Τι είναι η θρόμβωση και γιατί είναι επικίνδυνη για τη ζωή;

Συνεργάστηκε ο Φανούριος Χούλης, Senior Medical Advisor, LEO Pharma Hellas

Θρόμβωση είναι ο σχηματισμός ενός θρόμβου αίματος μέσα σε ένα αγγείο (αρτηρία ή φλέβα) με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση ή την πλήρη διακοπή της κυκλοφορίας του αίματος στο αγγείο αυτό. O σχηματισμός θρόμβου αίματος σε μία φλέβα, συνήθως των κάτω άκρων, ονομάζεται φλεβική θρόμβωση. Αν ο σχηματισμός ενός θρόμβου συμβεί μέσα σε μια εσωτερική φλέβα ονομάζεται εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση ενώ αν αυτός συμβεί μέσα σε μία επιφανειακή φλέβα ονομάζεται επιπολής φλεβική θρόμβωση.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο οργανισμός διασπά το θρόμβο και μπορεί κομμάτια του, "έμβολα", να παρασυρθούν από την κυκλοφορία του αίματος. Στην περίπτωση αυτή, "ταξιδεύουν" μέσω του αίματος προς τους πνεύμονες, προκαλώντας πνευμονική εμβολή. Εάν συμβεί αυτό και ο θρόμβος είναι αρκετά μεγάλος σε μέγεθος, μπορεί να είναι επικίνδυνος, μερικές φορές ακόμη και να απειλήσει την ίδια τη ζωή. Οι δύο αυτές καταστάσεις, δηλαδή η φλεβική θρόμβωση και η πνευμονική εμβολή, είναι γνωστές ως φλεβική θρομβοεμβολή (ΦΘΕ). Η ΦΘΕ μπορεί να είναι επικίνδυνη ή/και θανατηφόρος, αλλά τα καλά νέα είναι ότι μπορεί να θεραπευτεί και το σημαντικότερο να προληφθεί.

Κινδυνεύουμε όλοι από αυτήν;

Η θρόμβωση είναι μία πολύ κοινή κατάσταση που περίπου οι μισοί από εμάς δεν γνωρίζουμε και συχνά παραβλέπουμε. Ένας στους τέσσερις ανθρώπους παγκοσμίως πεθαίνει από καταστάσεις που σχετίζονται με τη θρόμβωση. Η θρόμβωση είναι η παθολογική κατάσταση που "κρύβεται" πίσω από την καρδιακή προσβολή ή το έμφραγμα, το θρομβοεμβολικό εγκεφαλικό επεισόδιο και τη (ΦΘΕ), των τριών πρώτων αιτιών θανάτου από το καρδιαγγειακό.

Στους παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση θρόμβωσης περιλαμβάνονται η νοσηλεία, η χειρουργική επέμβαση, ο καρκίνος, η παρατεταμένη ακινησία, το οικογενειακό ιστορικό, η λήψη φαρμάκων που περιέχουν οιστρογόνα καθώς και η εγκυμοσύνη και ο πρόσφατος τοκετός.

Γιατί κινδυνεύουν περισσότερο οι άνθρωποι με καρκίνο;

Πράγματι οι ασθενείς με καρκίνο διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τον γενικό πληθυσμό να αναπτύξουν θρόμβωση. Από μελέτες προκύπτει, ότι ο κίνδυνος φλεβικής θρόμβωσης σε πάσχοντες από καρκίνο είναι 4 με 6,5 φορές υψηλότερος σε σχέση με τους μη πάσχοντες. Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η πιθανότητα εμφάνισης θρόμβωσης σχετιζόμενης με τον καρκίνο είναι μεγαλύτερη ειδικά τους πρώτους μήνες μετά την διάγνωση της κακοήθειας.

Πολλοί παράγοντες συνεισφέρουν στην αύξηση του κινδύνου εμφάνισης θρόμβωσης στους ογκολογικούς ασθενείς:

• Παράγοντες που σχετίζονται με τον ίδιο τον ασθενή όπως η προχωρημένη ηλικία, η παχυσαρκία, συνυπάρχουσες παθήσεις όπως νεφρική ή ηπατική ανεπάρκεια, η αναιμία, το ιστορικό θρόμβωσης καθώς και η ακινησία.
• Παράγοντες που σχετίζονται με τον καρκίνο – ορισμένοι τύποι καρκίνου όπως για παράδειγμα του παγκρέατος, του στομάχου, των πνευμόνων, των ωοθηκών, της ουροδόχου κύστης και το λέμφωμα αυξάνουν περισσότερο τον κίνδυνο. Επίσης το στάδιο του καρκίνου παίζει ρόλο – αν ο καρκίνος είναι σε προχωρημένο ή μεταστατικό στάδιο ο κίνδυνος για θρόμβωση είναι μεγαλύτερος.
• Παράγοντες που σχετίζονται με την αγωγή για τον καρκίνο – το χειρουργείο, η ακτινοθεραπεία αλλά και κάποιες χημειοθεραπείες, παρόλο που είναι απαραίτητα και σημαντικά όπλα στη μάχη με τον καρκίνο, αυξάνουν και αυτά τον κίνδυνο θρόμβωσης.
• Η φλεβική θρόμβωση και η πνευμονική εμβολή δυστυχώς αποτελούν μια συχνή αιτία θανάτου των ασθενών με καρκίνο. 

Γιατί κινδυνεύουν οι έγκυες από θρόμβωση;

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι πιθανότητες θρόμβωσης είναι 6 με 10 φορές περισσότερες από ότι στην μη έγκυο γυναίκα. Είναι επίσης περίπου ίδιες σε όλα τα τρίμηνα, αλλά αυξημένες (τριπλάσιες) στην περίοδο της λοχείας.

Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης συμβαίνουν αλλαγές στον οργανισμό που προδιαθέτουν για θρόμβωση. Οι μηχανισμοί της πήξης του αίματος ενεργοποιούνται με τέτοιο τρόπο, ώστε το αίμα να πήζει ευκολότερα. Αυτό γίνεται για να μην κινδυνεύει η μητέρα και το έμβρυο από αιμορραγίες που συμβαίνουν κυρίως στον πλακούντα ή κατά τον τοκετό.

Εκτός από τις αλλαγές στη σύσταση του αίματος που συμβαίνουν στην εγκυμοσύνη, υπάρχει και άλλη αιτία που προκαλεί θρομβώσεις στις εγκύους. Επειδή οι φλέβες έχουν λεπτό τοίχωμα και είναι ευαίσθητες στην πίεση, μπορεί το έμβρυο που μεγαλώνει στη μήτρα να πιέσει μια φλέβα μέσα στην κοιλιά. Τότε, σταματά η ροή μέσα στην φλέβα και πήζει το αίμα δημιουργώντας θρόμβωση στο αντίστοιχο πόδι.

Σε ποσοστό έως 50% έχει βρεθεί ότι οι γυναίκες που παθαίνουν θρόμβωση στην εγκυμοσύνη έχουν κληρονομική θρομβοφιλία. Πρόκειται για μια διαταραχή που αυξάνει την τάση του αίματος να πήζει. Είναι δηλαδή μια προ-υπάρχουσα κατάσταση, όπου μία αιτία (όπως η εγκυμοσύνη), μπορεί να την "πυροδοτήσει" και να εξελιχθεί σε θρόμβωση.

Μπορεί να προβλεφθεί η θρόμβωση; Ποια είναι τα συμπτώματα που πρέπει να μας θορυβήσουν;

Η γνώση είναι δύναμη και σε αυτόν τον τομέα. Είναι σημαντικό για έναν ασθενή να γνωρίζει για το ενδεχόμενο εμφάνισης της φλεβικής θρόμβωσης κατά τη διάρκεια της πορείας της νόσου του, να μπορεί να αναγνωρίσει τυχόν προειδοποιητικά σημάδια και να τα αναφέρει εγκαίρως στο γιατρό του.

Στα τυπικά συμπτώματα του θρόμβου στα άκρα περιλαμβάνεται ο πόνος, η ευαισθησία, το πρήξιμο και το κοκκίνισμα της περιοχής. Ο πόνος που προκαλεί ένας θρόμβος μοιάζει με δυνατή κράμπα. Ο θρόμβος στην καρδιά εκδηλώνεται με έντονο πόνο ενώ στον εγκέφαλο μπορεί να προκαλέσει διαταραχές της όρασης, της βάδισης και της ομιλίας ή/και αδυναμία και μούδιασμα της μίας πλευράς.

Διαβάστε εδώ ποια είναι η θεραπεία για τη θρόμβωση.