Μ. Χρυσοχοΐδης: Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Άνοια και το Αλτσχάιμερ

Της Σοφίας Κωστάρα

Το Ελληνικό Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την αντιμετώπιση της Άνοιας και της νόσου Alzheimer έρχεται τη στιγμή που όλα τα στοιχεία δείχνουν πως η άνοια παίρνει τη μορφή μιας παγκόσμιας πανδημίας. Στην Ελλάδα, αποτελεί την τέταρτη αιτία θανάτου, ενώ υπολογίζεται ότι 160.000 άτομα πάσχουν από άνοια καθώς και 280.000 άτομα έχουν ήπια γνωστική έκπτωση. Το κόστος της άνοιας ανέρχεται σε 3 δισ. ευρώ στη χώρα μας και εκτιμάται ότι έως και το 2050 θα διπλασιαστεί.

"Πληρεξούσιο περίθαλψης και φροντίδας", το οποίο θα επιτρέπει στον ανοϊκό ασθενή να ορίσει ο ίδιος  νόμιμο εκπρόσωπό του συγκεκριμένο πρόσωπο της εμπιστοσύνης του, ώστε να λαμβάνει αυτό όλες τις απαραίτητες αποφάσεις αναφορικά με τη θεραπεία και την περίθαλψή του, όταν ο ίδιος δεν θα έχει τη νοητική ικανότητα, προβλέπει το νέο Σχέδιο Δράσης. Την ίδια ώρα, οι "προγενέστερες οδηγίες περίθαλψης και φροντίδας" που κατοχυρώνονται με το νέο σχέδιο νόμου διασφαλίζουν απόλυτα τις οδηγίες και κατευθύνσεις που επιθυμεί να δώσει ο πάσχων στον φροντιστή του. Το έγγραφο παραμένει δεσμευτικό και κατοχυρώνει τις επιθυμίες του, αλλά και το είδος της θεραπείας και περίθαλψης που θέλει να έχει έως το τέλος της ζωής του.

Το 2019, 55 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως έπασχαν από άνοια, ενώ υπολογίζεται ότι ο αριθμός αυτός θα υπερδιπλασιαστεί τα επόμενα 15-20 χρόνια, φτάνοντας τα 139 εκατομμύρια το 2050, κυρίως λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, αλλά και της υπογεννητικότητας και υπογονιμότητας.

Η Ελλάδα θα πληγεί σημαντικά από την πανδημία των ΑΚΣΔ επειδή ο πληθυσμός της είναι ιδιαίτερα γερασμένος: σύντομα 1/4 του πληθυσμού θα είναι άνω των 60 ετών, ενώ άνω των 450.000 πάσχουν ήδη από ΑΚΣΔ. Κάθε άτομο με ΑΚΣΔ χρειάζεται φροντίδα από 2-3 μέλη της οικογένειάς του/της για μακροχρόνια περίθαλψη (5-15 έτη) όποτε πάνω από 10% των Ελλήνων είναι πάσχοντες ή ασχολούνται καθημερινά ως φροντιστές με άτομα που πάσχουν από ΑΚΣΔ.

Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης υπήρχε από το 2016, τώρα όμως θα γίνουν οι παρεμβάσεις που θα αναφέρονται στα δικαιώματα, την καθημερινότητα των ανοϊκών, των φροντιστών τους και των οικογενειών τους.

Με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου δε, ιδρύεται στο Υπουργείο Υγείας το Εθνικό Συμβούλιο για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer με συμμετοχή εκπροσώπων από το Υπουργείο Υγείας, Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και με κύριο σκοπό την παρακολούθηση της εφαρμογής του Ελληνικού Σχεδίου Δράσης για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer.

Αντικείμενο και σκοπός του προτεινόμενου σχεδίου νόμου είναι να φέρει στο προσκήνιο και να διαφυλάξει τα θεμελιώδη δικαιώματα των προσώπων με άνοια και των ατύπων φροντιστών τους, κάτω από το φως της ιδιαιτερότητας της ασθένειας.

Αυτά ανέφερε τη Δευτέρα, 6/11, στη διάρκεια συνέντευξης τύπου, ο υπουργός Υγείας Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, παρουσιάζοντας το νομοσχέδιο για την Άνοια και τη Νόσο Αλτσχάιμερ. Το νομοσχέδιο αναμένεται να τεθεί το επόμενο διάστημα σε δημόσια διαβούλευση.

Το Ελληνικό Σχέδιο Δράσης βασίζεται σε επτά άξονες:

1. Καταγραφή και ταξινόμηση των ατόμων με άνοια στην Ελλάδα

2. Πρόληψη - Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση κοινού

3. Υποστήριξη φροντιστών των ατόμων με άνοια

4. Αντιμετώπιση της άνοιας

5. Νομοθεσία - Δικαιώματα ατόμων με άνοια και των φροντιστών τους

6. Έρευνα για την άνοια

7. Εκπαίδευση στην άνοια

Επίσης, προβλέπεται η δημιουργία νέων δομών και υπηρεσιών στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών. Θα δημιουργηθούν, ακολούθως, ιατρεία μνήμης, δομές φιλοξενίας, δομές τελικού σταδίου, ενώ σε τακτική αξιολόγηση της οδηγικής του ικανότητας θα υποβάλλεται το άτομο που έχει άνοια.

Η πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου Άνοιας Παρασκευή Σακκά σχολίασε πως έχει μεγάλη σημασία το σχέδιο νόμου για τα δικαιώματα και την καθημερινότητα των πασχόντων και των οικογένειών τους. Το σχέδιο υπήρξε πριν από 2 – 3 χρόνια και τώρα υλοποιείται.

Ο καθηγητής του John’s Hopkins Κωνσταντίνος Λυκέτσος ανέφερε πως πρόκειται για μία πρωτοβουλία που φέρνει αποτελέσματα. Είπε πως η άνοια είναι η αναμενόμενη πανδημία, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Εκτίμησε πως μισό εκ. άτομα στην Ελλάδα πάσχουν από τη νόσο και ότι θα αυξηθούν ραγδαία.

Σε τελική φάση η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση

Αν και μια μεταρρύθμιση δεν ολοκληρώνεται ποτέ επιστημονικά, σκοπός του προωθούμενου σχεδίου νόμου είναι η ολοκλήρωση σε διοικητικό επίπεδο της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, η οποία ξεκίνησε πριν από 30 χρόνια, "επιτρέποντας έτσι στην κοινοτική ψυχιατρική να αποκτήσει ουσία", σύμφωνα με τον Υφυπουργό Υγείας, Δημήτρης Βαρτζόπουλος.

Σήμερα, το σύστημα στον τομέα της Ψυχικής Υγείας δεν συλλειτουργεί, οπότε ο στόχος είναι μέσα από τη σύσταση Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, να μπορέσουν να δοθούν λύσεις και απαντήσεις σε προβλήματα όπως η αποσπασματική οργάνωση και διοίκηση. Κάθε νοσοκομείο έχει τη δική του διοίκηση, με αποτέλεσμα οι υπηρεσίες να μη συνδέονται μεταξύ τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι κοινοτικές δομές έχουν μόνο σχέση οικονομικής εξάρτησης από το Υπουργείο Υγείας, συνεπώς εάν υπάρχει επιθυμία να μεταφερθεί ένα χρόνιο περιστατικό από ψυχιατρικό νοσοκομείο σε ξενώνα, είναι ανέφικτο. Επιπλέον, ο παλιός νόμος δεν προέβλεπε τίποτα για τους χρόνιους ασθενείς με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται στην κοινότητα τα χρόνια περιστατικά. Όποιοι έχουν την οικονομική δυνατότητα προσέρχονται στον ιδιωτικό τομέα, όπου υπάρχουν 4.700 κλίνες για ψυχιατρικά περιστατικά, ενώ στο δημόσιο οι κλίνες είναι περίπου 1.200-1.300 για τα οξέα περιστατικά. Επιπλέον, υπάρχουν 4000 κλίνες κοινοτικών δομών.

Στον τομέα των εξαρτήσεων επίσης υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών. Μόλις 60 κλίνες είναι διαθέσιμες για απεξάρτηση από αλκοόλ και ναρκωτικά σε όλη τη χώρα και 145 θέσεις απεξάρτησης σε κλειστά προγράμματα. Επιπλέον, οι οργανισμοί και οι υπηρεσίες που λειτουργούν για τις εξαρτήσεις δεν έχουν καμία σύνδεση μεταξύ τους. Στο πλαίσιο αυτό, συστήνεται "Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων" (Ε.Ο.Π.Α.Ε.), στον οποίο εντάσσονται και με τον οποίο διαλειτουργούν όλοι οι μέχρι σήμερα εγκεκριμένοι οργανισμοί και φορείς αντιμετώπισης των εξαρτήσεων.