Γιατί ο ESM πρέπει να στηρίξει τις τράπεζες

Της Νένας Μαλλιάρα

Οι ελληνικές τράπεζες θα παρουσιάσουν πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες και χωρίς τη στήριξη από τον ESM θα αντιμετωπίσουν κίνδυνο κατάρρευσης. Η πρόβλεψη αυτή γίνεται στην Έκθεση των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επί του ελληνικού αιτήματος νέου δανείου από τον ESM με ημερομηνία 10 Ιουλίου που βγήκε σήμερα στη δημοσιότητα. Στην Έκθεση επισημαίνεται η ύπαρξη σημαντικών χρηματοπιστωτικών κινδύνων στην Ελλάδα, οι οποίοι δημιουργήθηκαν από την αβεβαιότητα για τις οικονομικές και τραπεζικές πολιτικές των ελληνικών αρχών κατά τη διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου. Στο πλαίσιο αυτό εκτιμάται ότι η πρόβλεψη για υποστήριξη της Ελλάδας από τον ESM, η οποία θα περιλαμβάνει και επαρκή κεφάλαια για τη στήριξη των τραπεζών, είναι κρίσιμης σημασίας ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνης στους καταθέτες και τις αγορές, να προστατεύσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην Ελλάδα και να αποτρέψει κινδύνους για άλλες χώρες μέλη της Ε.Ε. και της ευρωζώνης γενικότερα.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην Έκθεση, χωρίς την υποστήριξη από τον ESM οι κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην Ελλάδα δεν θα είναι διαχειρίσιμοι και ο τραπεζικός κλάδος αναπόφευκτα θα καταρρεύσει. Χωρίς πρόβλεψη για κρατική χρηματοδότηση – αναφέρεται - η πτώχευση θα είναι αναπόφευκτη, δεδομένης της έλλειψης ρευστότητας και των οφειλών του ελληνικού Δημοσίου. Με απουσία στήριξης από τη χρηματοδότηση της  ΕΚΤ, οι ελληνικές τράπεζες αναπόφευκτα θα καθίσταντο αφερέγγυες και θα έπρεπε να παραμείνουν κλειστές με τους καταθέτες να μην έχουν πρόσβαση στις καταθέσεις τους. Σε αυτό το σενάριο, ο τραπεζικός κλάδος θα κατέρρεε και η Οικονομία θα αντιμετώπιζε περαιτέρω βίαιη ύφεση. Οι Έλληνες πολίτες θα υπέφεραν από σημαντικές μειώσεις στο εισόδημά τους και θα αντιμετώπιζαν ελλείψεις βασικών αγαθών.

Η Έκθεση της Κομισιόν αναφέρεται στην κατάσταση ρευστότητας των τραπεζών, επισημαίνοντας ότι από τις αρχές του 2015 έως και τον Μάιο έχασαν καταθέσεις 30 δις. ευρώ, δηλαδή το 19% των καταθέσεών τους. Ως αποτέλεσμα, η εξάρτησή τους από τη χρηματοδότηση της ΕΚΤ αυξήθηκε πάνω από 116,4 δις. ευρώ, ενώ η χρήση του ELA, από μηδενική τον Δεκέμβριο του 2014, έφτασε στα 78 δις. ευρώ στα τέλη Μαΐου 2015.

Όπως επισημαίνεται στην Έκθεση, από τις 26/6 η ΕΚΤ διατηρεί αμετάβλητο το πλαφόν του ELA, ενώ στις 6/7 το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε να αυξήσει τα haircuts στα κρατικά ενέχυρα των τραπεζών για τη χρήση του ELA, με συνέπεια οι τράπεζες να λειτουργούν πλέον με πολύ ασφυκτικές συνθήκες ρευστότητας και να έχουν περίπου εξαντλήσει τα αποδεκτά τους ενέχυρα.

Επιπλέον των υψηλών ρίσκων ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες, η κεφαλαιακή τους κατάσταση βρίσκεται σε αυξανόμενη πίεση από τα τέλη του 2014 εξαιτίας της περαιτέρω επιδείνωσης του ενεργητικού τους. Οι ήδη υψηλές επισφάλειες των τραπεζών εκτιμάται ότι θα επιδεινωθούν περαιτέρω λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας που υπήρξε από τα τέλη του 2014 και επηρέασε την οικονομική δραστηριότητα αλλά και την "κουλτούρα" πληρωμών, καθώς και λόγω των αργών διαδικασιών στις ρυθμίσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Στην Έκθεση σημειώνεται ότι από τα τέλη του 2014 ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών σημείωσε απότομη άνοδο. Στα τέλη του α΄ τριμήνου 2015 το 36% των συνολικών δανείων των τραπεζών είναι καταχωρηθεί ως μη εξυπηρετούμενα και 8% ως ρυθμισμένα. Υπ΄ αυτές τις συνθήκες,  η κεφαλαιακή βάση των τραπεζών έχει διαβρωθεί και μέχρι τα τέλη του α΄ τριμήνου 2015, ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας CET1 για τον κλάδο διαμορφωνόταν στο 12,5% σε επίπεδο ομίλων και 14,4% σε επίπεδο τραπεζών.

Όπως σημειώνεται, οι αρνητικές συνθήκες για την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών επιδεινώνονται  με την επιβολή των capital controls, καθώς επαυξάνεται η αδυναμία και η διάθεση των δανειοληπτών να αποπληρώσουν τα δάνειά τους και άρα αναμένεται περαιτέρω ισχυρή αύξηση των δεικτών μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Αναφορά γίνεται επίσης και στις θυγατρικές των τραπεζών σε άλλες χώρες (Κύπρος, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ην. Βασίλειο, FYROM, Αλβανία, Σερβία, Τουρκία) οι οποίες θα μπορούσαν να υποστούν τις επιπτώσεις της διάχυσης της ελληνικής κρίσης. Σε μερικές από τις χώρες αυτές, αναφέρεται, οι ελληνικές τράπεζες ελέγχουν το 15% - 25% του τοπικού τραπεζικού τομέα, γεγονός που τις καθιστά συστημικές. Σε περίπτωση διάχυσης της κρίσης, οι τοπικές κεντρικές τράπεζες θα αναλάμβαναν μέτρα ώστε να λάβουν υπό τον έλεγχό τους τις λειτουργίες των ελληνικών τραπεζών. Ωστόσο, τραπεζική αναταραχή στην Ελλάδα που θα διαχεόταν στις γειτονικές χώρες δεν θα μπορούσε, σύμφωνα με την Έκθεση της Κομισιόν, να αποκλείσει επιπτώσεις και στη συμπεριφορά των καταθετών σε άλλες χώρες της ευρωζώνης εξαιτίας του κλονισμού της εμπιστοσύνης.