Μήπως η "διπλωματία των σεισμών" κυοφορεί εξελίξεις...

Του Κώστα Στούπα 

Μήπως η "διπλωματία των σεισμών" κυοφορεί εξελίξεις...

Σπάνια ένα καταστροφικό φαινόμενο όπως ο πρόσφατος φονικός σεισμός στην Τουρκία δεν αφήνει κάποιο καταλυτικό αποτύπωμα στις εξελίξεις που ακολουθούν.

Ο πρόσφατος σεισμός στην Τουρκία ενδέχεται να έχει συνέπειες στις πολιτικές εξελίξεις στο εσωτερικό της Τουρκίας, που έχει εκλογές σε λίγους μήνες, αλλά και στις σχέσεις της με τις γύρω χώρες και ιδιαίτερα την Ελλάδα με την οποία βρίσκεται σε κλιμάκωση των προστριβών.

Μέχρι τον πρόσφατο σεισμόν, το καθεστώς Ερντογάν εθεωρείτο βέβαιο πως θα κέρδιζε τις επικείμενες εκλογές είτε μέσω της κάλπης είτε μέσω της χειραγωγούμενης δικαιοσύνης. Μετά τον σεισμό με μερικές δεκάδες χιλιάδες νεκρούς τούτο δυσκολεύει πολύ...

Απροσδιόριστες είναι ακόμη οι συνέπειες του καταστροφικού σεισμού στην οικονομία της Τουρκίας ή οποία ούτως ή άλλως δοκιμαζόταν από υπερβολικά υψηλό πληθωρισμό. Επίσης, η Τουρκία, στα πλαίσια των νεοθωμανικών βλέψεων του καθεστώτος, ασκούσε οικονομική και "ανθρωπιστική" διπλωματία σε αρκετές χώρες της Ασίας, της Αφρικής και των Βαλκανίων. Τώρα με ένα πλήθος αστέγων Τούρκων τα περιθώρια αυτά περιορίζονται.

Οι αντιδράσεις που θα προκύψουν από το εσωτερικό αναμένεται να είναι σφοδρές.

Ήδη, κάποια ΜΜΕ της Δύσης εστιάζουν σε ευθύνες για το εύρος της καταστροφής στο καθεστώς Ερντογάν και τη διαπλοκή και διαφθορά που το συνοδεύει.

Όπως επεσήμανε το BBC πριν από λίγες μέρες, το καθεστώς Ερντογάν  κατά διαστήματα χορήγησε "κατασκευαστικές αμνηστίες" σε κατασκευαστικές εταιρείες και εργολάβους. Οι "αμνηστίες" αυτές αφορούσαν πρόστιμα για κτήρια που ανεγέρθηκαν χωρίς τα απαραίτητα πιστοποιητικά ασφαλείας.

Στο ίδιο ρεπορτάζ επισημαίνεται πως το 2018 περισσότερα από τα μισά από τα κτίρια της Τουρκίας είχαν κτιστεί κατά παράβαση των οικοδομικών κανονισμών.

"Σύμφωνα με την Πελίν Πινάρ Γκιριτλίογλου, επικεφαλής του παραρτήματος στην Κωνσταντινούπολη της Ένωσης Επιμελητηρίων Τούρκων Μηχανικών, Αρχιτεκτόνων και Πολεοδόμων, τέτοια 'κατασκευαστική αμνηστία' είχε χορηγηθεί σε έως και 75.000 κτίρια στη ζώνη καταστροφής στη νότια Τουρκία, ενώ λίγες μέρες πριν από το τελευταίο χτύπημα του Εγκέλαδου τουρκικά ΜΜΕ ανέφεραν ότι επέκειτο η ψήφιση νέου νομοσχεδίου, που θα χορηγούσε νέα αμνηστία...".

Η Δύση δεν επιθυμεί τον Ερντογάν στο τιμόνι της Τουρκίας αλλά τους κεμαλιστές της αντιπολίτευσης. Οι τελευταίες εξελίξεις προσφέρουν μια ευκαιρία να πιέσει προς αυτήν την κατεύθυνση.

Για αρκετούς μελετητές των ελληνοτουρκικών, όπως ο καθηγητής κ. Κ. Φίλης, στο πλαίσιο των εξελίξεων που διαμορφώνεται θυμίζει τη "διπλωματία των σεισμών" που ακολούθησε μετά τους σεισμούς του 1999 στις δύο χώρες.

Η αναμέτρηση των κοινωνιών με καταστροφές καταδεικνύει τη διαφορά ισχύος μεταξύ των ανθρώπινων και των φυσικών φαινομένων, καθιστώντας τους πρώτους περισσότερο ταπεινόφρονες και διαλλακτικούς μεταξύ τους...

Μετά τους σεισμούς του ’99 ακολούθησε η συμφωνία του Ελσίνκι όπου η Ελλάδα απέσυρε το βέτο στην ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. με αποτέλεσμα να ξεκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις.

Η απόσυρση του ελληνικού βέτο είχε σαν συνέπεια να εκτεθούν αρκετοί τουρκόφιλοι Ευρωπαίοι που στην πραγματικότητα δεν ήθελαν την Τουρκία στην Ε.Ε. αλλά "κρύβονταν" πίσω από την ελληνική στάση.

"Σύμφωνα με τα Συμπεράσματα της συνόδου κορυφής της ΕΕ στο Ελσίνκι, η Τουρκία έπρεπε να αποδεχθεί τις προϋποθέσεις που προέβλεπε η απόφαση για να μπορέσει να ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις...".

Βλέπε: Ελσίνκι 1999

Μεταξύ των προϋποθέσεων τότε ήταν και η επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών και του Κυπριακού, οι εσωτερικές μεταρρυθμίσεις στην Τουρκία με έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα κλπ.

Το 2002 ξεκίνησαν διερευνητικές επαφές και διάλογος μεταξύ των δυο χωρών ο οποίος, κατά τους ειδικούς παρατηρητές, πλησίασε αρκετά κοντά σε κάποιου είδους συμφωνία...

Ο μεγάλος σεισμός του 2023 έλαβε χώρα σε μια περίοδο έντονων προστριβών μεταξύ των δυο χωρών και "εμπρηστικής" στάσης της Τουρκίας σε πολλές χώρες της ευρύτερης περιοχής.

Λαμβάνει χώρα σε περίοδο που είναι προεκλογική τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Τουρκία, με τη Δύση να βιώνει τη χειρότερη μεταπολεμική ενεργειακή κρίση.

Η πιθανότητα η Ν.Α. Μεσόγειος να κρύβει αποθέματα υδρογονανθράκων που θα εξασφαλίσουν την ενεργειακή επάρκεια της Ευρώπης για τα επόμενα 20-30 χρόνια, μέχρι να προχωρήσει ο ενεργειακός μετασχηματισμός, αποτελεί τη μόνη ρεαλιστική διέξοδο για τη Δύση.

Στη λύση αυτή οι διαφορές Ελλάδας και Τουρκίας και η επιθετική στάση της δεύτερης προς όλους αποτελεί εμπόδιο.

Είναι φανερό πως ο καταστροφικός σεισμός προσφέρει μια ευκαιρία στη Δύση για άσκηση ασφυκτικών πιέσεων σε Τουρκία αλλά και στην Ελλάδα να υπάρξει σύντομα μια οριστική διευθέτηση διαφορών, προκειμένου να υπάρξει εκμετάλλευση του συνόλου του ενεργειακού δυναμικού της περιοχής.

Το γεγονός πως σε λίγους μήνες μπορεί να έχουν προκύψει νέες κυβερνήσεις στις δύο χώρες με νωπές λαϊκές εντολές, διευκολύνει την κατάσταση...

kostas.stoupas@capital.gr