Έχετε χαμηλό ή "τσιμπημένο" σάκχαρο; Μήπως ο προδιαβήτης σας αφορά;

Ο διαβήτης έχει χαρακτηριστεί από την παγκόσμια κοινότητα ως επιδημία και αφορά περίπου 1 στους 10 ενήλικες στον κόσμο. Ωστόσο ο προδιαβήτης μπορεί να αφορά πολύ περισσότερους και να μην μας βάζει σε υποψίες αφού πολλές φορές τα συμπτώματά του είναι ήπια ή και αντίθετα με αυτό που θεωρούμε ως εκδήλωση του διαβήτη, όπως για παράδειγμα πολύ χαμηλές τιμές σακχάρου στο αίμα.  

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για το Διαβήτη, η Βάια Λαμπαδιάρη
Επικ. Καθηγήτρια Παθολογίας-Σακχαρώδη Διαβήτη στην Β' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Μονάδα Έρευνας και Διαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝ Αττικόν της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών μας εξηγεί τι είναι ο προδιαβήτης, ποιους αφορά και ποια συμπτώματα θα πρέπει να συζητήσουμε με το γιατρό μας. 

Τι είναι ο προδιαβήτης και περίπου πόσους ανθρώπους αφορά στην Ελλάδα; 
Ο προδιαβήτης είναι μια μεταβολική κατάσταση κατά την οποία οι τιμές σακχάρου, είτε στη νηστεία ή μετά τη λήψη τροφής, είναι ανώτερες του φυσιολογικού αλλά όχι σε επίπεδα που πληρούν τα κριτήρια διάγνωσης του διαβήτη. Θα έλεγε κανείς ότι είναι ένα "σκαλοπάτι" πριν τη διάγνωση του διαβήτη αλλά με αρνητικές επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα ήδη από αυτό το στάδιο. 

Πώς μπορούμε να υποψιαστούμε τον προδιαβήτη; 
Αν εμπίπτουμε σε κατηγορία ατόμων/ασθενών που έχουν τάση για διαβήτη θα πρέπει να είμαστε σε αυξημένη εγρήγορση για την έγκαιρη διάγνωση αυτής της "ύπουλης" διαταραχής. Επιπλέον, αν τα τελευταία χρόνια παίρνουμε βάρος συνεχώς, εμφανίζουμε βουλιμικές κρίσεις μέσα στην ημέρα με φαινόμενα υπογλυκαιμίας και έντονη ανάγκη για γλυκό, καλό θα ήταν να διερευνηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση. 

Εάν μετρήσετε το σάκχαρό σας και έχετε τιμές νηστείας > 100 mg/dl και 2 ώρες μετά γεύμα >140 mg/dl θα πρέπει να διερευνήσετε με τη βοήθεια του γιατρού σας την περίπτωση του προδιαβήτη. 

Εκτός όμως από τις "τσιμπημένες" τιμές στο σάκχαρο και οι πολύ χαμηλές τιμές του συνδέονται με προδιαβήτη, σωστά; Ποιες τιμές υπογλυκαιμίας θεωρούνται ανησυχητικές, δεν είναι καλό να έχουμε χαμηλό σάκχαρο;
Πραγματικά, οι μεταγευματικές υπογλυκαιμίες συχνά συνοδεύουν τον προδιαβήτη ή και τα πρώτα στάδια του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. 
Υπογλυκαιμία θεωρείται η τιμή σακχάρου κάτω του 70 mg/dl και σοβαρή υπογλυκαιμία κάτω του 56 mg/dl. Ιδιαίτερη σημασία όμως έχει και ο ρυθμός πτώσης του σακχάρου και όχι μόνο οι απόλυτες τιμές. Σε άτομα που δεν λαμβάνουν θεραπεία, όπως αυτά με προδιαβήτη ή με αρχικά στάδια διαβήτη τύπου 2, η υπογλυκαιμία είναι ουσιαστικά αντιδραστική και οφείλεται στην αντίσταση στην ινσουλίνη και την επακόλουθη υπερέκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας. Αυτό οδηγεί σε έντονη αυξομείωση του σακχάρου μέσα στην ημέρα, αυξημένα επίπεδα κυκλοφορούσας ινσουλίνης, φαινόμενα που επηρεάζουν αρνητικά την όλη ομοιοστασία του οργανισμού και προκαλούν παρενέργειες από το καρδιαγγειακό, το νευρικό σύστημα και τη μεταβολική κατάσταση του ατόμου.

Επειδή ακούγεται παράξενο σε εμάς που δεν γνωρίζουμε το θέμα, μπορείτε να μας εξηγήσετε με δυο λόγια γιατί σχετίζεται το χαμηλό σάκχαρο με τον προδιαβήτη;

Το χαμηλό σάκχαρο 2-5 ώρες μετά τη λήψη τροφής πλούσιας σε υδατάνθρακες σχετίζεται με τον προδιαβήτη ακριβώς γιατί αντανακλά τη συνυπάρχουσα αντίσταση στην ινσουλίνη, την υπερινσουλιναιμία και τη διαταραχή της έκκρισης ποιοτικά, λόγω απώλειας της πρώτης φάσης έκκρισης της από το πάγκρεας. Χρειάζεται προσοχή για την ανίχνευση και διερεύνηση της υπογλυκαιμίας, γιατί δεν είναι ενιαία διαταραχή και μπορεί εκτός από τον προδιαβήτη/διαβήτη να υποκρύπτει και άλλες σοβαρές υποκείμενες διαταραχές. 

Αυτό σημαίνει πως κάποιος που έχει χαμηλό σάκχαρο, θα πρέπει να ακολουθεί κι αυτός ειδική διατροφή για να αποτρέψει την εξέλιξη σε διαβήτη τύπου 2;

Αν εμπίπτει στην κατηγορία της ινσουλινοαντοχής/υπερινσουλιναιμίας ναι. Εάν κάποιος διαγνωστεί με προδιαβήτη θα πρέπει επίσης να αλλάξει τη διατροφή του, ειδικά αν έχει παραπάνω κιλά. Η υιοθέτηση ενός υγιεινού εξατομικευμένου διαιτολογίου, με αποφυγή των υδατανθράκων που απορροφώνται εύκολα, των κορεσμένων λιπαρών και επεξεργασμένων τροφίμων και πλούσιο σε φυτικές ίνες, μέταλλα ιχνοστοιχεία και καλά λιπαρά, είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της πρόληψης και θεραπείας.  

Τι μπορούμε να κάνουμε για να προλάβουμε  τον προδιαβήτη; 
Είναι βασικό να διατηρούμε φυσιολογικό βάρος σώματος, ικανοποιητική φυσική δραστηριότητα, επαρκή και καλό ύπνο και όσο γίνεται λιγότερο καθημερινό stress. Επίσης να ελεγχόμαστε για τις συχνά συνυπάρχουσες μεταβολικές διαταραχές 

Όταν κάποιος έχει προδιαβήτη σημαίνει ότι θα παρουσιάσει σίγουρα διαβήτη τύπου 2;
Τα άτομα με προδιαβήτη έχουν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα σε σχέση με το γενικό πληθυσμό να μεταπέσουν σε επίσημο διαβήτη μέσα σε 10 χρόνια από τη διάγνωση. Αντίθετα ένα σημαντικό ποσοστό μπορεί να παραμείνει στην κατάσταση του προδιαβήτη για πολλά χρόνια, αλλά επίσης αν γίνει έγκαιρη και σωστή υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση ένα ακόμη σημαντικό ποσοστό μπορεί να επανέλθει σε φυσιολογικό μεταβολικό προφίλ. Συνεπώς ο προδιαβήτης είναι συχνά αναστρέψιμος. 

Χρειάζεται να πάρει φαρμακευτική αγωγή –προληπτική;- κάποιος με προδιαβήτη; 
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει επίσημη έγκριση κάποιου φαρμακευτικού παράγοντα για τον προδιαβήτη. Υπάρχουν ενθαρρυντικά δεδομένα για συγκεκριμένους παράγοντες, πχ. μετφορμίνη, αλλά επισήμως μόνο η σωστή διατροφή και η άσκηση είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία για τον προδιαβήτη και εκεί θα πρέπει να επιμείνουμε.    

Είναι κάποιοι άνθρωποι πιο επιρρεπείς στον προδιαβήτη; 
Υπάρχουν ομάδες ατόμων με αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν προδιαβήτη ή και διαβήτη τύπου 2. Τα άτομα με: 
α) Αυξημένο σωματικό βάρος και ιδιαίτερα κεντρική παχυσαρκία με εναπόθεση λίπους γύρω από την κοιλιά και τη μέση
β) αρτηριακή υπέρταση, 
γ) δυσλιπιδαιμία (μειωμένη HDL, αυξημένα τριγλυκερίδια)
δ) άτομα με καθιστική ζωή
ε) άτομα με κατάθλιψη
στ) άτομα με α’ βαθμού συγγενείς που έχουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
ζ) γυναίκες με ιστορικό διαβήτη κύησης (ή με προηγούμενη γέννηση τέκνου με βάρος γέννησης > 4500γρ)
η) άτομα με ιστορικό καρδιαγγειακού νοσήματος (πχ. έμφραγμα, στεφανιαία νόσο, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, κλπ)
θ) άτομα με υπνική άπνοια ή χρόνια έλλειψη ύπνου
ι) γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
κ) άτομα με έμμεσους δείκτες ινσουλινοαντοχής (πχ. λιπώδη νόσο του ήπατος, μελανίζουσα ακάνθωση, ψωρίαση κλπ)
λ) άτομα με συνυπάρχουσες ενδοκρινοπάθειες (πχ. διαταραχές θυρεοειδούς, υπερκορτιζολαιμία κλπ)
μ) ειδικές εθνικές ομάδες, π.χ. Λατίνοι.