Τραμπική κανονικότητα: Ο στρατός επιβάλλεται του Συντάγματος!

Δεν χρειάζεται να έχει διαβάσει κανείς Θουκυδίδη για να καταλάβει πότε η ισχύς παύει να είναι μέσο και γίνεται αυτοσκοπός. Αρκεί να κοιτάξει το Λος Άντζελες. Όταν ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών στέλνει εθνοφρουρά και πεζοναύτες σε αμερικανική μεγαλούπολη για να "επιβάλει την τάξη", το ερώτημα δεν είναι αν ξέφυγε η κατάσταση. Το ζητούμενο είναι αν υπάρχει εκτροπή, αλλά πόσο μακρυά μπορεί να φτάσει αυτός που την προκαλεί.

Ο Ντόναλντ Τραμπ, από τις 20 Ιανουαρίου 2025 ξανά στον Λευκό Οίκο ως 47ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, αποφάσισε να παρακάμψει πλήρως την πολιτειακή ηγεσία της Καλιφόρνιας και να αναπτύξει στρατιωτικές δυνάμεις στο Λος Άντζελες, επικαλούμενος το άρθρο 10 του ομοσπονδιακού κώδικα περί "εσωτερικής αναταραχής". Πρακτικά, έδωσε εντολή να αναπτυχθούν εντός ΗΠΑ 4.000 άνδρες της Εθνοφρουράς και 700 πεζοναύτες, χωρίς έγκριση από τον εκάστοτε κυβερνήτη ή δήμαρχο της πόλης. Πρόκειται για την πρώτη φορά μετά το 1965, που εφαρμόζεται κάτι τέτοιο.

Εδώ όμως δεν έχουμε Σέλμα (η πόλη της Αλαμπάμα όπου, το 1965, ο Πρόεδρος Λίντον Τζόνσον έστειλε ομοσπονδιακές δυνάμεις για να προστατεύσουν Αφροαμερικανούς διαδηλωτές που διεκδικούσαν το δικαίωμα ψήφου, απέναντι στην αστυνομική καταστολή). Εδώ έχουμε τον Πρόεδρο να στέλνει στρατό κατά διαδηλωτών που αμφισβητούν την κεντρική εξουσία – και μάλιστα σε μια μεγαλούπολη πολλών εκατομμυρίων κατοίκων, η οποία πολιτικά, πολιτισμικά και κοινωνικά συμβολίζει όλα όσα απορρίπτει το ακροατήριο του Τραμπ: πολυφυλετικότητα, κοινωνική απελευθέρωση, θεσμική αυτονομία.

Η επίσημη αιτιολόγηση αφορά υποτιθέμενες "αξιόπιστες πληροφορίες" για οργανωμένες αναταραχές, αναρχικές ομάδες και ανικανότητα των τοπικών αρχών. Ωστόσο, οι τοπικοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι ουδεμία τέτοια κατάσταση υπήρξε. Οι περισσότερες κινητοποιήσεις ήταν ειρηνικές, μικρής εμβέλειας, με αιτήματα που αφορούσαν την αστυνομική αυθαιρεσία, τη συνταγματική ελευθερία λόγου και την κλιμακούμενη καταστολή. 

Κι όμως, η εικόνα ήταν αυτή ενός "στρατού σε αποστολή". Όχι για την υπεράσπιση της τάξης, αλλά για την επιβεβαίωση της ισχύος (και την αλλαγή πολιτικής ατζέντας από την σύγκρουση με τον Μασκ, για τους υποψιασμένους). Άνδρες με πλήρη εξάρτυση μάχης, τεθωρακισμένα στους δρόμους, drones και επιχειρήσεις παρακολούθησης σε πόλη των Ηνωμένων Πολιτειών! Χωρίς καν να έχει κανείς κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η εικόνα δεν μοιάζει καθόλου με δράση κατά ταραχοποιών. Δείχνει περισσότερο σαν ένα δοκιμαστικό πλάνο επιβολής. 

Από νομικής πλευράς, η ενέργεια Τραμπ βρίσκεται ήδη στο στόχαστρο. Η Πολιτεία της Καλιφόρνιας κατέθεσε αγωγή κατά της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για κατάχρηση εξουσίας, ενώ συνταγματολόγοι και στρατιωτικοί προειδοποιούν: η χρησιμοποίηση ομοσπονδιακών δυνάμεων χωρίς τη συναίνεση της πολιτείας είναι κόκκινη γραμμή, όχι εργαλείο καθημερινής διαχείρισης. Το Σύνταγμα των ΗΠΑ προβλέπει ομοσπονδία Πολιτειών, όχι υποτέλεια τους στην προσωπική πολιτική ατζέντα του Προέδρου.

Αλλά το πιο ανησυχητικό δεν είναι η ίδια η παρέμβαση. Είναι ότι δεν προκαλεί σοκ. Όταν οι πολίτες αρχίζουν να συνηθίζουν την ιδέα ότι ο στρατός μπορεί να "επιβάλλει τάξη" στα εσωτερικά μιας χώρας, η δημοκρατία μετατρέπεται σε τηλεοπτικό σκηνικό. Όμορφο, φωτεινό, αλλά κούφιο και εξαιρετικά επικίνδυνο να καταρρεύσει!

Ο Τραμπ δεν είναι πλέον ένας πρώην πρόεδρος που διεκδικεί επιστροφή. Είναι η εν ενεργεία εξουσία. Και η εξουσία αυτή, με το βλέμμα στραμμένο στην εδραίωση του ελέγχου ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών του 2026, λειτουργεί με λογική κατοχύρωσης πλεονεκτήματος. Όχι αναμονής, όχι διαβούλευσης αλλά απόλυτης επιβολής. 

Η επιλογή του Λος Άντζελες μόνο τυχαία δεν είναι. Είναι το πιο ζωντανό πολιτικό και πολιτισμικό αντίπαλο δέος του Τραμπισμού. Και, κατά συνέπεια, το ιδανικό πεδίο για μια επίδειξη ισχύος. Αν τα καταφέρει εκεί, το μήνυμα στέλνεται παντού. Σε κυβερνήτες, δημάρχους, διαδηλωτές και θεσμούς! Επίσης, ίσως σε όσους αναρωτιούνται αν η επόμενη εκλογική αναμέτρηση θα είναι η τελευταία που μετράει. Χωρίς καν το ερώτημα να τεθεί ξεκάθαρα…

Κι αν κάτι διδάσκει η ιστορία, είναι ότι όταν ένας στρατός αναπτύσσεται εντός συνόρων χωρίς λόγο, σπάνια αποσύρεται γρήγορα, μόλις πάψει να υπάρχει η (όποια) αιτία χρησιμποιήθηκε για την είσοδό του. Πάντα θα υπάρχει η επόμενη "ταραχή", ο επόμενος εσωτερικός εχθρός, ο επόμενος λόγος να παραταθεί η παρουσία του. Σε μια χώρα που δείχνει όλο και περισσότερο διατεθειμένη να θυσιάσει την ελευθερία της στο βωμό της "ασφάλειας", ίσως χρειάζεται ν’ αναρωτηθούμε αν κάποιες επιχειρήσεις επιβολής "τάξης", δεν σχεδιάστηκαν μόνο για το παρόν... 

Και τα  ερωτήματα είναι έντονα και πολύ ενοχλητικά!

Όταν η κεντρική εξουσία ανεξέλεγκτη, τιμωρεί με στρατιωτική παρουσία τις πόλεις που διαφωνούν, πού τελειώνει η δημοκρατία και πού αρχίζει το καθεστώς; Πόσο απέχει η ημέρα που η δημοκρατία θα υπάρχει μόνο στα χαρτιά αλλά όχι στους δρόμους της χώρας ολόκληρης;

Πέτρος Λάζος  
petros.lazos@capital.gr