Μόνο οι κλέφτες φταίνε;

Στην καρδιά της Αθήνας, μερικές δεκάδες μέτρα από το Προεδρικό μέγαρο, Μαξίμου και την Βουλή, καταγράφηκε τις προηγούμενες ημέρες ένα περιστατικό που κανονικά, θα έπρεπε να προκαλέσει συναγερμό στον κρατικό μηχανισμό, άμεση κινητοποίηση με αστραπιαίο καταλογισμό ευθυνών. Άγνωστοι αφαίρεσαν περίπου 400 μέτρα καλωδίων από τις μονάδες κλιματισμού του κτηρίου "Πατέρα", στον Ευαγγελισμό, το μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας. Η κλοπή προκάλεσε σοβαρή δυσλειτουργία στον κλιματισμό όλου του συγκροτήματος, εν μέσω αυξημένων θερμοκρασιών.

Η πράξη αυτή δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί μια γρήγορη, απλή και ευκαιριακή "αρπαχτή". Η αφαίρεση τέτοιας ποσότητας υλικού απαιτεί σχεδιασμό, προγραμματισμό, γνώση του χώρου και ειδική πρόσβαση. Τα καλώδια βρίσκονταν σε τεχνικούς διαδρόμους (αλλιώς τεχνικά κανάλια, ή τεχνικές ζώνες, πρόκειται για ειδικούς χώρους μέσα σε ένα κτήριο, που δεν προορίζονται για κοινή χρήση αλλά για την τοποθέτηση, διέλευση και συντήρηση καλωδίων, σωλήνων κ.λπ. εγκαταστάσεων), σε σημεία που δεν προσεγγίζονται τυχαία κι εύκολα. Η διαδικασία δεν ολοκληρώθηκε σε λίγα λεπτά, ούτε από ανθρώπους που απλά μπήκαν στους χώρους του νοσοκομείου για "να βρουν κάτι να κλέψουν".

Ο Υπουργός Υγείας δήλωσε πως πρόκειται για δολιοφθορά και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο εμπλοκής προσώπων από το ευρύτερο προσωπικό του νοσοκομείου. Ωστόσο, αρκετές ημέρες μετά το περιστατικό (διαπιστώθηκε 01/06), δεν έχει υπάρξει καμία σύλληψη, καμία αποπομπή και κανένας καταλογισμός ευθυνών, ούτε καν σε επίπεδο διοικητικής εποπτείας.Η διοίκηση κατέθεσε μήνυση κατά αγνώστων και η ΕΛ.ΑΣ. ανακοίνωσε ότι διενεργεί έρευνες. Το πρόβλημα είναι ότι το συμβάν εκτυλίχθηκε σε ένα περιβάλλον με απόλυτα ελεγχόμενη πρόσβαση, με κάμερες, ηλεκτρονικές κάρτες εισόδου και καταγεγραμμένες βάρδιες. Αυτό σημαίνει ότι ο εντοπισμός των υπευθύνων δεν είναι τεχνικά δύσκολος, εφόσον υπάρχει πραγματική πρόθεση διερεύνησης. Πέρα από αυτό, εκτός των φυσικών αυτουργών, υπάρχουν και εκείνοι που έχουν την ευθύνη για πρόληψη και αποφυγή τέτοιων πράξεων, οι οποίοι προφανώς δεν έκαναν την δουλειά τους. Η αξιολόγηση δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο σε μεμονωμένα πρόσωπα· οφείλει να αφορά το σύνολο της λειτουργίας και των εμπλεκομένων. Κι όμως, εδώ δεν είχαμε καν την "καθιερωμένη" ΕΔΕ.

Σε κάθε περίπτωση, αν το περιστατικό οφείλεται σε εσωτερική συνέργεια, τότε τίθεται ζήτημα λειτουργικής ακεραιότητας του ΕΣΥ. Κι αν έγινε από πρόσωπα ξένα προς αυτό, έχουμε να κάνουμε με σημαντικότατη αποτυχία των μηχανισμών ασφαλείας. Όπως και να το δει κανείς, η αδυναμία άμεσης απόδοσης ευθυνών καταδεικνύει έλλειμμα λογοδοσίας και ανοχή σε πρακτικές που υπονομεύουν τη στοιχειώδη εμπιστοσύνη στο δημόσιο σύστημα υγείας.

Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο σε ελληνικό δημόσιο νοσοκομείο. Αλλά είναι από τις σπάνιες φορές που μια τέτοια ενέργεια εκτελείται με τόση έκταση, σε τόσο νευραλγικό σημείο, και χωρίς καμία άμεση αντίδραση. Η απουσία συνεπειών δεν είναι τεχνικό πρόβλημα, είναι θεσμικό.

Όσο δεν απομακρύνεται κανένας υπεύθυνος, όσο οι έρευνες παρατείνονται χωρίς απτό αποτέλεσμα και όσο η υπόθεση μετατρέπεται σε μία ακόμη καταγραφή χωρίς συνέπειες για ενόχους και "αναρμοδίους", η εικόνα είναι παραπάνω από σαφής και η παρακμή δείχνει πως απλώνεται όλο και περισσότερο. Δεν μιλάμε πια για κάποια περιστατικά, αλλά για μηχανισμούς που αδρανούν από επιλογή. Ανεξαρτήτως λόγων που οδηγούν σε αυτήν την επιλογή.

Αν το μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας δεν μπορεί να προστατεύσει τις εγκαταστάσεις του, δεν μπορεί να εντοπίσει ποιος τις κατέστρεψε και δεν τολμά να αγγίξει αυτούς που είχαν την ευθύνη για την προστασία τους, τότε δεν υπάρχει καμία εγγύηση για οτιδήποτε. Ούτε για την ασφάλεια, ούτε για τη διαφάνεια, ούτε για την τιμωρία.

Το ζήτημα δεν είναι ποιος ή αν θα στοχοποιηθεί, αλλά πώς και γιατί ένα τόσο κρίσιμο σύστημα προστασίας και επιτήρησης δεν λειτούργησε όταν έπρεπε. Η επαναξιολόγηση των διαδικασιών πρόσβασης, η ενίσχυση των εσωτερικών ελέγχων και η ενεργοποίηση των προβλεπόμενων διοικητικών μηχανισμών είναι τα μόνα που μπορούν να αποκαταστήσουν την εικόνα ενός συστήματος που έχει εκτεθεί σοβαρά. Όσοι είχαν την ευθύνη για την ασφάλεια των χώρων και των εγκαταστάσεων και, προφανώς, δεν εκτέλεσαν σωστά τα καθήκοντά τους, οφείλουν να αντιμετωπίσουν τις προβλεπόμενες συνέπειες. Όχι για λόγους εντυπώσεων, αλλά για παραδειγματισμό, αποφυγή επανάληψης, αποκατάσταση της θεσμικής σοβαρότητας και της εμπιστοσύνης στην λειτουργία του συστήματος. 

Διαφορετικά σε λίγο καιρό, μπορεί να ψάχνουμε για πολύ σημαντικότερο από μερικές εκατοντάδες μέτρα καλωδίου εξοπλισμό και με πολύ μεγαλύτερο κόστος από μερικές χιλιάδες ευρώ. Και δεν εννοώ μόνο οικονομικό κόστος…

Πέτρος Λάζος  
petros.lazos@capital.gr