Μπορεί το κόμμα του μέλλοντος να έχει ηγέτη από το παρελθόν;

Δεν είναι η πρώτη φορά που πρώην πρωθυπουργός σκέφτεται να φτιάξει νέο κόμμα. Είναι απλώς η πρώτη φορά που ακούγεται για δύο ταυτόχρονα. Και δεν χαιρόμαστε ιδιαίτερα. Απλά γελάμε και γελάμε πικρά: διότι, από το 1974 και μετά, μόνο ένας το επιχείρησε πραγματικά, και εκείνος απέτυχε παταγωδώς. Ο Γιώργος Παπανδρέου, το 2015, μετά τη ρήξη του με το ΠΑΣΟΚ, ίδρυσε το ΚΙΔΗΣΟ – το οποίο δεν κατάφερε ούτε καν να περάσει το κατώφλι της Βουλής. Έκτοτε, το προηγούμενο αυτό λειτουργεί μάλλον αποτρεπτικά για κάθε πρώην ηγέτη που πιστεύει ότι μπορεί να "ξαναγράψει ιστορία" με ένα ρετουσάρισμα εικόνας (rebranding το λένε κάποιοι) κι ένα νέο λογότυπο.

Παρά ταύτα, οι φήμες επιμένουν. Ο Αντώνης Σαμαράς, σταθερός στις αρχές του και πάντα παρών στον δημόσιο διάλογο, βλέπει το όνομά του να επανέρχεται ξανά και ξανά ως ενδεχόμενος ιδρυτής νέου φορέα στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας. Δεν είναι τυχαίο, ούτε άτοπο: οι συχνές , πυκνές κυβερνητικές στροφές προς το κέντρο, σίγουρα έχουν αφήσει κενά στον συντηρητικό χώρο. Υπάρχουν αρκετοί που αναζητούν πολιτική στέγη σε κάποιο σχήμα το οποίο θα λέει τα πράγματα κατά την δική τους οπτική, χωρίς ευρωπαϊκές ωραιοποιήσεις και διπλωματικές στρογγυλοποιήσεις.

Ο ίδιος όμως, δεν δείχνει να συμμερίζεται την φημολογία. Κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο Άγιον Όρος, όταν ρωτήθηκε ευθέως αν θα κάνει κόμμα, απάντησε με τον γνώριμο, λεπτό σαρκασμό του: "Πολλοί ρωτούν αν θα κάνω κόμμα. Και θα συνεχίσουν να ρωτάνε." Είναι η απάντηση ενός ανθρώπου που δεν έχει τίποτα να αποδείξει. Εξελέγη πρωθυπουργός, κυβέρνησε σε μια από τις πιο δύσκολες περιόδους, δικαιώθηκε εκ των υστέρων σε πολλά, και σήμερα δεν έχει ουδεμία ανάγκη να ξαναμπεί στο παιχνίδι για να βελτιώσει, ωραιοποιήσει ή επιβεβαιώσει το αποτύπωμά του. Αυτός είναι κι ο λόγος που, πιθανότατα, δεν σκοπεύει να το κάνει.

Ο Τσίπρας, αντίθετα, έχει αφήσει πολλούς, "ανοιχτούς" λογαριασμούς. Με κυριότερο την αίσθηση πως η αποχώρησή του δεν ήταν ακριβώς εθελούσια, ούτε καν τελεσίδικη. Διότι παραμένει λίγο ως πολύ σιωπηλός, αλλά πάντα ενεργός στο παρασκήνιο. Οι συνεργάτες του διατηρούν επαφές, οι σχέσεις του με τον νέο ΣΥΡΙΖΑ είναι τυπικές, και όσο η εικόνα Κασσελάκη φθείρεται, τόσο μεγαλώνει το παράθυρο για μια επιστροφή – όχι ως συνέχιση του παλιού, αλλά ως "νέα προσπάθεια", καθαρή από "τα βαρίδια του χθες" και με νέο "rebranded" ίματζ. Εδώ και καιρό, αυτό το σενάριο δεν παρουσιάζεται ως απίθανο. Αντίθετα μοιάζει τόσο πιθανό, όσο και υπολογισμένο.

Ωστόσο, τα σημάδια από τις πρώτες μετρήσεις, είναι μάλλον αποθαρρυντικά. Σύμφωνα με πρόσφατες μετρήσεις, η κοινωνική ανταπόκριση στην προοπτική δημιουργίας νέου κόμματος είναι υποτονική χωρίς ενθουσιασμό, χωρίς προσδοκία, χωρίς καθαρό εκλογικό στίγμα και, κυρίως, χωρίς "ρεύμα". Οι πολίτες μοιάζουν κουρασμένοι από παλιούς ρόλους σε νέες συσκευασίες. Δεν συγκινούνται ούτε στο ελάχιστο, από ηρωικές επιστροφές, νέους "σωτήρες" ή από φωνές που "αναγνώρισαν τα λάθη του παρελθόντος και έρχονται για να τα διορθώσουν".

Με απλά λόγια, δεν λείπουν οι προϋποθέσεις για νέες κινήσεις. Λείπει η ανάγκη, αυτή καθαυτή. Ελάχιστοι δείχνουν να περιμένουν τον Αντώνη Σαμαρά για να "σωθεί η παράταξη". Κανείς δεν μοιάζει να πιστεύει, ή έστω να ελπίζει, στην αναγέννηση της Αριστεράς, υπό τον Τσίπρα. Αν υπάρξει κίνηση, αυτή θα προέρχεται ξεκάθαρα από προσωπική βούληση, όχι από κοινωνική απαίτηση! 

Κι αυτό κάνει τα ερωτήματα να εμφανίζονται καταιγιστικά και προκλητικά: Αποτελεί η (όποια) ενεργή επανεμφάνιση στο προσκήνιο πολιτική ανάγκη ή προσωπική ματαιοδοξία; Μπορεί ποτέ ένα "νέο ξεκίνημα" να πείσει και να ελκύσει, όταν όλοι ξέρουν από πού ξεκινά και πού τελειώνει; Ειδικά όταν, στην περίπτωση Σαμαρά, δεν υπάρχει καν το μοναδικό πραγματικό  και ουσιαστικό κίνητρο κάθε μεγάλου πολιτικού, αυτό της υστεροφημίας;

Δύσκολοι καιροί για πρώην πρωθυπουργούς…

Πέτρος Λάζος  
petros.lazos@capital.gr