικών όγκων, όπως είναι οι χημειοθεραπείες και οι ακτινοβολίες, όμως βοηθούν στο να έχουμε καλύτερη ταυτοποίηση των καρκινικών κυττάρων και έτσι η θεραπεία γίνεται πιο στοχευμένη. Αυτό κατά τη γνώμη μου είναι ένα μεγάλο βήμα αναφορικά με τη διαχείριση του καρκίνου.

Να τονίσουμε πως τα προηγούμενα χρόνια ασθενείς έχαναν την ζωή τους από τις παρενέργειες της χημειοθεραπείας, ενώ τώρα πλέον έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε θεραπείες με παρενέργειες που είναι σε ανεκτό βαθμό. Επιπλέον, σήμερα, πολλοί τύποι καρκίνου, με τη διαχείριση που γίνεται, θεωρούνται ως χρόνιες νόσοι και όσο πιο νωρίς τους αντιμετωπίζουμε, τόσο πιο μεγάλες είναι οι πιθανότητες επιβίωσης.

Είστε αισιόδοξος λοιπόν;

Ναι είμαι και πρέπει να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο τις προσπάθειές μας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να προχωρήσουμε την έρευνα με ακόμη πιο εντατικό ρυθμό.

Στην Ελλάδα η MSD τρέχει 60 κλινικές δοκιμές, μόνο στον τομέα της ογκολογίας. Είναι πολύ σημαντικός αυτός ο αριθμός και θέλουμε να συμμετέχουμε όλο και περισσότεροι ασθενείς. Βλέπουμε πολλές ευκαιρίες ανάπτυξης στη χώρα σας στον τομέα της έρευνας και την ανάπτυξης.