Ο Τραμπ και η πολιτική κανονικοποίηση της σήψης

Πριν καλά-καλά εγκατασταθεί στον Λευκό Οίκο (μόλις επτά μήνες στην εξουσία), ο Ντόναλντ Τραμπ κάνει ό,τι μπορεί για να αποδείξει πως η μεμπτή προσωπική συμπεριφορά, δεν λειτουργεί πια ως εμπόδιο για την κατάληψη και άσκηση εξουσίας. Η  Wall  Street  Journal αποκάλυψε ιδιόχειρο σημείωμά του προς τον Τζέφρι Έπσταϊν, γραμμένο το  2003. Το περιεχόμενό του δεν έχει ποινική βαρύτητα. Έχει, όμως, πολιτικό βάρος. Και μάλιστα πολύ μεγάλο. 

Αν κάποιος θεωρεί ότι η διαφαινόμενη εξαιρετική οικειότητα, συνοδευόμενη από σκίτσο γυμνής γυναίκας και η ευχή "εύχομαι κάθε μέρα να είναι ένα ακόμη υπέροχο μυστικό", είναι ασήμαντα επειδή έγιναν παλιά, μάλλον δεν θέλει να δει όσα σηματοδοτούν σήμερα. Δεν πρόκειται για κοινωνική αβρότητα μεταξύ ισχυρών. Πρόκειται για σχέσεις που δείχνουν πώς αντιλαμβάνεται ο Τραμπ τον ρόλο του και, κυρίως, ποιους επέλεγε για συνομιλητές.

Ο Έπσταϊν δεν ήταν απλώς ένας κακομαθημένος μεγιστάνας, προϊόν της Wall Street. Ήταν κατηγορούμενος για trafficking ανηλίκων, με δεκάδες καταγγελίες, με δίκτυο επιρροής και με προσβάσεις στους πάντες και τα πάντα. Ο Τραμπ δεν ήταν τυχαίος γνωστός του. Συμμετείχε στις ίδιες εκδηλώσεις, φωτογραφιζόταν δίπλα του, τον κάλυπτε. Τώρα αποδεικνύεται και γραπτώς ότι υπήρχε στενή σχέση.

Η αντίδραση του Λευκού Οίκου και του κύκλου Τραμπ δεν προσπάθησε να διαψεύσει το σημείωμα-περιστατικό. Προσπάθησε να φιμώσει, απευθείας. Αγωγή κατά της εφημερίδας, αποκλεισμός των συντακτών της από κυβερνητικά ταξίδια, δημόσια επίθεση στον εκδότη. Αυτό δεν δείχνει απλώς αμηχανία. Δείχνει αίσθηση ιδιοκτησίας της εξουσίας και ενόχληση όταν κάποιος την ελέγχει.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο πολιτικός κόσμος των ΗΠΑ έχει επαφή με τον κύκλο του Έπσταϊν. Ο Μπιλ Κλίντον ταξίδεψε μαζί του. Ο πρίγκιπας Andrew κατέβαλε χρήματα για να κλείσει υποθέσεις. Ο Acosta, που του χάρισε ασυλία το 2008, έγινε υπουργός Εργασίας του Τραμπ. Η διαφορά είναι ότι τώρα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν φαίνεται να ενοχλείται από όλα αυτά. Αντί να δώσει εξηγήσεις, επιτίθεται. Και, το χειρότερο, μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος συμφωνεί.

Αυτό είναι το κεντρικό ερώτημα. Όχι τι έκανε ο Τραμπ πριν από είκοσι χρόνια, αλλά τι είμαστε διατεθειμένοι να ανεχθούμε σήμερα. Η συμπεριφορά του δεν θεωρείται προβληματική. Για πολλούς, είναι απόδειξη ότι "δεν φοβάται το σύστημα". Ό,τι παλιότερα συνιστούσε λόγο αποπομπής, τώρα μετατρέπεται σε προσόν. Αντί να αποδυναμώνει, ενισχύει.

Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα το γνωρίζει. Κι όμως, αποφεύγει να πάρει θέση. Δεν θέλει να διακινδυνεύσει σύγκρουση με τη βάση. Έτσι, σιωπά. Η σιωπή δεν είναι ουδέτερη στάση. Είναι επιλογή. Όσο πιο πολύ ανεχόμαστε τέτοιου τύπου σχέσεις, τόσο περισσότερο παύει να μας ενοχλεί η ουσία τους.

Και αυτό δεν περιορίζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όταν η εξουσία συνηθίζει να καλύπτει, να επιτίθεται και να μην απολογείται, το πρόβλημα δεν είναι το πρόσωπο· είναι ο τρόπος άσκησης της πολιτικής. Η ίδια λογική απλώνεται. Στην Ευρώπη, στην Ασία, στη Λατινική Αμερική, παντού όπου ο ηγέτης θεωρεί ότι δεν οφείλει λογοδοσία σε κανέναν. Δεν έχει σημασία αν είναι δεξιός ή αριστερός. Σημασία έχει ότι δεν λογοδοτεί.

Μια δημοκρατία δεν χάνει τη νομιμοποίησή της απότομα ή αυθημερόν. Τη χάνει σταδιακά, όταν παύει να ξεχωρίζει το τι είναι ανεκτό από το τι είναι απαράδεκτο.

Η υπόθεση Τραμπ-Έπσταϊν δεν είναι μεμονωμένη. Είναι άλλο ένα κομμάτι της… κανονικότητας που χτίζεται βήμα-βήμα. Κι όσο δεν αντιδρούμε, τόσο περισσότερο επιβεβαιώνουμε ότι ήρθε για να μείνει και λειτουργεί. Αυτό είναι που επιζητάμε σαν μία σύγχρονη κοινωνία;

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr