Άτομα με αναπηρία: Προκλήσεις, δικαιώματα, κοινωνική ένταξη

Της Σοφίας Κωστάρα

Περίπου 87 εκατομμύρια άτομα στην ΕΕ έχουν κάποια μορφή αναπηρίας. Πολλά άτομα με αναπηρία στην Ευρώπη δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες στη ζωή με τα άλλα άτομα. Τα σχολεία ή οι χώροι εργασίας, οι υποδομές, τα προϊόντα, οι υπηρεσίες και οι πληροφορίες δεν είναι όλα προσβάσιμα στα άτομα με αναπηρία. Επίσης, μπορεί να τους φέρονται άσχημα ή άδικα.

Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία ορίζει τα άτομα με αναπηρία ως "τα άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, νοητικές, πνευματικές ή αισθητηριακές βλάβες, οι οποίες σε αλληλεπίδραση με διάφορα εμπόδια δύνανται να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους".

Το στίγμα και οι προκαταλήψεις έναντι των ατόμων με αναπηρία αποτέλεσαν τον ισχυρότερο φραγμό για την ενσωμάτωσή τους αλλά ακόμη και για τη δυνατότητα ίσων ευκαιριών και πρόσβασης στην εκπαίδευση, στην απασχόληση, στην υγεία και στην ψυχαγωγία. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ γίνονται συντονισμένες προσπάθειες ώστε τα άτομα με αναπηρία να έχουν μια ζωή ισοδύναμη με των υγιών συνανθρώπων τους.

Προκλήσεις

Εντούτοις, μόνο τα μισά από τα άτομα με αναπηρία εργάζονται, ενώ η αναλογία αυτή για τα άτομα χωρίς αναπηρία είναι 3 στα 4.

Το 28,4% των ατόμων με αναπηρία αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού έναντι του 17,8% των ατόμων χωρίς αναπηρία. Μόλις το 29,4% των ατόμων με αναπηρία έχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε σύγκριση με το 43,8% των ατόμων χωρίς αναπηρία. Το 52% των ατόμων με αναπηρία αισθάνεται ότι υφίσταται διακρίσεις.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν δεσμευτεί να βελτιώσουν την κοινωνική και οικονομική κατάσταση των ατόμων με αναπηρία, με βάση τη Συνθήκη για τη λειτουργία της ΕΕ και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

Δικαιώματα και κοινωνική ένταξη για τα άτομα με αναπηρία

Η αρχή 17 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων τονίζει ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν δικαίωμα σε εισοδηματική στήριξη που διασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση, σε υπηρεσίες που τους επιτρέπουν να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία, και σε εργασιακό περιβάλλον προσαρμοσμένο στις ανάγκες τους. Η Ελλάδα, ακολουθώντας με αργούς ρυθμούς τα διεθνή ρεύματα, ενδιαφέρεται για την ίση πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, αλλά έχει ακόμη να καλύψει πολλά κενά.

Μια μέρα αφιερωμένη στα άτομα με αναπηρία, αξίζει να ακούσουμε τι έχουν να μας πουν:

"Τι θα ‘θελα; Θα ‘θελα να μπορώ να βγαίνω από το σπίτι μου εύκολα. Να μπαίνω με το αμαξίδιο στο λεωφορείο και να πηγαίνω στο σχολείο, στη δουλειά μου ή για διασκέδαση.

Τι ωραία θα ήταν, να μπορώ να διασχίσω μια λεωφόρο, ν’ ανεβοκατεβώ στις διαβάσεις και να περπατήσω στο πεζοδρόμιο.

Θα μ’ άρεσε, με τη βοήθεια του σκύλου οδηγού και το λευκό μου μπαστούνι, να πάω κάπου για φαγητό.

Να μπορώ να καταλάβω μια συζήτηση ή μια ταινία γιατί έχει διερμηνεία κωφών.

Θα μ’ άρεσε να με δεχόταν η γειτονιά, εμένα που μένω σε ξενώνα της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. και προσπαθώ να σπουδάσω ή να δουλέψω.

Εγώ, που έχω κάποιο σωματικό, ψυχικό ή πνευματικό έλλειμμα, δυσκολεύομαι να επιβιώσω στην Ελλάδα.

Εγώ, όμως θέλω να ζήσω, και μάλιστα εδώ. Σ’ αυτόν τον τόπο."

Λίλα Πατρόκλου, συγγραφέας