Εξωδικαστικός μηχανισμός: Όπλο για τις μεγάλες επιχειρήσεις για τη ρύθμιση οφειλών προς το Δημόσιο και τον e-ΕΚΦΑ

Του Γιώργου Κεφαλά

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός αναδεικνύεται σε σημαντικό εργαλείο για τις επιχειρήσεις, ιδίως σε περίπτωση οφειλών προς το Δημόσιο και τον e-ΕΚΦΑ. Πράγματι, οι λύσεις που μπορούν να προκύψουν, πλην των λοιπών ευεργετημάτων που παρέχουν στην επιχείρηση (αποδεικτικό φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας, αναστολή μέτρων αναγκαστικής είσπραξης, αδρανοποίηση κατασχέσεων εις χείρας τρίτων) μπορεί να έχουν μεγάλη διάρκεια και να συνοδεύονται από σημαντικά ποσοστά διαγραφής οφειλών. 

1. Εισαγωγή

Σε προηγούμενο άρθρο μας είχαμε σημειώσει ότι τα μεγάλα ποσοστά εγκρισιμότητας του εξωδικαστικού μηχανισμού από servicers που αναφέρει και η Γενική Γραμματεία Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΓΓΧΤΔΙΧ) αφορούν κυρίως σε οφειλές μικρότερες από 250.000,00 ευρώ. Πρόκειται κυρίως για στεγαστικά δάνεια φυσικών προσώπων και για επιχειρηματικά δάνεια πολύ μικρών επιχειρήσεων. Πράγματι, όπως προκύπτει από τα τελευταία δημοσιευμένα στατιστικά στοιχεία της ΓΓΧΤΔΙΧ (Στοιχεία Ιουνίου 2024), η εγκρισιμότητα είναι πολύ χαμηλή όσον αφορά σε ρυθμίσεις δανείων μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ανύπαρκτη αναφορικά με ρυθμίσεις δανείων μεγάλων επιχειρήσεων. 

Ωστόσο, διαφορετική είναι η κατάσταση σχετικά με τις ρυθμίσεις οφειλών επιχειρήσεων προς το Δημόσιο και τον e-ΕΦΚΑ. Εκεί όχι μόνον τα ποσοστά εγκρισιμότητας είναι πολύ υψηλότερα, αλλά, παράλληλα, οι ρυθμίσεις, ανάλογα με την περίπτωση (ανάλογα ιδίως με το είδος της οφειλής και την περιουσία του αιτούντος φυσικού ή νομικού προσώπου, αλλά και τα οικονομικά του στοιχεία), μπορεί να είναι εξαιρετικά ευνοϊκές για τον οφειλέτη. 

2. Οι βασικοί κανόνες των ρυθμίσεων με το Δημόσιο και τον e-ΕΦΚΑ

Όπως και σε προηγούμενη αρθρογραφία μας έχουμε παραθέσει, οι βασικοί κανόνες των ρυθμίσεων με το Δημόσιο και τον e-ΕΦΚΑ μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών του ν. 4738/2020 είναι οι ακόλουθοι:

-Δεν διαγράφεται βασική οφειλή από παρακρατούμενους και επιρριπτόμενους φόρους, καθώς και από ασφαλιστικές εισφορές. 

-Βασική οφειλή από λοιπές φορολογίες διαγράφεται σε ποσοστό έως και 75%.

-Οφειλές από προσαυξήσεις διαγράφονται σε ποσοστό έως και 85%.

-Οφειλές από πρόστιμα διαγράφονται σε ποσοστό έως και 95%, ενώ οφειλές από αυτοτελή πρόστιμα που έχουν επιβληθεί από τη φορολογική διοίκηση έως και 75%. 

-Η διάρκεια της ρύθμισης δεν μπορεί να υπερβεί τις 240 μηνιαίες δόσεις (20 έτη). Ο αριθμός των δόσεων εξαρτάται από την ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη. 

-Αντίστοιχα, το ύψος της διαγραφής (για τις οφειλές για τις οποίες επιτρέπεται διαγραφή και έως του επιτρεπόμενου ποσοστού διαγραφής κατά τα ανωτέρω αναφερόμενα) εξαρτάται από την ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη βάσει του εισοδήματος του ή των περιουσιακών του στοιχείων. 

-Ο οφειλέτης σε κάθε περίπτωση καλείται να αποπληρώσει μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού τουλάχιστον την αξία της περιουσίας του. 

-Με την πρόσφατη υπ’ αριθμ. 77129/7.5.2025 ΚΥΑ αποσυνδέθηκε το τεκμήριο υπολογισμού του εισοδήματος βάσει ποσοστού του τζίρου των νομικών προσώπων από τη διάρκεια της ρύθμισης. Επομένως, ακόμη και νομικά πρόσωπα που εμφανίζουν πολύ υψηλό κύκλο εργασιών, αλλά μικρά κέρδη ή και ζημίες, μπορούν να λάβουν ρυθμίσεις των οφειλών τους ακόμη και σε 240 δόσεις. 

Εφόσον, λοιπόν, το ύψος της διαγραφής, καθώς και η διάρκεια της ρύθμισης εξαρτώνται και από την αξία της περιουσίας του αιτούντος, είναι εξαιρετικά σημαντική η ορθή συμπλήρωση της αίτησης του εξωδικαστικού μηχανισμού, ιδίως σε περίπτωση νομικών προσώπων που διατηρούν στοιχεία ενεργητικού όπως εξοπλισμό, αποθέματα, απαιτήσεις κλπ. 

Άλλωστε, μεταξύ των στοιχείων που υποχρεούται να αναρτήσει το αιτούν νομικό πρόσωπο στην πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού είναι και οι οικονομικές καταστάσεις της τελευταίας τριετίας, καθώς και προσωρινό ισοζύγιο τεταρτοβάθμιων λογαριασμών του αναλυτικού καθολικού εντός του τριμήνου που προηγείται της υποβολής της αίτησης. Συχνά δε, η ΑΑΔΕ, υποβάλλει αιτήματα διόρθωσης, ζητώντας τη συμπλήρωση στην αίτηση της αξίας των στοιχείων του ενεργητικού, η ύπαρξη των οποίων προκύπτει από τα ως άνω εταιρικά έγγραφα. 

3. Η διμερής ρύθμιση με το Δημόσιο και τον e-ΕΦΚΑ μέσα από ένα πραγματικό παράδειγμα

Ανώνυμη εταιρεία, δραστηριοποιούμενη στον βιομηχανικό κλάδο, είχε συσσωρεύσει μεγάλα ποσά οφειλών, αφενός, από χρηματοδοτήσεις που είχε λάβει για την ανάπτυξη της δραστηριότητάς της, ήδη από τη δεκαετία του 1990, αφετέρου, έναντι του Δημοσίου και του e-ΕΦΚΑ. Στη διόγκωση των οφειλών της συνέβαλε καθοριστικά τόσο η οικονομική κρίση, όσο και η κρίση που προκάλεσε μεταγενέστερα η Πανδημία της νόσου Covid-19, αλλά και οι συνεχείς δικαστικές διαμάχες με τον βασικό πιστωτή της – χρηματοδοτικό φορέα, που έφτασε σε σημείο να καταθέσει ακόμη και αίτηση για την κήρυξη της εταιρείας σε πτώχευση. 

Ωστόσο, κατόπιν επίτευξης συμβιβασμού και ρύθμισης των οφειλών έναντι του χρηματοδοτικού φορέα, ήταν επιτακτική ανάγκη η ρύθμιση των οφειλών της εταιρείας έναντι του Δημοσίου και του e-ΕΦΚΑ, οι οποίες είχαν διογκωθεί σε σημαντικό βαθμό, πράγμα που αποτελούσε και υποχρέωση της εταιρείας με βάση το συμφωνητικό συμβιβασμού με τον servicer.  

Μεταξύ των πλειόνων δυνατών λύσεων, επιλέχθηκε εκείνη του εξωδικαστικού μηχανισμού, διαδικασία στην οποία θα μπορούσε να εξαιρεθεί ο χρηματοδοτικός φορέας, οι οφειλές έναντι του οποίου είχαν ήδη ρυθμιστεί. Σημειώνεται ότι, κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης, η οφειλή έναντι του e-ΕΦΚΑ ανερχόταν στο ποσό των 5.056.421,65 ευρώ και η αντίστοιχη οφειλή έναντι του Δημοσίου στο ποσό των 2.987.477,06.

Η ΑΑΔΕ, στο πλαίσιο της προσπάθειάς της προς αύξηση του ανακτήσιμου ποσού, ζήτησε να συμπεριληφθούν στην αίτηση (και να μοναδικοποιηθούν) στοιχεία σχετικά με απαιτήσεις και εξοπλισμό της οφειλέτιδας που εμφανίζονταν στον ισολογισμό και στο ισοζύγιό της. Επρόκειτο, ωστόσο, για απαιτήσεις σε βάρος εταιρειών που είχαν ήδη πτωχεύσει ή προ πολλού διακόψει τη δραστηριότητά τους, χωρίς αξιόλογα περιουσιακά στοιχεία, καθώς και για παλαιό και μη λειτουργικό εξοπλισμό. Προς απόδειξη δε αυτών, συντάχθηκαν σχετικές εκθέσεις εκτίμησης  ελεγκτικής εταιρείας και πιστοποιημένου εκτιμητή, αντίστοιχα, που πιστοποιούσαν την τρέχουσα αξία των απαιτήσεων και του εξοπλισμού.

Χάρη στη σωστή αποτύπωση των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας στην πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού και, συνεπώς, την ορθή αξιολόγηση από το υπολογιστικό εργαλείο της ικανότητας αποπληρωμής της, προέκυψε βιώσιμη λύση αναδιάρθρωσης των οφειλών της. 

Συγκεκριμένα, μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού ρυθμίστηκε οφειλή ποσού 2.987.477,06 ευρώ έναντι του Δημοσίου και 5.056.421,65 ευρώ έναντι του e-ΕΦΚΑ, ήτοι συνολική οφειλή 8.043.898,71 ευρώ. Στο πλαίσιο της ρύθμισης ορίστηκε διαγραφή συνολικού ποσού, έναντι και των δύο φορέων, 3.931.596,81 ευρώ (διαγραφή της τάξεως του 48,88%), ενώ το υπόλοιπο ποσό της οφειλής ρυθμίστηκε στο απώτατο δυνατό χρονικό διάστημα που προβλέπεται στον νόμο για οφειλές έναντι του Δημοσίου και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, δηλαδή 240 μηνιαίες δόσεις (20 έτη), με σταθερό επιτόκιο 3%.

Παράλληλα, κατά το χρονικό διάστημα έως την εξαγωγή της πρότασης του υπολογιστικού εργαλείου, η εταιρεία μπορούσε απρόσκοπτα να ασκεί τη δραστηριότητά της, καθώς οι δημόσιοι φορείς δεν μπορούσαν να λάβουν μέτρα αναγκαστικής είσπραξης της απαίτησης τους, λόγω της αυτοδίκαιης αναστολής του άρθρου 18 του ν. 4738/2020.

Τα οφέλη για την εταιρεία συνοψίζονται στα εξής:
-Σημαντική διαγραφή της τάξεως του 48,88% των οφειλών της έναντι των δημόσιων φορέων.  

-Ρύθμιση του υπολοίπου της οφειλής σε βάθος 20 ετών με κλιμακούμενες δόσεις κατά την πρώτη πενταετία. 

-Επιτόκιο 3%, ήτοι πολύ χαμηλότερο από το επιτόκιο των πάγιων ρυθμίσεων. 

-Δυνατότητα χορήγησης αποδεικτικών φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας, εφόσον δεν υπάρχουν λοιπές ληξιπρόθεσμες οφειλές. 

-Δυνατότητα, με τις ίδιες ως άνω προϋποθέσεις, αδρανοποίησης για το μέλλον κατασχέσεων που έχουν επιβληθεί εις χείρας τρίτων.

4. Αντί επιλόγου

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός μπορεί να μην αποτελεί το πλέον πρόσφορο εργαλείο για τη ρύθμιση οφειλών μεγάλων επιχειρήσεων έναντι τραπεζών και servicers, ωστόσο αναδεικνύεται σε εξαιρετικά σημαντικό εργαλείο αναφορικά με τη ρύθμιση των οφειλών έναντι των δημόσιων φορέων. Ωστόσο, εξαιρετικής σημασίας είναι η ορθή συμπλήρωση της αίτησης και η ορθή αποτύπωση των στοιχείων των οφειλών και της περιουσίας της εταιρείας, ώστε η πρόταση του υπολογιστικού εργαλείου να εξαχθεί με βάση την πραγματική ικανότητα αποπληρωμής του νομικού προσώπου. 

*Ο Γιώργος Κεφαλάς είναι δικηγόρος Αθηνών, εταίρος σε δικηγορική εταιρεία