Quadruple Helix

Του Γιώργου Κουμπαράκη

Σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο οι κοινωνίες γίνονται αποδέκτες μεγάλων προκλήσεων και μάρτυρες έντονων αλλαγών. Αλλαγές που τις περισσότερες φορές τις πιάνουν στον ύπνο, απροετοίμαστες να ανταποκριθούν σε αυτές και τις περισσότερες φορές ανίκανες να τις αντιμετωπίσουν. Λένε πως στις μέρες μας επιβιώνει όχι αυτός που αντιστέκεται, αλλά αυτός που ξέρει να προσαρμόζεται καλύτερα στις αλλαγές.

Οι αλλαγές τόσο σε περιβαλλοντικό, κοινωνικό, τεχνολογικό και επιστημονικό τομέα, δημιουργούν μια ανάγκη για αναζήτηση της άκρης του νήματος για την εξεύρεση του νοήματος. Στην πορεία αυτή της αναζήτησης απαντήσεων σε σύνθετα ερωτήματα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αλλά και λήψης αποφάσεων καταφεύγουν στην ίδια την κοινωνία, προκειμένου να βρουν τις κατάλληλες απαντήσεις, λύσεις.

Ο ρόλος των πανεπιστημίων είναι καταλυτικής σημασίας στην νέα αυτή εποχή. Τα πανεπιστήμια μπορούν να αποτελέσουν τη λύση στο πρόβλημα. Αντιλαμβανόμενα τις παγκόσμιες προκλήσεις και απαντώντας στις τοπικές απαιτήσεις των κοινωνιών στο δρόμο για μια βιώσιμη και ισόρροπη μετάβαση. 

Τα πανεπιστήμια οφείλουν και μπορούν να λειτουργήσουν ως κοινωνικός παράγοντας. Προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι τα πανεπιστήμια να είναι συνδεδεμένα με τις ανάγκες του τόπου εγκατάστασης τους και να προσφέρουν λύσεις για τον τόπο μέσα από ακαδημαικές πρακτικές που σχετίζονται με τον τόπο στον οποίο βρίσκονται. Ας μην ξεχνάμε πως τα πανεπιστήμια ήταν εκεί τον 19ο αιώνα όταν έπρεπε να υποστηρίξουν τη βιομηχανοποίηση, μέσω επιστημονικών συμβουλών και παροχής εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, αλλά και μέσω της οργάνωσης ιατρικών σχολών και νοσοκομείων, συνέβαλαν επίσης και στη βελτίωση της υγείας και της ευημερίας του πληθυσμού.

Οι τοπικές οικονομίες διαμόρφωναν και διαμορφώνουν την ανάπτυξη μιας χώρας. Κατά συνέπεια οι πόλεις ολοένα και περισσότερο διαδραματίζουν ενεργό ρόλο σε μια αναπτυξιακή πολιτική. Και ως βασικοί πρωταγωνιστές οφείλουν σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια να θέσουν από κοινού τις βάσεις αλλά και τους στόχους  για την αντιμετώπιση των τοπικών προβλημάτων.

Η σχέση αυτή δεν είναι μια σχέση αντιπαλότητας, αλλά μια σχέση ισορροπίας καθώς τα Πανεπιστήμια μπορούν να παρέχουν εξειδικευμένο ανθρώπινο κεφάλαιο στην πόλη και με αυτό τον τρόπο μέσω των Δήμων, η πόλη θα καταφέρει να αναπτύξει πολιτικές συνοχής που θα συνδέουν την καινοτομία με τις ανάγκες της πόλης και ο ιδιωτικός τομέας θα επενδύει τόσο σε επίπεδο ιδεών όσο και σε επίπεδο ανθρώπων. Αυτή η αλυσίδα Πανεπιστημίων, Δήμων, Ιδιωτικού Τομέα και πολιτών θα λειτουργήσει ως μονάδα παραγωγής ανάπτυξης.

Το μοντέλο που απαιτείται για τη δημιουργία αυτής της αλυσίδας είναι το μοντέλο του Τετραπλού Έλικα (Quadruple Helix). Ο "Τετραπλός Έλικας"  περιλαμβάνει 4 πυλώνες:
-Την έρευνα, 
-Τη βιομηχανία, 
-Την κυβέρνηση, 
-Την "κοινωνία των πολιτών"

Πανεπιστήμια, Ιδιωτικός Τομέας, Κεντρική Κυβέρνηση, Δήμοι, Περιφέρειες και πολίτες λειτουργώντας ως Τετραπλός Έλικας μετατρέπονται σε ενεργοούς παίκτες οι οποίοι πειραματίζονται σε επίπεδο εξεύρεσης λύσεων και νέων τρόπων αντιμετώπισης προβλημάτων αλλά και δημιουργίας νέων υπηρεσιών και προϊόντων.  

Όλοι αυτοί μαζί συνθέτουν την κοινωνία της γνώσης και τα Πανεπιστήμια μετατρέπονται σε κοινωνικούς παράγοντες, διαδραματίζοντας το ρόλο των "Κοινωνικά Ευαισθητοποιημένων Πανεπιστημίων" ενσωματώνοντας την "κοινωνία των πολιτών". 

Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι "τέσσερις έλικες", ενώνουν τις δυνάμεις τους εντός της πόλης και θέτουν στόχους, αξιοποιούν τους πόρους, μετριάζουν τον κίνδυνο και επιταχύνουν την πρόοδο σχεδιάζοντας και υλοποιώντας λύσεις από τους πολίτες για τους πολίτες. Πολίτες στων ιδεών την πόλη!
 
"…Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει. Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο πρέπει με το δικαίωμά σου νάσαι πολίτης εις των ιδεών την πόλι".

* O Γιώργος Κουμπαράκης είναι CEO & Partner Break Even Consulting