Το σύντομο καλοκαίρι του Κυριάκου…

Του Κώστα Στούπα 

Πολύ σωστά έκανε ο πρωθυπουργός που κατά την επίσκεψή του στο Βερολίνο κρατούσε μικρό καλάθι. Στη Γερμανία τα πράγματα δεν πάνε καλά και δεν αναφέρομαι στο γνωστό "τρέμουλο" της Καγκελαρίου που την αναγκάζει να υποδέχεται τους ξένους επισήμους καθιστή, αλλά στο κλίμα που επικρατεί στη γερμανική οικονομία.

Κατά το δεύτερο  τρίμηνο του έτους το πραγματικό ΑΕΠ της Γερμανίας σημείωσε ελαφρά κάμψη έναντι του πρώτου και παραμένει οριακά  θετικό σε ετήσια βάση. Οι προβλέψεις για ανάπτυξη της Γερμανίας για φέτος από 1,5% έχουν προσγειωθεί στο 0,5%.

Η γερμανική οικονομία εμφανίζει σημάδια "συναχιού" και όταν αυτό συμβαίνει οι ευρωπαϊκές οικονομίες εμφανίζουν σύντομα συμπτώματα "πνευμονίας".

Η γερμανική οικονομία εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τις εξαγωγές και το κλίμα απειλών εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας κατά πρώτον και Ε.Ε. κατά δεύτερον έχει επιπτώσεις στην ίδια σε πρώτη φάση και τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές στη συνέχεια...

Οι προοπτικές για τη γερμανική οικονομία  παραμένουν δυσοίωνες για το 3ο τρίμηνο, καθώς ο δείκτης IFO που αποτυπώνει την  επιχειρηματική εμπιστοσύνη έπεσε κατακόρυφα από 99,8 τον Ιανουάριο στο 94,3 τον Αύγουστο, το χαμηλότερο επίπεδο από το Νοέμβριο του 2012.

Σας θυμίζει τίποτα το 2012;

Ήταν η εποχή που η πιθανότητα ενός Grexit είχε αρνητικό αντίκτυπο στις οικονομίες της Ε.Ε. και γενικότερα...

Αλλά ούτε στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού τα πράγματα διατηρούν τον αρχικό δυναμισμό τους. Κατά το τελευταίο τρίμηνο η καθαρή αύξηση του ΑΕΠ ήταν περί το 2% όσο και κατά το τελευταίο τετράμηνο του 2016 πριν την ορκωμοσία του προέδρου της "καρδιάς μας".

Τούτο δείχνει πως ο αντίκτυπος των φορολογικών ελαφρύνσεων εμφανίζει σημάδια εξάντλησης, όπως αρκετοί προέβλεπαν πως θα συμβεί περί το 2020. Τούτο φαίνεται να κάνει τον Πρόεδρο ανήσυχο εν όψει των εκλογών του επόμενου Φθινοπώρου και να τον ωθεί όλο και πιο συχνά να "τουϊτάρει" άλλοτε απειλές και άλλοτε "νουθεσίες" στην Fed να μειώσει τα επιτόκια επιθετικά...

Αν το πράξει όμως η Fed οι άλλες Κεντρικές Τράπεζες θα πρέπει να πράξουν αντίστοιχα.

Εν αντιθέσει με το 2008 όταν προελαύνουσας της κρίσης οι ηγέτες των ισχυρότερων οικονομιών αποφάσισαν να αντιδράσουν συντονισμένα στην τελευταία συνάντηση των G7 στη Νότια Γαλλία οι αποκλίσεις αποδείχτηκαν μεγαλύτερες από τις συγκλίσεις.

Ήδη τους τελευταίους μήνες τα κεφάλαια που είναι τοποθετημένα με  αρνητικές αποδόσεις αυξάνονται αλματωδώς, ξεπερνώντας τα 16 τρισ. δολάρια. Περαιτέρω μειώσεις των χαμηλών επιτοκίων σημαίνει περαιτέρω αύξηση.

Καθώς η πλειοψηφία των κεφαλαίων που κυκλοφορούν στις αγορές αφορούν συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά ταμεία, περαιτέρω αρνητικές αποδόσεις σημαίνουν λιγότερα έσοδα και έτσι λιγότερα διαθέσιμα για να πληρωθούν οι συντάξεις ενός δυτικού κόσμου που γερνάει και κάθε μέρα αυξάνεται ο αριθμός των συνταξιούχων.

Τα τελευταία χρόνια τις αρνητικές αποδόσεις των καταθέσεων και των λοιπών αξιογράφων σταθερής απόδοσης τις κάλυψε η ραγδαία άνοδος των χρηματιστηρίων. Από τις αρχές του 2018 όμως τα χρηματιστήρια δείχνουν να έχουν πιάσει "ταβάνι"...

Μπορεί να γράφει διαδοχικά ιστορικά υψηλά ο S&P 500 αλλά αυτά είναι οριακά στα όρια των 3.000 μονάδων και αφορούν κυρίως τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων.

Οι επιθετικές φορολογικές ελαφρύνσεις μετά το 2016 επέκτειναν τον χρόνο του οικονομικού και χρηματιστηριακού κύκλου που ξεκίνησε το 2009. Με βάση τα ιστορικά υποδείγματα όταν συμβαίνει αυτή η διόρθωση (των αγορών) και ύφεση της οικονομίας που ακολουθεί είναι ισχυρότερη από αυτή που θα συνέβαινε χωρίς παρέμβαση.

Αυτό που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια είναι ότι οι πολιτικοί σε Ανατολή και Δύση προσπαθούν να μεταθέσουν και να μειώσουν τους υφεσιακούς κύκλους προκειμένου να αποφύγουν δύσκολες μεταρρυθμίσεις προσαρμογής οι οποίες θα έχουν πολιτικό κόστος. Μια παρενέργεια της νομισματικής "ασωτίας" με την οποία προσπαθούν να το πετύχουν αυτό είναι οι "φούσκες" στις τιμές των μετοχών και των ακινήτων. Τούτο μεγαλώνει την αξία των περιουσιακών στοιχείων των "εχόντων και κατεχόντων"  που είναι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία και δυσκολεύει τη ζωή των νεότερων αλλά και των μη εχόντων...

Μια από τις συνέπειες αυτής της κατάστασης  είναι το κλίμα δυσαρέσκειας και η άνοδος του "εθνολαϊκισμού" τα οποία ενισχύονται από την αίσθηση απώλειας ταυτότητας λόγω παγκοσμιοποίησης και μεταναστευτικών ροών λόγω διαφορών δημογραφικού δυναμικού σε διάφορες περιοχές της Υδρογείου.

Προσθέστε, τώρα την αντιπαράθεση ΗΠΑ με Κίνα και Ιράν και Ε.Ε., τις φιλοδοξίες της Μόσχας, το Brexit, την αποστασία της Τουρκίας από τη Δύση και το Φθινόπωρο που ξεκίνησε έχει πολλές πιθανότητες να αποδειχτεί "θερμό"...

Τούτο διαφαίνεται ήδη από την ανατίμηση τους τελευταίους μήνες τόσο του δολαρίου όσο και του χρυσού. Η ταυτόχρονη ενίσχυση και των δύο καταφυγίων για δύσκολους καιρούς συμβαίνει σπάνια και καταδεικνύει την κάλυψη που επιχειρεί μέρος του "έξυπνου χρήματος" από πιθανούς κινδύνους.

Η Ελλάδα...

Οι εξελίξεις αυτές βρίσκουν στην αρχή έναν κύκλο που ξεκίνησε να δημιουργεί η εκλογή της κυβέρνησης Μητσοτάκη πριν από δύο μήνες. Η δυναμική του κύκλου αυτού είχε ξεκινήσει αρκετούς μήνες νωρίτερα.

Η μείωση των επιτοκίων των ελληνικών 10ετών ομολόγων είναι εντυπωσιακή από το 3,5% τον Μάιο στο 1,6% την περασμένη εβδομάδα. Περισσότερο ενδιαφέρον έχει όμως το spread μεταξύ αντίστοιχου ελληνικού και γερμανικού ομολόγου από 3,72% στο 2,52% με χαμηλό το 2,47% στις 14 Ιουλίου αμέσως μετά τις εκλογές. Το τελευταίο δίμηνο το spread εμφανίζεται σταθερό, το ίδιο και ο Γ.Δ. του χρηματιστηρίου που έγραψε το υψηλότερο των 900 μονάδων αμέσως μετά τις εκλογές.

Τώρα οι αγορές προσπαθούν να καταλάβουν τι θα ακολουθήσει το φθινόπωρο στις Ευρωπαϊκές αγορές και τη διεθνή οικονομία. Αν τα σύννεφα πυκνώσουν ή ξεσπάσει μπόρα η διάθεση για αποφυγή ρίσκου θα αυξηθεί. Χώρες σαν την Ελλάδα για τις αγορές αποτελούν την προσωποποίηση του ρίσκου ασχέτως κυβερνήσεως.

Στην περίπτωση αυτή το οικονομικό "καλοκαίρι" του Κυριάκου θα αποδειχτεί σύντομο... Αν η κατάσταση παρουσιάσει επιδείνωση οι Κεντρικές Τράπεζες αναμένεται να βγάλουν τα "μπαζούκας" της ρευστότητας. Το κοινό έχει εθιστεί πως τα "μπαζούκας" επιτυγχάνουν τον στόχο και ακονίζει "μαχαίρια" και "πιρούνια". Κάπου κάποτε κάποιος θα φωνάξει πως το "μπαζούκας" εκτοξεύει "χαρτοπόλεμο" και τότε θα ξεκινήσει το πάρτι του αιώνα...

kostas.stoupas@capital.gr