Άνοια: Γιατί θα είναι η επόμενη "πανδημία";

Η Ελλάδα θα είναι μία από τις χώρες με τη μικρότερη αναμενόμενη αύξηση περιστατικών άνοιας μελλοντικά, κατά "μόνο" 45% έως το 2050, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο αναμένεται τριπλασιασμός των περιπτώσεων άνοιας σε άτομα άνω των 40 ετών, από 57 εκατομμύρια το 2019 σε 153 εκατομμύρια το 2050, σύμφωνα με μια νέα μεγάλη διεθνή επιστημονική μελέτη. Η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού και η σταδιακή γήρανση του - δηλαδή η αύξηση του ποσοστού των ηλικιωμένων στο σύνολο - εξηγούν σε μεγάλο βαθμό αυτή την εξέλιξη.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη δρα Έμα Νίκολς του Ινστιτούτου Μετρήσεων και Αξιολόγησης της Υγείας (ΙΗΜΕ) του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Σιάτλ των ΗΠΑ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό για θέματα δημόσιας υγείας "The Lancet Public Health", ανέλυσαν στοιχεία για 204 χώρες. Πρόκειται για την πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα διεθνή μελέτη παρατήρησης και μοντελοποίησης (χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Μελίνα και Μπιλ Γκέιτς), η οποία συνδέει την άνοια με τέσσερις κυρίως παράγοντες κινδύνου: το κάπνισμα, την παχυσαρκία, το υψηλό σάκχαρο και το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο.

Τα περιστατικά άνοιας εκτιμάται ότι θα αυξηθούν έως τα μέσα του αιώνα μας σε όλες τις χώρες του πλανήτη, με την μικρότερη ποσοστιαία αύξηση να αναμένεται στις ανεπτυγμένες χώρες της Ασίας-Ειρηνικού (53%) και στη Δυτική Ευρώπη (74%), ενώ τη μεγαλύτερη στη Βόρεια Αφρική -Μέση Ανατολή (367%) και στην ανατολική Υποσαχάρια Αφρική (357%).

Οι πέντε χώρες με την μικρότερη αύξηση στα περιστατικά άνοιας μεταξύ 2019-2050 εκτιμάται ότι θα είναι: η Ιαπωνία (27%), η Βουλγαρία (37%), η Σερβία (38%), η Λιθουανία (44%) και η Ελλάδα (45%).

Η Ελλάδα, σύμφωνα με τη μελέτη, είχε το 2019 περίπου 206.000 περιστατικά άνοιας (πιθανό εύρος 174.643 έως 240.487), ενώ το 2050 αναμένεται να έχει γύρω στα 299.000 (εύρος 237.117-371.264), κάτι που σημαίνει εκτιμώμενη αύξηση της τάξης του 45% (με πιθανό εύρος από 24% κατ' ελάχιστον έως μέγιστο 67%). Συγκριτικά, η αύξηση των περιστατικών άνοιας της περιόδου 2019-2050 εκτιμάται σε 56% στην Ιταλία, 65% στη Γερμανία, 75% στη Βρετανία και στην Πορτογαλία, 82% στη Γαλλία, 83% στην Ισπανία, 100% στις ΗΠΑ, 145% στο Ισραήλ, 175% στην Κύπρο και 277% στην Τουρκία.

Οι πέντε χώρες με την μεγαλύτερη αύξηση αναμένεται να είναι όλες αραβικές: Κατάρ (1.926%), Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (1.795%), Μπαχρέιν (1.084%), Ομάν (943%) και Σαουδική Αραβία (898%).

Η άνοια - με κυριότερη μορφή τη νόσο Αλτσχάιμερ - είναι σήμερα η έβδομη αιτία θανάτου παγκοσμίως και μια από τις κυριότερες αιτίες αναπηρίας, κινητικών δυσκολιών και εξάρτησης των ηλικιωμένων από άλλους ανθρώπους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των ειδικών, έως το 40% των περιπτώσεων άνοιας θα μπορούσαν να αποφευχθούν ή έστω να επιβραδυνθούν με την αντιμετώπιση 12 παραγόντων κινδύνου: χαμηλής μόρφωσης, υπέρτασης, απώλειας ακοής, καπνίσματος, παχυσαρκίας στη μέση ηλικία, κατάθλιψης, σωματικής αδράνειας, διαβήτη, κοινωνικής απομόνωσης, υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ, τραυματισμών στο κεφάλι και ρύπανσης του αέρα.

Αν βελτιωθεί η πρόσβαση στην εκπαίδευση, εκτιμάται ότι θα υπάρξουν 6,2 εκατομμύρια λιγότερα περιστατικά άνοιας μέχρι το 2050. Από την άλλη όμως, αυτή η μείωση θα μπορούσε να υπεραντισταθμισθεί (με 6,8 εκατομμύρια περισσότερα περιστατικά άνοιας) από μια μελλοντική αύξηση στην παχυσαρκία, στο υψηλό σάκχαρο και στο κάπνισμα.

Όπως τόνισε η δρ Νίκολς, "είναι ανάγκη να εστιάσουμε περισσότερο στην πρόληψη και στον έλεγχο των παραγόντων κινδύνου, προτού οδηγήσουν στην άνοια. Για τις περισσότερες χώρες αυτό σημαίνει προγράμματα που να υποστηρίζουν πιο υγιεινή διατροφή, περισσότερη σωματική άσκηση, διακοπή του καπνίσματος και καλύτερη πρόσβαση στην εκπαίδευση".

Σε παγκόσμιο επίπεδο, περισσότερες γυναίκες πάσχουν σήμερα από άνοια σε σχέση με τους άνδρες (με αναλογία 100-69), κάτι που αναμένεται να συνεχιστεί έως το 2050. Εν μέρει αυτό οφείλεται στο ότι οι γυναίκες ζουν περισσότερα χρόνια και εν μέρει λόγω διαφορών φύλου στους υποκείμενους βιολογικούς μηχανισμούς της άνοιας.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ