Ο κίνδυνος είναι στην συγκάλυψη της λογικής!

Η τραγωδία των Τεμπών είναι ένα φρικτό γεγονός, αλλά τα πραγματικά χειρότερα έγιναν αμέσως μετά, όταν ο δημόσιος διάλογος αφέθηκε να εκτροχιαστεί σε μια παράσταση ανόητων καταγγελιών και κατασκευασμένης συγκάλυψης. Το αφήγημα περί μπαζώματος έμοιαζε περισσότερο με θλιβερή προσπάθεια black humor παρά με σοβαρή, αξιόπιστη κατηγορία. Οποιοσδήποτε δεν εξυπηρετούσε μικροπολιτικά συμφέροντα ή προσωπικές εμπάθειες, το καταλάβαινε από την πρώτη στιγμή. Διότι δεν συγκαλύπτεις τίποτε αφήνοντας εκτεθειμένη την μισή περιοχή ενός δυστυχήματος, ενώ δήθεν θάβεις την υπόλοιπη. Πρέπει να είναι κανείς εξαιρετικά δημιουργικός στην συνωμοσιολογία, αλλά και ιδιαίτερα βλάκας, για να στηρίξει μια τόσο παράλογη και ανόητη αφήγηση. 

Όλα τα συνομωσιολογικά σενάρια τώρα πλέον καταρρέουν, και μάλιστα με τρόπο που ξαφνιάζει ακόμη και τον πιο δύσπιστο παρατηρητή. Ποιος θα περίμενε ότι ένας κορυφαίος αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Αρχής Σιδηροδρόμων θα έφτανε στο σημείο να εκβιάζει τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ, απειλώντας μάλιστα να αποκηρύξει τη δική του έκθεση αν δεν συμπεριλαμβάνονταν οι εικασίες του για τη διαβόητη πυρόσφαιρα; Εικασίες που τώρα τις αρνείται τόσο το πανεπιστήμιο της Γάνδης, όσο και εκείνο της Πίζας, που ο ίδιος είχε επικαλεστεί ως πηγή εγκυρότητας των αστήρικτων εικασιών του. 

Καθώς περνάει ο καιρός, οι αποκαλύψεις πληθαίνουν. Όμως η μάχη της αλήθειας δεν θα κερδηθεί εύκολα. Γιατί πλέον έχουμε καταφέρει να φτάσουμε σε ένα σημείο όπου δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε ούτε στα αυτονόητα. Σε εκείνα που θα έπρεπε να θεωρούνται δεδομένα από όλους, ανεξάρτητα από πολιτικές πεποιθήσεις ή προσωπικές προκαταλήψεις. Αυτό είναι και το πιο επικίνδυνο σημείο και το σημαντικότερο λάθος της κυβέρνησης: πώς αφέθηκε η δημόσια συζήτηση να εκτροχιαστεί και να κυριαρχηθεί από ανυπόστατες θεωρίες, απροκάλυπτα παραμύθια και μανιώδη συνωμοσιολογία. Αντί να εστιάσουμε στα πραγματικά προβλήματα, τα δομικά λάθη του συστήματος και τις διαχρονικές και πολύπλευρες ευθύνες των υπεύθυνων, αναλωθήκαμε στο κυνήγι ενός αόρατου (αυτό το "δεν φαίνεται, αλλά υπάρχει", θα μείνει στην παγκόσμια ιστορία) ξυλολίου! 

Αν κάποιος θέλει να εντοπίσει την αιτία της παράνοιας, δεν χρειάζεται να ψάξει πολύ μακριά. Το τοξικό κλίμα που επικρατεί στην κοινωνία, το οποίο τροφοδοτεί την ευκολία με την οποία πολλοί είναι έτοιμοι να δεχτούν το χειρότερο σενάριο, δεν είναι τυχαίο. Για πολλούς, το να πιστεύουν τη χειρότερη δυνατή εκδοχή αποτελεί κυρίως ζήτημα ψυχολογικής ικανοποίησης. Επειδή θέλουν να δουν την κατσίκα του γείτονα να ψοφά, επειδή νιώθουν ότι το σύστημα τούς προδίδει, επειδή απλώς διψούν για εκδίκηση εναντίον της ίδιας της κοινωνίας που τους απογοήτευσε κ.ο.κ. Και βέβαια, σε αυτό το περιβάλλον η κυβέρνηση έχει το δικό της, πολύ μεγάλο, μερίδιο ευθύνης. Όταν δεν φροντίζεις από το πρώτο δευτερόλεπτο της τραγωδίας να γίνει αντιληπτό από όλους και αδιαμφισβήτητα ότι το συμβάν θα αντιμετωπιστεί απόλυτα τεχνοκρατικά κι όλοι οι υπεύθυνοι, ασχέτως θέσεως, θα πληρώσουν το maximum τίμημα, δημιουργείς γόνιμο έδαφος για την δυσπιστία. 

Από την άλλη, η αντιπολίτευση επιλέγει ακολουθεί το μοτίβο των γνωστών εξωφρενικών καταγγελιών χωρίς ουσιαστικά στοιχεία, προχωρώντας ακόμη και σε αμφισβήτηση της νομιμότητας της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού προσωπικά. Λες και ζούμε σε μπανανία της υποσαχάριας Αφρικής. Μια στρατηγική τόσο ανεπιτυχής, που καταλήγει να ενισχύει τη θέση του αντιπάλου αντί να τη διαβρώσει. Τα θεσμικά κόμματα παλεύουν με την τοξικότητα, ενώ τα υπόλοιπα τρέφονται από αυτήν. Γιατί όταν δεν έχεις τίποτε ουσιαστικό να προσφέρεις, το μόνο που απομένει είναι η δημιουργία θορύβου. Κάτι που οφείλεται ξεκάθαρα στην ανύπαρκτη ποιότητα των πολιτικών ηγεσιών της. Όταν η μόνη πολιτική που γνωρίζουν είναι αυτή της καταγγελίας, της συκοφαντίας και της σύγκρουσης, δεν πρέπει να προκαλεί καμία εντύπωση που η Νέα Δημοκρατία επιδεικνύει αντοχές που οι αντίπαλοί της ούτε να ονειρευτούν μπορούν. Οι διαφορές άνω των 10 ποσοστιαίων μονάδων ακόμα και πριν καταπέσουν τα… ξυλόλια, μιλούν από μόνες τους…

Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθούν τα media που δεν βοηθούν σε τίποτα. Οι εποχές που οι εφημερίδες κρατούσαν το κλειδί της πληροφόρησης έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Τώρα τα social media καθορίζουν την ατζέντα, όχι με βάση την αλήθεια ή τη λογική, αλλά με κριτήριο το πόσο θόρυβο μπορούν να προκαλέσουν. Η διαδικτυακή παράνοια και οι αερολογίες του κάθε ανώνυμου τρολ, έχουν αντικαταστήσει την δημοσιογραφική έρευνα και την διασταύρωση πηγών. Από οικονομική εξαθλίωση και έλλειψη σοβαρότητας, έχουν παραδοθεί στη λογική των social media. Όταν οι δημοσιογράφοι δεν μπαίνουν καν στον κόπο να ψάξουν διεξοδικά αυτό που γράφουν, όταν οι σοβαρές έρευνες γίνονται είδος, το να εξακριβώσει κάποιος την εγκυρότητα μιας αναφοράς από το πανεπιστήμιο της Γάνδης καταλήγει να θεωρείται ακατόρθωτο. Το ότι ούτε τα αρμόδια στελέχη της κυβέρνησης δεν μπήκαν στον κόπο να το διασταυρώσουν, λέει επίσης πάρα, μα πάρα πολλά. Με πρώτο απ’ όλα, ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχει συγκάλυψη! Λόγω έλλειψης των απολύτως αναγκαίων, πνευματικών και οργανωτικών προσόντων!

Θέλεις να μας πεις πως όλα τελείωσαν; Πως η υπόθεση θα πάρει τον δρόμο της κι όλα καλά; Ούτε να το σκεφτόμαστε! Από την μία διότι η πεποίθηση περί συγκάλυψης έχει ριζώσει τόσο βαθιά που, όσες αποδείξεις κι αν εμφανιστούν, θα υπάρχει μια "εξήγηση" που θα ταιριάζει στις προκαταλήψεις του καθενός, και από την άλλη επειδή είναι πια καιρός να ασχοληθούμε με τους πραγματικούς ενόχους. Και δεν εννοώ φυσικά, μόνο τους σιδηροδρομικούς που έκαναν τα λάθη που έκαναν ή την σύμβαση 717 κ.λπ. Όσοι γνωρίζουν από σιδηροδρόμους καταλαβαίνουν τι εννοώ.

Το περισσότερο επικίνδυνο απ’ όλα όμως, είναι άλλο. Είναι η αβεβαιότητα πως στο επόμενο μεγάλο θέμα/ζήτημα/πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουμε, είτε πρόκειται για την οικονομία, είτε για την εθνική ασφάλεια, είτε κάτι άλλο, δεν θα ξαναζήσουμε την ίδια ιστορία. Και τότε, αν η συζήτηση αφεθεί ξανά στην ανοησία ανεξέλεγκτη, τότε αυτήν την φορά οι συνέπειες μπορεί να είναι πραγματικά ανεπανόρθωτες…

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr