Στο μικροσκόπιο της εφορίας οι δαπάνες με προνοιακά επιδόματα

Του Προκόπη Χατζηνικολάου

Σε ισχύ μπαίνουν από το νέο έτος οι προπληρωμένες κάρτες για την καταβολή των προνοιακών επιδομάτων. Από τα στοιχεία που έχει στη διάθεση του το οικονομικό επιτελείο προκύπτει ότι περίπου 1 δισ. ευρώ από το σύνολο των 3 δισ. ευρώ που ανέρχονται είναι στην παραοικονομία Δηλαδή, οι δικαιούχοι στις συναλλαγές τους δεν ζητούν αποδείξεις, με αποτέλεσμα οι απώλειες ΦΠΑ αλλά και του φόρου εισοδήματος να ξεπερνούν σε ετήσια βάση τα 350 εκατ. ευρώ.  

Αυτό αλλάζει από το 2025. Σύμφωνα με το σχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για τα περισσότερα από αυτά τα επιδόματα, θα εφαρμοστεί το μοντέλο της προπληρωμένης κάρτας που ισχύει ήδη και σήμερα, για όσους λαμβάνουν το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (50% σε κάρτα και 50% σε μετρητά).

 Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα ανέρχεται σε περίπου 500 εκατ. ευρώ το χρόνο, εκ των οποίων τα μισά μπορεί κάποιος να τα "σηκώσει" από τον λογαριασμό του και τα υπόλοιπα να χρησιμοποιήσει με την κάρτα τους. Βέβαια, κάποια από επιδόματα θα εξαιρεθούν από χρεωστική κάρτα (πχ για άτομα με προβλήματα οράσεως ή άλλες αναπηρίες) καθώς θα δημιουργούσε ιδιαίτερα μεγάλες δυσκολίες στους δικαιούχους για να τη χρησιμοποιήσουν.

Μέσω συναλλαγών με χρεωστική κάρτας, κάθε ευρώ θα καταγράφεται και το κράτος θα εισπράττει από κάθε συναλλαγή 13% ή 24% ΦΠΑ, ειδικούς φόρους καυσίμων κλπ, φόρος εισοδήματος 22% από επιχειρήσεις ή έως και 44% για φυσικά πρόσωπα, ασφαλιστικές εισφορές κλπ.

Όπως αναφέρουν κυβερνητικές πηγές, τα χρήματα αυτά διακινούνται σε μετρητά με αποτέλεσμα οι δικαιούχοι αν μην έχουν κίνητρο να ζητούν αποδείξεις.  Το νέο μοντέλο καταβολής επιδομάτων θα προσομοιάζει με αυτό που εφαρμόστηκε για τα fuel pass, freedom pass κλπ.

Σήμερα μόνο οι δικαιούχοι του Ελαχίστου Εγγυημένου Εισοδήματος εισπράττουν υποχρεωτικά το 50% του επιδόματος σε προπληρωμένη κάρτα, ενώ το υπόλοιπο μπαίνει στον λογαριασμό τους.

Από το νέο έτος η πλειονότητα των κοινωνικών και προνοιακών επιδομάτων  (όπως επιδόματα τέκνων, γέννησης, ανεργίας κλπ) θα καταβάλλεται μέσω χρεωστικών καρτών αντί ΙΒΑΝ για το 50% του ποσού. Στόχος είναι, σε συνδυασμό με την διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS, να μη καταλήγουν εύκολα τα επιδόματα στην παραοικονομία.

Όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, το μέτρο απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό, για να αποφευχθούν προβλήματα και ταλαιπωρία των δικαιούχων. Σε κάποιες περιπτώσεις δεν θα είναι εφικτό να εφαρμοστεί, όπως πχ για επιδότηση ενοικίου (καθώς δεν διαθέτουν POS οι εκμισθωτές ακινήτων), ή ΑμΕΑ με προβλήματα όρασης, κατάκοιτους κλπ που δεν μπορούν να ελέγξουν τι ποσά χρεώνονται.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του προϋπολογισμού κάθε χρόνο εκταμιεύονται πάνω από 1,3 δισεκατομμύρια ετησίως για επιδόματα ανεργίας ΔΥΠΑ/ΟΑΕΔ, καθώς και 2,9 δισ. ετησίως, για επιδόματα Πρόνοιας, σε εκατοντάδες χιλιάδες χαμηλόμισθους, άνεργους και άπορους. Τα ποσά αυτά πιστώνονται σε λογαριασμούς για τις οποίες ουδείς γνωρίζει πού καταλήγουν ή αν εκδίδονται αποδείξεις.