Όταν το Internet σκοντάφτει!

Η Cloudflare είναι μια από τις πιο αναγνωρίσιμες εταιρείες στο Internet γιατί "πίσω της κρύβονται από τους κακούς" σχεδόν τα πάντα σε αυτό. Δεν την ξέρουμε επειδή κάνει θόρυβο, αλλά επειδή λειτουργεί σαν η ασπίδα προστασίας για χιλιάδες χιλιάδων sites. Είναι η τεχνική υποδομή ασφαλείας ενός τεράστιου μέρους του σύγχρονου web. 

Από την ασφάλεια και την προστασία από επιθέσεις μέχρι τη διανομή περιεχομένου και την ομαλή λειτουργία υπηρεσιών με εκατομμύρια χρήστες, ο ρόλος της είναι τέτοιος που όταν κάτι πάει στραβά δεν το αισθάνεται μία ιστοσελίδα, αλλά ολόκληρες ψηφιακές γειτονιές. Για αυτό και το συμβάν της Τρίτης δεν ήταν μια απλή ενόχληση. Ήταν μια υπενθύμιση του πόσο εξαρτημένος είναι ο σύγχρονος ψηφιακός κόσμος από λίγες, κρίσιμες υποδομές που δεν έχουν περιθώριο αστοχίας. 

Η Cloudflare ανακοίνωσε ότι εντόπισε ασυνήθιστα υψηλή κίνηση (15 Tbps!!!) σε τμήμα του δικτύου της και μέσα σε λίγα λεπτά εμφανίστηκαν καθυστερήσεις, σφάλματα και διακοπές σε υπηρεσίες από πολλές χώρες. Το φαινόμενο δεν είχε θεαματική εξήγηση. Δεν αναφέρθηκε μια μεγάλη κυβερνοεπίθεση ούτε κάποιο καταστροφικό bug. Αυτό όμως δεν το κάνει λιγότερο σοβαρό ή επικίνδυνο. Όταν μια υποδομή τέτοιας εμβέλειας παρουσιάσει εμπλοκή, το πρόβλημα δεν περιορίζεται σε έναν server ή σε μία εγκατάσταση cloud servers. Ξεκινά από ένα σημείο, περνά στο επόμενο, επιβαρύνει την διανομή των data, δημιουργεί καθυστερήσεις, σπρώχνει την κίνηση σε άλλους κόμβους φορτώνοντάς τους υπερβολικά και τελικά μετατρέπεται σε αλυσιδωτή αντίδραση. Αυτό ακριβώς έγινε κι εχθές. 

Το δίκτυο της Cloudflare στηρίζεται σε ένα μηχανισμό που εξισορροπεί το φορτίο, προβλέπει Load Spikes (εξάρσεις όγκου δεδομένων) και διορθώνει μόνο του μικροπροβλήματα. Όταν όμως η πίεση ξεπεράσει τα όρια που αυτός έχει σχεδιαστεί να αντέχει, οι αυτοματισμοί δεν είναι αρκετοί. Αν μία διεργασία καθυστερήσει έστω και λίγο, το αποτέλεσμα πολλαπλασιάζεται. Ένα μικρό λάθος στον συγχρονισμό μπορεί να φέρει λανθασμένη κατανομή κίνησης. Μια αργή ανταπόκριση σε έναν κόμβο μπορεί να οδηγήσει σε υπερφόρτωση κάποιου άλλου. Αυτές οι λεπτές ισορροπίες είναι αόρατες για τον χρήστη. Μέχρι τη στιγμή που σταματούν να είναι. 

Παρότι η Cloudflare διόρθωσε το βασικό πρόβλημα, το CDN (Content Delivery Network, το κύριο μέρος του μηχανισμού) εξακολουθούσε μέχρι αργά το απόγευμα, να εμφανίζει μειωμένη απόδοση. Δεν είναι παράξενο. Το CDN είναι η καρδιά της διανομής του περιεχομένου. Η ανάκαμψή του θέλει χρόνο, καθώς κάθε κόμβος πρέπει να φτάσει ξανά σε σταθερή κατάσταση. Αυτό σημαίνει ότι η ψηφιακή καθημερινότητα μπορεί να λειτουργεί με μικρές, ανεπαίσθητες τριβές που περνούν απαρατήρητες, αλλά δείχνουν ότι η υποδομή δεν έχει επιστρέψει πλήρως στην ομαλότητα. 

Για την Ελλάδα το ζήτημα είναι διπλά αποκαλυπτικό. Πρώτον, δείχνει ότι η ψηφιακή μας οικονομία δεν είναι αυτάρκης. Όλοι είδαμε τα μηνύματα 500 Internal Server Error για το Cloudflare Athens, αλλά το πρόβλημα πήγαινε πολύ πιο πέρα από ένα data center στην Αθήνα. Η ψηφιακή οικονομία της χώρας, στηρίζεται σε διεθνείς παρόχους για υπηρεσίες που θα έπρεπε, ιδανικά, να είναι τοπικά και σε πολλαπλά επίπεδα ελεγχόμενες. Δύσκολο αλλά όχι αδύνατο ή ακατόρθωτο. 

Δεύτερον, αναδεικνύει μια αλήθεια που συχνά αγνοούμε. Η ανθεκτικότητα του κράτους δεν κρίνεται μόνο από τις δικές του υποδομές. Κρίνεται και από το πόσο εξαρτάται από τρίτους. Αν μια διαταραχή σε μια ιδιωτική εταιρεία στο εξωτερικό μπορεί να επηρεάσει την πρόσβαση σε ελληνικές υπηρεσίες, τότε η εικόνα του ψηφιακού μας περιβάλλοντος είναι πιο εύθραυστη από όσο δείχνει.

Και εδώ προκύπτει το ουσιαστικό ερώτημα. Πόσο στέρεη μπορεί να θεωρείται μια κοινωνία που βασίζεται σε τόσο λίγους παγκόσμιους παίκτες. Πόσο θωρακισμένη είναι μια οικονομία όταν οι κρίσιμες ροές δεδομένων της εξαρτώνται από μηχανισμούς που βρίσκονται εκτός εθνικού ελέγχου. Και κυρίως, πώς αντιδρά ένα κράτος όταν η επόμενη διαταραχή δεν θα είναι ένα τεχνικό εμπόδιο ενός απογεύματος αλλά μια στοχευμένη προσπάθεια αποσταθεροποίησης. Τα ερωτήματα αυτά δεν έχουν εύκολες απαντήσεις. Ίσως όμως η συζήτηση πρέπει να ξεκινήσει τώρα, πριν μια αδιάφορη αναστάτωση μιας Τρίτης εξελιχθεί σε κάτι που δεν θα μπορούμε να διαχειριστούμε με την ίδια ελαφρότητα. Αν μπορούμε να το διαχειριστούμε…

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr