Το στίγμα του Θηρίου

Υπάρχει κάτι το βαθιά ελληνικό στο να βλέπεις απειλή εκεί όπου οι άλλοι βλέπουν πρόοδο. Ο Προσωπικός Αριθμός, για τον πλανήτη ολόκληρο, είναι ένα απλό διοικητικό εργαλείο. Για μια συγκεκριμένη μερίδα Ελλήνων όμως, είναι το νέο "σημάδι του Θηρίου". Ένας μυστικός κώδικας που θα ανοίγει τις πύλες της ψηφιακής κόλασης. Η αλήθεια, φυσικά, είναι πολύ πιο πεζή  και γι’ αυτό μάλλον αφόρητη για όσους τρέφονται από θεωρίες συνωμοσίας. 

Δεν υπάρχει καμία συνωμοσία. Υπάρχει μόνο η τακτοποίηση ενός χάους από το οποίο είχαν μάθει να επωφελούνται.

Η παράνοια έχει συγκεκριμένο λεξιλόγιο: "φακέλωμα", "παγκόσμιο σχέδιο", "ανθρώπινο barcode". Τα επαναλαμβάνουν με στόμφο, σαν να αποκαλύπτουν κάτι που οι υπόλοιποι δεν υποψιαζόμαστε. Λες και μέχρι σήμερα ζούσαν αόρατοι χωρίς ΑΦΜ, χωρίς ΑΜΚΑ, χωρίς Αριθμό Ταυτότητας ή  Διαβατηρίου. Λες και το κράτος τους ανακαλύπτει τώρα με τον Προσωπικό Αριθμό, την ώρα που οι ίδιοι έχουν παραδώσει ολόκληρη τη ζωή τους στο διαδίκτυο, στη Google, στα social και στους αλγόριθμους που ξέρουν τα πάντα – ακόμη και όσα δεν θυμούνται οι ίδιοι. Αυτά δεν τους φοβίζουν. Τώρα που επιτέλους η Πολιτεία μπορεί να τους κάνει την ζωή ευκολότερη… πανικοβάλλονται! 

Αυτό το παράδοξο, που αγγίζει τα όρια του κοινωνιολογικού φαινομένου, δείχνει πόσο έντονη είναι στην Ελλάδα η νοσταλγία της αταξίας. Οτιδήποτε βάζει κανόνες, προκαλεί πανικό. Όταν δεν υπάρχει έλεγχος, φταίει το κράτος. Όταν υπάρχει, πάλι φταίει το κράτος. Ζητούν νομιμότητα, αλλά χωρίς συνέπειες· διαφάνεια, αλλά χωρίς υποχρεώσεις· δικαιώματα, χωρίς ενιαίο τρόπο αναγνώρισης και καταχώρησης. Είναι το θαύμα της ελληνικής λογικής: η ελευθερία νοείται μόνο όταν είναι ασύδοτη.

Οι "αντιρρησίες του Π.Α." δεν είναι πολίτες που αντιδρούν σε μια πολιτική· είναι άνθρωποι που δεν αντέχουν την οργάνωση, το νοικοκύρεμα. Βλέπουν το κράτος να επιχειρεί να λειτουργήσει καλύτερα και αισθάνονται ότι κάτι χάνουν. Ίσως γιατί όσο το σύστημα είναι διάτρητο, υπάρχουν δρόμοι διαφυγής. Τώρα που κάθε αριθμός θα τους αντιστοιχεί με την συνολική απεικόνισή τους, η ομίχλη της σύγχυσης παύει να τους προστατεύει. Οπότε ανακαλύπτουν τον "διάβολο" μέσα στα ψηφία. 

Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι αρνητές του Προσωπικού Αριθμού αρνήθηκαν τα εμβόλια, τα POS, την ηλεκτρονική συνταγογράφηση και το 5G. Ούτε που είδαν στο QR code το χάραγμα του Αντίχριστου και στην αστυνομική ταυτότητα την απώλεια της ψυχής τους. Οτιδήποτε ψηφιακό τους τρομάζει. Γιατί δεν το καταλαβαίνουν αλλά και διότι τους αφαιρεί την απόλαυση του δράματος και την θολούρα της σύγχυσης και της αμάθειας. Ο σύγχρονος κόσμος βλέπετε, είναι πολύ συγκεκριμένος, για να χωρά πειστικά τους μύθους τους. 

Στην πραγματικότητα, η αντίδραση δεν είναι θρησκευτική ούτε φιλοσοφική, είναι βαθιά συναισθηματική. Ο Προσωπικός Αριθμός δεν τους απειλεί. Απειλεί την ψευδαίσθηση ανεξαρτησίας που είχαν καλλιεργήσει από την εποχή της σφραγίδας, του "έλα αύριο" και του γρηγορόσημου. Όσο πιο απρόσωπο και αποτελεσματικό γίνεται το κράτος, τόσο λιγότερο μπορούν να το χειριστούν. Και βρίσκουν διέξοδο στο να το δαιμονοποιούν. Είναι πιο εύκολο να πιστεύεις ότι σε κυνηγά η παγκόσμια διακυβέρνηση, παρά να παραδεχθείς ότι απλώς δεν θέλεις να αλλάξεις. 

Η μέγιστη ειρωνεία είναι πως οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι, σε άλλες συζητήσεις ζητούν επίμονα ταχύτερες υπηρεσίες, πιο εύκολες διαδικασίες και καλύτερο κράτος, "όπως στην Ευρώπη". Και το ζητούν με την ίδια αυτοπεποίθηση με την οποία σήμερα αναθεματίζουν τον Προσωπικό Αριθμό. Μόνο που η Ευρώπη δεν φοβήθηκε ποτέ τους αριθμούς της. Εκεί ο προσωπικός κωδικός δεν είναι απειλή· είναι δικαίωμα. Εδώ, είναι πάντα απόδειξη σχεδίου. 

Στην ουσία, δεν έχουμε να κάνουμε απλά με τεχνοφοβία. Έχουμε να κάνουμε με συλλογική δυσανεξία απέναντι στην κανονικότητα. Η πρόοδος φαίνεται επικίνδυνη, γιατί δεν έχει χώρο για τις εξαιρέσεις. Ένα σύστημα που δουλεύει τρομάζει, γιατί στερεί την άνεση και την υπεκφυγή της προχειρότητας. Ο Προσωπικός Αριθμός είναι απλώς το πρόσχημα. Αυτό που πραγματικά φοβούνται δεν είναι η καταγραφή. Είναι το τέλος του "δεν ήξερα, δεν πρόλαβα, ξέχασα, δεν φταίω". 

Και ίσως εκεί κρύβεται το μόνο αληθινό νόημα αυτής της υστερίας: μια κοινωνία που προτιμά να αυτογελοιοποιείται και να ταλαιπωρείται ασύστολα, παρά να εκσυγχρονιστεί. Μια χώρα που μεταφράζει την πρόοδο σε απειλή και τον αριθμό σε εχθρό. Φυσικά, εάν πράγματι ήταν εργαλείο ελέγχου, οι πρώτοι που θα τον είχαν επινοήσει θα ήταν αυτοί που τώρα τον απορρίπτουν. Γιατί, αν κάτι αγαπάμε στην Ελλάδα περισσότερο κι από τη θεωρία συνωμοσίας ή το δικαίωμα να την πιστεύουμε χωρίς καμία απόδειξη, είναι η δυνατότητα να την διαμορφώνουμε προς όφελός μας.  

Κι έτσι, την ώρα που τα περισσότερα ανεπτυγμένα κράτη έχουν προχωρήσει σε διαφανή, διασυνδεδεμένη και απλούστερη δημόσια διοίκηση, εμείς συνεχίζουμε να ψάχνουμε το "χάραγμα του Διαβόλου" μέσα στους πίνακες των RDBMS που περιέχουν τα μητρώα. Ίσως γιατί εκεί μέσα καθρεφτίζεται κάτι πιο οδυνηρό από τον διάβολο: η ανικανότητά μας να δεχθούμε ότι ο κόσμος κινείται συνεχώς μπροστά, κι έχει σταματήσει εδώ και καιρό να μας ρωτά αν θέλουμε να ακολουθήσουμε.

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr