Το σχέδιο για την ενίσχυση της φαρμακοβιομηχανίας

Τις απαραίτητες προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν στην ελληνική φαρμακοβιομηχανία να αναπτυχθεί, πάνω σε συνολικά έξι άξονες, περιλαμβάνει η πρόσφατη μελέτη από τη Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας του υπουργείου Ανάπτυξης. Η μελέτη προτείνει πιο συγκεκριμένα την εκπόνηση και εφαρμογή ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης και σε μια αποτίμηση από την Πανελλήνια Ένωση φαρμακοβιομηχανίας, θα αποτελέσει το πλαίσιο για την αποτελεσματική εφαρμογή των πολιτικών ανάπτυξης και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του κλάδου.

Το Σχέδιο Δράσης αποτελείται από ένα ολοκληρωμένο πλέγμα 46 αλληλένδετων μεταξύ τους παρεμβάσεων, υλοποιούμενων κατά περίπτωση τόσο από την Πολιτεία και τους αρμόδιους δημόσιους φορείς όσο και από τις ίδιες τις ωφελούμενες φαρμακοβιομηχανίες:

Οι άξονες διακρίνονται περαιτέρω σε εκείνους που στοχεύουν στην ενδυνάμωση της επιχειρησιακής λειτουργίας και απόδοσης των ελληνικών παραγωγικών φαρμακοβιομηχανιών και συγκεκριμένα (α) στην ενίσχυση ζήτησης των προϊόντων της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας, (β) στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων και της διείσδυσής τους σε νέες αγορές και (γ) στην ενίσχυση δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας, καθώς και σε εκείνους με γενικότερο υποστηρικτικό χαρακτήρα και συγκεκριμένα (δ) στην ενδυνάμωση ανθρώπινου δυναμικού του κλάδου, (ε) στη διασφάλιση υποστηρικτικών υπηρεσιών και υποδομών και (στ) στη βελτίωση του περιβάλλοντος χρηματοδότησης.

- Ο άξονας της ενίσχυσης της ζήτησης προϊόντων της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας αφορά στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για την ποιότητα και αποτελεσματικότητα των γενοσήμων, μέσα από τη συστηματική μέτρηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στα γενόσημα φάρμακα, αλλά και το σχεδιασμό και την υλοποίηση καμπάνιας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την αξία και το όφελος από τη χρήση γενοσήμων. Παράλληλα, η μελέτη προτείνει την επανεξέταση της τιμολογιακής πολιτικής και τον εξορθολογισμό του πλαισίου της ασφαλιστικής αποζημίωσης.

- Ο δεύτερος άξονας αφορά στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων για την οποία κρίνεται απαραίτητη η ανάπτυξη εξαγωγικών δραστηριοτήτων μέσω (α) της δημιουργίας και προώθησης της εμπορικής ταυτότητας (branding) του ελληνικού φαρμάκου, (β) της εκπόνησης στοχευμένων μελετών για τις ειδικές ανάγκες κάθε χώρας με στόχο τη διείσδυση σε νέες αγορές και (γ) των δράσεων υποστήριξης της εξωστρέφειας των εγχώριων επιχειρήσεων. Σημαντικές επίσης κρίνονται οι δράσεις της συνεχούς προσαρμογής στις καλές πρακτικές παραγωγής και της ενίσχυσης συνεργασιών του κλάδου που περιλαμβάνει την προώθηση της επιχειρηματικής δικτύωσης και συνεργασίας (clustering) και τη δημιουργία κοινού Κέντρου Φαρμακοεπαγρύπνησης. Επιπλέον, η ελληνική φαρμακοβιομηχανία οφείλει να αναπτύξει συμπληρωματικές επιχειρηματικές δραστηριότητες στην αγορά του φαρμάκου, ώστε να ενισχύσει τη θέση της στην αγορά βιολογικών και λοιπών προϊόντων και να διευρύνει τη δραστηριοποίηση της στον χώρο της κλινικής έρευνας.

- Στον τομέα της ενίσχυσης δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας κομβικό ρόλο αναμένεται να έχει η ανάπτυξη της πλατφόρμας βιοϊατρικής καινοτομίας και φαρμάκου. Για τη διασύνδεση του ερευνητικού, ακαδημαϊκού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος προτεραιότητα έχουν τα προγράμματα συνεργασίας, η επανεξέταση του θεσμικού πλαισίου, η ενθάρρυνση διενέργειας διδακτορικής και μεταδιδακτορικής έρευνας σε εφαρμοσμένα αντικείμενα με καινοτομική προοπτική αλλά και τα προγράμματα ανταλλαγής στελεχών μεταξύ επιχειρήσεων και ερευνητικών κέντρων. Επίσης τονίζεται η ανάγκη για τη στόχευση των δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας στις πραγματικές ανάγκες της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας με απαραίτητες προϋποθέσεις το σχεδιασμό και υλοποίηση εφαρμοσμένων ερευνητικών προγραμμάτων, την ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητας για την ανάπτυξη βιολογικών και άλλων προϊόντων, αλλά και τη βελτίωση στην αποτελεσματικότητα της διαχείρισης των ερευνητικών προτάσεων. Στο πλαίσιο του στόχου για την ενθάρρυνση της ερευνητικής δραστηριότητας κρίνεται αναγκαία η επανεξέταση του φορολογικού πλαισίου των δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας, καθώς και η ισχυροποίηση του θεσμικού πλαισίου για τη νομική προστασία της βιομηχανικής ιδιοκτησίας και των αποτελεσμάτων της καινοτομίας.

- Περνώντας στους υποστηρικτικούς άξονες δράσεων που προτείνει η μελέτη, η ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού του κλάδου περιλαμβάνει τη δημιουργία πλάνου ανάπτυξης του προσωπικού του κλάδου, το σχεδιασμό και υλοποίηση κατάλληλων προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, την ενίσχυση του επιστημονικού δυναμικού των εγχώριων επιχειρήσεων και τον εμπλουτισμό συναφών υφιστάμενων ακαδημαϊκών προγραμμάτων σπουδών. Ακόμη η μελέτη προβλέπει την υλοποίηση Μεταπτυχιακού Προγράμματος Διαχείρισης της Καινοτομίας (Innovation Management Program) καθώς και το σχεδιασμό προγραμμάτων μαθητείας και πρακτικής άσκησης στις φαρμακοβιομηχανίες.

- Σε ότι αφορά στη διασφάλιση υποστηρικτικών υπηρεσιών και υποδομών περιλαμβάνονται έργα υπό την ευθύνη της Πολιτείας. Σε άμεση προτεραιότητα τοποθετείται η παρακολούθηση και ανάλυση της αγοράς υγείας και φαρμάκου που περιλαμβάνει την αναλυτική κλαδική μελέτη αγοράς φαρμάκου και την οικονομική παρακολούθηση της αγοράς φαρμάκου. Ακολούθως, προτείνεται η ίδρυση Κέντρου Επιχειρηματικής Ευφυΐας Φαρμάκου, το οποίο θα είναι αρμόδιο για την συστηματική παρακολούθηση των εξελίξεων της διεθνούς και εγχώριας αγοράς φαρμάκου, για την ανίχνευση ευκαιριών για τις εγχώριες επιχειρήσεις καθώς και για τη μελέτη διεθνών πετυχημένων περιπτώσεων σε επιχειρηματικό και κανονιστικό/θεσμικό επίπεδο. Η τρίτη δράση του άξονα αφορά στην επιχειρησιακή αναβάθμιση και ενίσχυση του ρόλου του ΕΟΦ με στόχο την ενίσχυση της οργάνωσης και της λειτουργίας του Οργανισμού, την ενίσχυση της στελέχωσής του, αλλά και την ενίσχυση των εργαστηριακών του υποδομών.

- Ο άξονας της βελτίωσης του περιβάλλοντος χρηματοδότησης, προβλέπει την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών και των εθνικών πηγών χρηματοδότησης μέσω της ενεργοποίησης-αξιοποίησης προγραμμάτων επιχορηγήσεων και νέων χρηματοδοτικών εργαλείων αλλά και μέσω του εξορθολογισμού των ταμειακών ροών, δράση που αφορά στην αναθεώρηση των δυνατοτήτων συμψηφισμού των οφειλών των εγχώριων φαρμακοβιομηχανιών από και προς το Ελληνικό Δημόσιο.

Όπως εξηγούν στελέχη της φαρμακοβιομηχανίας, τα τελευταία χρόνια η παραγωγή φαρμάκων στη χώρα μας αναγνωρίζεται ως κλάδος με σημαντικές επιδόσεις ο οποίος μπορεί να συμβάλει στην ανάσχεση της οικονομικής κρίσης μέσω της δημιουργίας προστιθέμενης αξίας υπό τη μορφή των φορολογικών εσόδων, των εργοδοτικών εισφορών, της ενίσχυσης της απασχόλησης, των επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη, της κατοχύρωσης εμπορικά εκμεταλλεύσιμης τεχνογνωσίας και των εξαγωγών.

Η ένταξη της χώρας στο μηχανισμό της δημοσιονομικής επιτήρησης σήμανε την ανάγκη μεταρρυθμίσεων σε όλους σχεδόν τους τομείς της οικονομική δραστηριότητας. Ο τομέας του φαρμάκου τέθηκε ως βασική προτεραιότητα καθώς στο διάστημα 2000-2009 η φαρμακευτική δαπάνη σημείωσε υπερβολική αύξηση. Σήμερα, έπειτα από μια εξαετία βίαιων συνεχών παρεμβάσεων στις τιμές των φαρμάκων και την επιβολή υποχρεωτικών εκπτώσεων και επιστροφών από τη βιομηχανία στον ΕΟΠΥΥ και τα νοσοκομεία, οι μνημονιακοί στόχοι επιτεύχθηκαν. Όμως το αποτέλεσμα των παρεμβάσεων δεν είναι βιώσιμο καθώς σημειώνεται σημαντική καθυστέρηση στην εφαρμογή διαρθρωτικών μέτρων για τον εξορθολογισμό του συστήματος φαρμακευτικής περίθαλψης και τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του μεσοπρόθεσμα. Ακόμα, η προσπάθεια περιορισμού της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης στο πλαίσιο των δημοσιονομικών στόχων των Μνημονίων, διαμόρφωσε ένα ιδιαίτερα αρνητικό περιβάλλον σε βάρος της εγχώριας παραγωγής φαρμάκου. Πράγματι, οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες υπόκεινται τα τελευταία χρόνια σε άνιση υπερβολική πίεση, η οποία απειλεί να καταστρέψει τις σημαντικές αναπτυξιακές δυνατότητες και προοπτικές του εγχώριου παραγωγικού ιστού.