Κύστεις, ινομυώματα, πολύποδες, ενδομητρίωση: Τα SOS της έγκαιρης αντιμετώπισης

Γράφει ο Σπυρίδων Καπελής, μαιευτήρας-γυναικολόγος 

Είναι γεγονός, σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει, ότι σε ποσοστό 20-40% των γυναικών που βρίσκονται στην αναπαραγωγική ηλικία, θα εμφανιστούν ινομυώματα. Αυτά είναι ουσιαστικά  καλοήθεις όγκοι, που σχηματίζονται στη μήτρα και κατά ένα ποσοστό της τάξης του 0,5%, πάντοτε σύμφωνα με τις έρευνες, εξαλλάσσονται σε κακοήθεια. 

Τα αίτια της ανάπτυξής τους παραμένουν ακόμη και σήμερα, παρότι  η επιστήμη της γυναικολογίας έχει προχωρήσει πάρα πολύ, άγνωστα. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να οφείλονται σε κάποιο είδος μετάλλαξης ενός μεμονωμένου μυϊκού κυττάρου, του ιστού της μήτρας, όπως επίσης και ότι η ανάπτυξή τους σχετίζεται με τα επίπεδα των οιστρογόνων.

Πώς εμφανίζονται και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν τα ινομυώματα

Πιθανά συμπτώματα, που συνοδεύουν την ύπαρξη ινομυωμάτων, είναι το αίσθημα έντονης εμμήνου ρύσεως, το αίσθημα πίεσης στην περιοχή της κάτω κοιλιάς, η αιμορραγία  και ο πόνος. Σε μερικές περιπτώσεις, τα ινομυώματα ευθύνονται  για το ότι μπορεί να εμποδίζουν τη φυσιολογική σύλληψη και κύηση στη γυναίκα.
Είναι γεγονός ότι σε αρκετές  των περιπτώσεων τα ινομυώματα αποκαλύπτονται κατά τη γυναικολογική εξέταση, από έναν ειδικό γυναικολόγο. Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης και την εκτίμηση της κατάστασης της γυναίκας, πρέπει να γίνεται υπερηχογράφημα και σε ορισμένες περιπτώσεις μαγνητική τομογραφία, ενώ αν κρίνεται σκόπιμη από το γιατρό, συστήνεται και υστεροσκόπηση.

Σε περιπτώσεις γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας, που εμφανίζουν μικρού μεγέθους ινομυώματα, συστήνεται συνήθως η παρακολούθησή τους με τη βοήθεια τακτικών υπερηχογραφημάτων.

Με λαπαροσκόπηση ή και ανοιχτά η αφαίρεση ινομυωμάτων (κατά περίπτωση)

Με τη μέθοδο της λαπαροσκοπικής ινομυοματεκτομής, αφαιρούνται τα ινομυώματα υπό γενική αναισθησία, μέσω τριών ή τεσσάρων τομών από 0,5 έως 1,00 εκατοστό, με μικρές τομές στην επιφάνεια της μήτρας.  Η χρονική διάρκεια της επέμβασης δεν ξεπερνά τη  1 με 1½ ώρα.

Στα πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής ινομυοματεκτομής συγκαταλέγονται : η μικρότερη απώλεια αίματος κατά τη διάρκεια της επέμβασης, ο μικρότερος χρόνος ανάρρωσης, η ελαχιστοποίηση της πιθανότητας εμφάνισης επιπλοκών και το αισθητικό αποτέλεσμα της επέμβασης. Ενώ το μέγιστο πλεονέκτημα της λαπαροσκόπησης είναι ότι συνήθως η ασθενής μπορεί να φύγει από την κλινική εντός 24ώρου!

Τι είναι οι κύστεις ωοθηκών

Οι κύστεις ωοθηκών είναι σάκοι οι οποίοι εμφανίζουν υγρό, παχύρευστο ή ημιστέρεο περιεχόμενο. Η διάγνωσή τους γίνεται με διακολπικό υπερηχογράφημα.

Τι μπορεί να προκαλέσουν όμως οι απλές κύστεις;

Απλές κύστεις ωοθήκης μπορεί να εμφανίζονται αρκετές φορές σε μια γυναίκα, χωρίς αναγκαστικά να υποδηλώνουν κάποιο πρόβλημα. Οι απλές κύστεις στη συμπτωματολογία τους μπορεί να περιλαμβάνουν διαταραχές του κύκλου και βάρος στο υπογάστριο. Αν λάβουν μεγάλο μέγεθος οι κύστεις είναι ακόμη δυνατό να συστραφούν ή να σπάσουν και να προκαλέσουν ακόμη και οξεία κοιλία, κατάσταση που απαιτεί άμεση χειρουργική επέμβαση.

Πώς αντιμετωπίζεται η απλή κύστη της ωοθήκης

Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν συνιστάται καμία θεραπεία. Είναι συχνό φαινόμενο οι κύστεις να εξαφανιστούν, ακριβώς όπως εμφανίστηκαν! Στις περιπτώσεις όμως που μια κύστη δεν εξαφανίζεται από μόνη της, συνιστάται παρακολούθηση για την εξέλιξή της, και στην περίπτωση που διογκωθεί ή αρχίζει να εμφανίζει έντονη συμπτωματολογία, συνίσταται χειρουργική επέμβαση.

Τι είναι η ενδομητρίωση

Το ενδομήτριο είναι ο ιστός που καλύπτει το εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας. Ο ιστός αυτός αποπίπτει με τη μορφή περιόδου κάθε μήνα. Ενδομητρίωση καλείται το φαινόμενο όπου το ενδομήτριο αναπτύσσεται εκτός της μήτρας, σε άλλες περιοχές του σώματος, όπως στο εξωτερικό τοίχωμα της μήτρας, στις ωοθήκες ή και αλλού. 

Όταν οι ενδομητριωσικές εστίες βρεθούν στην επιφάνεια της ωοθήκης, μπορεί το αίμα να διεισδύσει στην κοιλότητα ενός ωοθυλακίου και να σχηματιστεί μία ενδομητριοειδής ή σοκολατοειδής κύστη. Η ενδομητρίωση είναι μία συνηθισμένη πάθηση, ιδιαίτερα σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.

Τι προκαλεί η ενδομητρίωση;
        -Πυελικό πόνο
        -Επώδυνη σεξουαλική επαφή
        -Ανωμαλίες στην περίοδο
        -Ελάττωση της γονιμότητας
        -Συμφύσεις

Θεραπεία της ενδομητρίωσης με λαπαροσκοπική αντιμετώπιση

Η διάγνωση και η θεραπεία της ενδομητρίωσης γίνονται σχεδόν ταυτόχρονα, αφαιρώντας λαπαροσκοπικά τις κύστεις και όσες περισσότερες εστίες ενδομητρίωσης είναι δυνατό. 

Η λαπαροσκοπική αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης πρέπει να προτιμάται, διότι η επέμβαση γίνεται μέσα από 3 ελάχιστες τομές, με άριστα αισθητικά αποτελέσματα και ελάχιστη πιθανότητα υποτροπής, σημείο που είναι εξαιρετικά σημαντικό αναφορικά με τη γονιμότητα.

Σε συνδυασμό με τη χειρουργική μέθοδο, συνιστάται αρκετές φορές και η λήψη ορμονικής και φαρμακευτικής αγωγής.

Πολύποδες: τι είναι, συμπτώματα και επιπτώσεις

Οι πολύποδες της μήτρας είναι καλοήθεις όγκοι που σχηματίζονται από το βλεννογόνο που καλύπτει το εσωτερικό της μήτρας, δηλαδή  το ενδομήτριο. Οι διαστάσεις τους ποικίλουν από λίγα χιλιοστά, μέχρι μερικά εκατοστά.
Συμφύονται με το ενδομήτριο είτε δια μέσου ενός μίσχου, είτε με μια πιο ευρεία βάση.

Συνήθως βρίσκονται στην εσωτερική κοιλότητα της μήτρας, μερικές φορές όμως οι μισχωτοί πολύποδες που τυγχάνει να έχουν πολύ μακρύ μίσχο, μπορεί να βγουν δια μέσω του τραχήλου και εκτός μήτρας, στον κόλπο.

Τα αίτια εμφάνισης των πολυπόδων δεν είναι ακόμα γνωστά. Υπάρχουν όμως μελέτες που υποθέτουν ότι η δημιουργία τους μπορεί να οφείλεται ή σε ορμονικούς παράγοντες (οιστρογόνα) ή σε σηπτικές ή άσηπτες φλεγμονές.

Τα συμπτώματα που μαρτυρούν την ύπαρξή τους είναι :
-Ακανόνιστοι καταμήνιοι κύκλοι ,η  περίοδος έρχεται πιο πριν ή πιο μετά από τις προκαθορισμένες ημερομηνίες
- Αύξηση της ποσότητας του αίματος κατά τη διάρκεια της περιόδου
-Εμφάνιση σταγονοειδούς αιμόρροιας στα μέσα της περιόδου (spotting) 
-Εάν η γυναίκα βρίσκεται στην εμμηνόπαυση, παρουσία κολπικής αιμόρροιας
- Επώδυνη περίοδος (δυσμηνόρροια)
- Πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρευνία)
  -Υπογονιμότητα

Ας σταθούμε λίγο στις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η ύπαρξη ενός πολύποδα στη γονιμότητα της γυναίκας. 
Ο πολύποδας μπορεί να επιδρά ως φυσικό ενδομητρικό σπείραμα (spiral) και να εμποδίζει την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στην ενδομητρική κοιλότητα ή να βρίσκεται κοντά στα σαλπιγγικά στόμια, εμποδίζοντας το σπέρμα να ταξιδέψει στο εσωτερικό της σάλπιγγας για να συναντήσει το ωάριο. 
Με τον ίδιο τρόπο, εάν βρίσκεται  στη είσοδο του τραχήλου της μήτρας εμποδίζει το  σπερματοζωάριο να εισέλθει στην κοιλότητα της μήτρας. Μελέτες έχουν δείξει ότι γυναίκες που υποβλήθηκαν σε εξωσωματική γονιμοποίηση και είχαν πολύποδα, μετά την αφαίρεσή του οι πιθανότητες εγκυμοσύνης διπλασιάστηκαν.

Παράγοντες εμφάνισης και θεραπεία

  Οι παράγοντες που βοηθούν στη δημιουργία πολύποδων είναι :
  - η ηλικία, 40-50 ετών
   - η παχυσαρκία
   - η αρτηριακή υπέρταση
   - ο σακχαρώδης διαβήτης
    - η λήψη αντιοιστρογονικών φαρμάκων 

Οι πολύποδες είναι πολύ συχνοί. Η συχνότητα ποικίλει ανάλογα με τον πληθυσμό γυναικών που μελετάται από 7.8% έως 35%. Η πιθανότητα εξαλλαγής ενός πολύποδα σε κακοήθεια συνολικά για όλες τις ηλικίες, υπολογίζεται στο 13%. 

Η θεραπεία του πολύποδα είναι πάντα χειρουργική και γίνεται με δυο τρόπους

Ο ένας είναι η απόξεση του ενδομητρίου και ο άλλος είναι η επεμβατική υστεροσκόπηση. Η  επεμβατική υστεροσκόπηση επιλέγεται τελευταία από τους περισσότερους γυναικολόγους γιατί είναι πιο ακριβής, λιγότερο τραυματική, πιο λεπτομερής και σχεδόν καθόλου αιμορραγική. Μια λεπτή συσκευή διαμέτρου 5 χιλιοστών, που φέρει στη κορυφή της μια κάμερα, εισέρχεται δια μέσω του αυλού του τραχήλου στην ενδομητρική κοιλότητα, εντοπίζει τον πολύποδα και με τη χρήση ενός μικρού ψαλιδιού τον αφαιρεί από το τοίχωμα της μήτρας. 

Πρόληψη η μείζονα και σωτήρια

Είναι προφανές,  η σωστή διάγνωση καθίσταται  μείζονος σημασίας. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν πολλά μέσα προφύλαξης για τυχόν κακοήθεια. Εντούτοις, είναι πολύ σημαντικό κάθε γυναίκα να πραγματοποιεί κάθε χρόνο επίσκεψη στο γυναικολόγο της για την εξέταση των οργάνων της πυέλου, όπως επίσης να κάνει και "ευλαβικά" το απαιτούμενο για την υγεία της  test Παπανικολάου.
Επίσης, συστήνω να υποβάλλεται και σε ένα απλό υπερηχογράφημα σε ετήσια βάση, προκειμένου να γίνεται πρώιμη διάγνωση τυχόν προβλημάτων υγείας για να αντιμετωπίζονται αυτά έγκαιρα, κάτι που θεωρώ  το πιο σημαντικό από όλα!