5 SOS ερωτήσεις και απαντήσεις για τη χοληστερόλη

Με αφορμή την εκστρατεία ενημέρωσης "LDL ALERΤ”, μια πρωτοβουλία της Amgen Hellas, με την υποστήριξη της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης και του Πανελληνίου Συλλόγου Ασθενών και Φίλων Πασχόντων από Οικογενή Υπερχοληστερολαιμία "LDL Greece”, για την αντιμετώπιση της υψηλής LDL χοληστερόλης, το capital.gr συνομίλησε με τον Ευάγγελο Λυμπερόπουλο, Αν. Καθηγητής Παθολογίας, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης. Οι απαντήσεις του για τη χοληστερόλη μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα το ρόλο της  στην υγεία μας. 

Από την Ελένη Δασκαλάκη

Η υψηλή LDL χοληστερόλη θεωρείται παράγοντας κινδύνου για τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Ωστόσο, είναι μεμονωμένα οι τιμές της χοληστερόλης ή το κλάσμα που έχει τη μεγαλύτερη σημασία; Δηλαδή, μια χαμηλή LDL, από μόνη της μας καθησυχάζει; 

Ευάγγελος Λυμπερόπουλος: Είναι γεγονός ότι στις μέρες μας ο αριθμός των ανθρώπων που παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης έχει αυξηθεί σημαντικά. Πρέπει να τονιστεί ότι δεν επαρκεί μόνο η μέτρηση της LDL χοληστερόλης αλλά οφείλουμε να λαμβάνουμε υπόψη μας το συνολικό προφίλ του ατόμου, καθώς και άλλους πιθανούς παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων. Η ηλικία, το φύλο, οι καπνιστικές συνήθειες, η αρτηριακή πίεση, κάποιο παλαιότερο καρδιαγγειακό επεισόδιο (έμφραγμα κ.ο.κ), καθώς και το οικογενειακό ιστορικό είναι βασικοί παράγοντες εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων. Ο συνδυασμός όλων των χαρακτηριστικών του ατόμου, καθώς και η εξέταση της κληρονομικότητας, πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη στον υπολογισμό του καρδιαγγειακού κινδύνου. Επιπλέον, πέραν της LDL χοληστερόλης, υπάρχουν και άλλα λιπίδια -όπως τα τριγλυκερίδια και η λιποπρωτεΐνη (α) που όταν είναι αυξημένα συσχετίζονται με την εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων. Οφείλουμε, λοιπόν, να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν εξετάζουμε έναν ασθενή και να λαμβάνουμε υπόψη μας όλους τους παράγοντες που αναφέραμε παραπάνω. 

Ποια είναι τα "υγιή" όρια για τη χοληστερόλη; Έχει αλλάξει κάτι στις τιμές τελευταία;

Ε.Λ.: Δεν υπάρχουν φυσιολογικές τιμές για την LDL χοληστερόλη. Ο κάθε άνθρωπος έχει μια τιμή-στόχο για τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης ανάλογα με την ομάδα καρδιαγγειακού κινδύνου στην οποία ανήκει.  Έτσι, χωρίζουμε τους ανθρώπους σε 4 κατηγορίες ανάλογα με τον καρδιαγγειακό τους κίνδυνο:

Πολύ υψηλού κινδύνου: Στην κατηγορία αυτή ανήκουν εκείνοι που έχουν υποστεί κάποιο καρδιαγγειακό επεισόδιο (έμφραγμα, εγκεφαλικό κτλ), ή έχουν διαβήτη με βλάβη οργάνου- στόχου ή/και πολλούς παράγοντες κινδύνου, ή σοβαρή χρόνια νεφρική νόσο, ή υπολογιζόμενο κίνδυνο καρδιαγγειακού θανάτου >10%, ή οικογενή υπερχοληστερολαιμία με έναν ακόμη παράγοντα κινδύνου. Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται η LDL χοληστερόλη να είναι κάτω από 55 mg% και να μειωθεί κατά τουλάχιστον 50% από τα αρχικά επίπεδα. 
Υψηλού κινδύνου: Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν εκείνοι οι οποίοι έχουν ένα πολύ σοβαρό παράγοντα κινδύνου, ή διαβήτη με έναν ακόμη παράγοντα κινδύνου, ή μέτρια χρόνια νεφρική νόσο, ή υπολογιζόμενο κίνδυνο καρδιαγγειακού θανάτου 5-10% ή οικογενή υπερχοληστερολαιμία χωρίς άλλο παράγοντα κινδύνου.  Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται η LDL χοληστερόλη να είναι κάτω από 70 mg% και να μειωθεί κατά τουλάχιστον 50% από τα αρχικά επίπεδα.  
Μέτριου κινδύνου: Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν εκείνοι οι οποίοι έχουν διαβήτη χωρίς άλλους παράγοντες κινδύνου, ή υπολογιζόμενο κίνδυνο καρδιαγγειακού θανάτου 1-5%. Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται η LDL χοληστερόλη να είναι κάτω από 100 mg%. 
Τέλος, στην κατηγορία χαμηλού κινδύνου ανήκουν εκείνοι οι οποίοι δεν εμφανίζουν κάποιο από τα ανωτέρω χαρακτηριστικά και έχουν υπολογιζόμενο κίνδυνο καρδιαγγειακού θανάτου <1%. Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται η LDL χοληστερόλη να είναι κάτω από 116 mg%.

Είναι εφικτό στην πλειοψηφία των ανθρώπων να έχουν λιπίδια μέσα στα επιθυμητά όρια χωρίς φαρμακευτική αγωγή;

Ε.Λ.: Τα τελευταία χρόνια οι αλλαγές του τρόπου ζωής έχουν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την υγεία του πληθυσμού. Η κακή διατροφή με κατανάλωση τροφών πλούσιων σε κεκορεσμένα ζωικά λίπη και χοληστερόλη, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, το κάπνισμα, καθώς και η αύξηση του σωματικού βάρους έχουν αρνητικές συνέπειες στην υγεία μας. Αν ένας άνθρωπος χαμηλού ή μετρίου καρδιαγγειακού κινδύνου ακολουθεί έναν υγιεινό τρόπο ζωής θα μπορούσε να έχει LDL χοληστερόλη εντός του στόχου χωρίς φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, για τα άτομα υψηλού ή πολύ υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου απαιτείται κατά κανόνα η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής μαζί με τις αλλαγές στον τρόπο ζωής.

Τι είναι η λιποπρωτεΐνη-α; Θεωρείται προδιαθεσικός παράγοντας για στεφανιαία νόσο; Μπορούμε να κάνουμε κάτι γι' αυτήν;

Ε.Λ.: Η λιποπρωτεΐνη (α) θεωρείται πρώτο "ξαδερφάκι" της LDL χοληστερόλης. Τα  αυξημένα επίπεδά της στον ανθρώπινο οργανισμό αποτελούν σημαντικό παράγοντα κινδύνου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, καθώς και εγκεφαλικού επεισοδίου. Κάθε άνθρωπος γεννιέται με συγκεκριμένα επίπεδα λιποπρωτεΐνης (α), τα οποία παραμένουν γενικά αμετάβλητα κατά την διάρκεια της ζωής και οφείλει να τα μετρήσει τουλάχιστον μια φορά. Όταν τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης (α) είναι πάνω από 50 mg% τότε αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος καρδιαγγειακών επεισοδίων. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν ακόμα φάρμακα που μειώνουν τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης (α). Σε αυτές τις περιπτώσεις συνίσταται να ρυθμιστούν αυστηρά οι υπόλοιποι παράγοντες κινδύνου. 

Τι πρέπει να αποφεύγει κάποιος με υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο; π.χ. με οικογενειακό ιστορικό ή με γνωστή στεφανιαία νόσο;

Ε.Λ.: Τα άτομα με βεβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό ή με στεφανιαία νόσο αντιμετωπίζουν πολύ υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο. Οι άνθρωποι αυτοί πρέπει να μεταβάλλουν ριζικά τον τρόπο ζωής τους ξεκινώντας από καθημερινές αλλαγές. Για παράδειγμα, το κάπνισμα (ενεργητικό αλλά και παθητικό) αποτελεί έναν σημαντικό επιβαρυντικό παράγοντα και πρέπει να διακοπεί άμεσα. Επιπλέον, κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει καθημερινή σωματική δραστηριότητα-συνιστάται πχ γρήγορο περπάτημα τουλάχιστον για 30 λεπτά σε καθημερινή βάση. Επιπρόσθετα, η αλλαγή των διατροφικών συνήθειων και η υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής αποτελεί μια από τις σημαντικές αλλαγές του τρόπου ζωής. Εκτός όμως από την αλλαγή στις καθημερινές μας συνήθεις δεν πρέπει να αμελούμε τον ετήσιο έλεγχο των λιπιδίων και ζαχάρου, τον έλεγχο του σωματικού βάρους, τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης,  καθώς επίσης και τις τακτικές επισκέψεις στο γιατρό μας.