Του Κώστα Στούπα 

Πριν ακριβώς από ένα χρόνο τίποτα δεν προμήνυε τη θύελλα που θα προκαλούσε το 2020 η εξάπλωση της κινέζικης επιδημίας "Covid-19" σε παγκόσμια πανδημία με εκατομμύρια νεκρούς, παρατεταμένα μέτρα καραντίνας και πρωτοφανή μεγέθη οικονομικής ύφεσης.

Σήμερα, ένα χρόνο μετά, στο βόρειο ημισφαίριο βιώνουμε το δεύτερο κύμα κλειδωμένοι εκ νέου στα σπίτια και ευελπιστούμε πως μετά από ένα μικρό διάλειμμα την περίοδο των γιορτών το τρίτο κύμα που αναμένεται στα μέσα του Χειμώνα  θα είναι ασθενέστερο από το δεύτερο.

Σήμερα όμως υπάρχει φως στην άκρη του τούνελ, κάτι που δεν υπήρχε ούτε 6, ούτε 3 μήνες νωρίτερα.

Ήδη, 3-4 εταιρείες έχουν φτάσει στο τελικό στάδιο δοκιμών εμβολίων και φαρμάκων και είναι θέμα εβδομάδων να ξεκινήσει να εμβολιάζεται ο παγκόσμιος πληθυσμός με τις ευπαθείς ομάδες να προηγούνται.

Πάνω από 150 μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις σε όλον τον κόσμο στις αρχές του 2020 ξεκίνησαν έναν αγώνα δρόμου για την ανακάλυψη εμβολίων και φαρμάκων για την αντιμετώπιση της επιδημίας "Covid-19".

Ο λόγος που το έκαναν ήταν ένας και μόνο: Το κέρδος.

Όποιες το καταφέρουν πρώτες θα κερδίσουν δισεκατομμύρια. Όσες τα καταφέρουν, μετά από 1 ή 2 χρόνια δεν θα βρουν πελάτες, αφού το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού θα έχει εμβολιαστεί και θα έχει δημιουργηθεί το προσδοκούμενο  τείχος τεχνητής ανοσίας στον πληθυσμό. Όσες φτάσουν αργά θα υποστούν το κόστος της αργοπορίας τους καθώς δεν θα καταφέρουν να αποσβέσουν το κόστος των ερευνών.

Πολλοί πιστεύουν λανθασμένα πως είναι η επιστήμη μόνο που δίνει λύση σε δύσκολα προβλήματα. Δεν είναι έτσι, καθώς χρειάζεται ένας αλληλοτροφοδοτούμενος συνδυασμός  έρευνας και επιχειρηματικού ρίσκου που παράγει αποτελέσματα.

Ο Joseph Schumpeter έλεγε πως "Ο ρόλος του επιχειρηματία είναι να μεταρρυθμίσει ή να φέρει επανάσταση στη ρουτίνα παραγωγής με την εκμετάλλευση μιας καινοτομίας". Αυτό ακριβώς συμβαίνει αυτήν την περίοδο με τα εμβόλια για την πανδημία. Οι νέες τεχνολογίες με τις οποίες κατασκευάζονται τα εμβόλια που ετοιμάζονται θα φέρουν επανάσταση στην ιατρική.

Το ρίσκο και το κέρδος είναι οι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος στον καπιταλισμό αλλά και τη ζωή στο σύμπαν που ζούμε.

Το κλειδί της ταχύτατης έλευσης των εμβολίων και των φαρμάκων που ακολουθούν, ήταν ο ελεύθερος ανταγωνισμός.

Αν αντί για 150 με 200 εταιρείες από όλον τον κόσμο που μπήκαν στην κούρσα της έρευνας εμβολίων οι κυβερνήσεις είχαν αναθέσει σε κάποια κρατικά μονοπώλια να επιληφθούν του ζητήματος το πιθανότερο είναι πως θα αποκτούσαμε πρώτα "φυσική ανοσία αγέλης", με το ανάλογο κόστος σε ανθρώπινες ζωές, πριν καταφέρουμε να αποκτήσουμε "τεχνητή ανοσία".

Η  επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος χρειάζεται κεφάλαια για να προχωρήσει. Τα άτομα που θα θυσιάσουν χρόνο και ενέργεια χρειάζονται σαν κίνητρο το δέλεαρ του κέρδους.

"Καπιταλιστική συσσώρευση και τεχνική πρόοδος είναι άρρηκτα συνδεδεμένες" έλεγε ο διάσημος οικονομολόγος  Angus Maddison. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που τον διαφωτισμό ακολούθησε το τέλος της κληρονομικής φεουδαρχίας, ο καπιταλισμός και η βιομηχανική επανάσταση.

Η "καραντίνα"…

Τα αυστηρά μέτρα "καραντίνας" βέβαια δεν εξαλείφουν μια επιδημία, απλά συγκρατούν την καμπύλη εξάπλωσης και αναβάλουν την κορύφωσή της. Ο στόχος είναι να υπάρχουν Μονάδες Εντατικής Θεραπείας διαθέσιμες για όσους νοσήσουν και τις χρειαστούν.

Η προσπάθεια αυτή θα ήταν μάταιη αν τα πρώτα εμβόλια και φάρμακα κυκλοφορούσαν μετά από  2-3 χρόνια. Οι οικονομίες δεν θα άντεχαν "κλειδωμένες" για τόσο μεγάλη χρονική περίοδο, ούτε οι περισσότεροι άνθρωποι για τόσο μακρά περίοδο χωρίς κοινωνικές συναναστροφές.

Η επιλογή των μέτρων "καραντίνας" ανάλογα με τον ρυθμό εξάπλωσης των κρουσμάτων σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές σε όλη τη Δύση το 2020 αποδεικνύεται από το αποτέλεσμα σωστή επιλογή.

Τούτο, δεν σημαίνει πως σε λίγες εβδομάδες θα επιστρέψουμε στην προ "Covid-19" κανονικότητα. Προκειμένου να εμβολιαστεί ένα ικανό μέρος του πληθυσμού θα χρειαστεί ίσως να περάσουν μερικοί μήνες και αυτό σημαίνει πως τα αποτελέσματα θα αρχίσουν να γίνονται αισθητά μετά το Καλοκαίρι όταν οι κλιματολογικές συνθήκες θα δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις για το κύμα του επόμενου Φθινοπώρου.

Τη λύση στο πρόβλημα της πανδημίας δεν την έδωσαν ούτε οι προσευχές ούτε οι λιτανείες των φανατικών θρησκευτικών και πολιτικών δογμάτων. Οι λιτανείες και οι πορείες διαμαρτυρίας συνέβαλαν στην αύξηση της διάδοσης των κρουσμάτων και των θανάτων. Τη λύση στο πρόβλημα την έδωσε ο συνδυασμός της επιστημονικής έρευνας και της προσδοκίας για κέρδος.

Τουτέστιν, ο καπιταλισμός...

kostas.stoupas@capital.gr