Οι πολιτικές και όχι οι χειραψίες θα καθορίσουν τον πόλεμο στην Ουκρανία

Του Nigel Gould-Davies

Οι συναντήσεις του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ με τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και με Ευρωπαίους ηγέτες στις 18 Ιουνίου 2025 κατέπνιξαν τους φόβους για ενδεχόμενη αποτυχία. Δεν υπήρξε καμία ένταση, καμία πρόωρη αποχώρηση και καμία κρίση. Οι συζητήσεις ήταν φιλικές. Ο Τραμπ ήταν πολύ πιο χαλαρός από ό,τι είχε ήταν με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν στην Αλάσκα τρεις μέρες νωρίτερα, όπου είχε εκπέμψει ανυπομονησία και, στη συνέχεια, απογοήτευση και αγωνία.

Η ατμόσφαιρα έχει πάντα σημασία. Για τον Τραμπ, σε αντίθεση με τους περισσότερους ηγέτες, οι διαπροσωπικές σχέσεις καθορίζουν τις γεωπολιτικές. Αλλά αυτό που έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία είναι οι βαθύτερες θέσεις των κύριων ηγετών. Οι πολιτικές και οι πόροι, όχι οι χειραψίες και το χιούμορ, θα καθορίσουν το αποτέλεσμα του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία. Μετά τη διπλωματία των τελευταίων ημερών, η ειρήνη φαίνεται πιο μακρινή από ποτέ.

Διπλωματικά αποτελέσματα

Τρία καθοριστικά γεγονότα έχουν προκύψει από μία "γεμάτη" εβδομάδα διπλωματίας. Πρώτον, ο Τραμπ έχει εγκαταλείψει οριστικά τις επαναλαμβανόμενες απαιτήσεις του προς τη Ρωσία για άμεση εκεχειρία. Επίσης, αποκλείει περαιτέρω κυρώσεις. Αυτά ισοδυναμούν με περαιτέρω παραχωρήσεις στη Ρωσία. Έχει αποδεχτεί το επιχείρημα του Πούτιν ότι ο πόλεμος μπορεί να τελειώσει μόνο όταν έχει συμφωνηθεί μια ολοκληρωτική διευθέτηση. Και έχει απορρίψει το μόνο όπλο που υποστήριζε ότι θα μπορούσε να πιέσει τον Πούτιν να συμβιβαστεί.

Δεύτερον, η θέση του Πούτιν, σε αντίθεση με αυτή του Τραμπ, παραμένει σταθερή και συνεπής. Δεν έχει κάνει πιο μετριοπαθή τη θέση του. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η συνάντηση στην Αλάσκα τελείωσε στο μισό χρόνο από τον προγραμματισμένο. Όπως και πριν, ο Πούτιν επιμένει σε μια διευθέτηση που πηγαίνει πολύ πέρα από τα ζητήματα εδάφους για να αντιμετωπίσει τις 'ϋποκείμενες αιτίες' του πολέμου. Αυτό θα οδηγούσε στην υποταγή της ουκρανικής κρατικότητας και ταυτότητας και θα προωθούσε τον μακροπρόθεσμο στόχο του να ανασχηματίσει την ευρωπαϊκή ασφάλεια με όρους που υπαγορεύονται από τη Ρωσία.

Τρίτον, προκύπτει ότι τα ζητήματα εδάφους – το κύριο επίκεντρο των συνομιλιών της Ευρώπης με τον Τραμπ – είναι σε αυτό το στάδιο σε μεγάλο βαθμό άσχετα. Θα έχουν σημασία όταν δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μια πραγματική ειρηνευτική διαδικασία. Αλλά προς το παρόν αποσπούν την προσοχή και κινδυνεύουν να επισκιάσουν την βαθύτερη αμετακίνητη φύση του πολέμου. Δεν είναι για να κερδίσει ένα μικρό κομμάτι εδάφους – η κατεχόμενη Ουκρανία αντιστοιχεί στο 0,7% της διεθνώς αναγνωρισμένης επικράτειας της Ρωσίας – που ο Πούτιν κινητοποίησε μια πολεμική οικονομία και έχασε πάνω από ένα εκατομμύριο στρατιώτες. Δεν υπάρχει προς το παρόν κανένα σημάδι ότι θα περιορίσει τις επεκτατικές φιλοδοξίες του, εκτός αν καταλήξει ότι η συνέχιση της προσπάθειας να τις επιτύχει μπορεί να θέσει σε αμφισβήτηση την ασφάλεια του καθεστώτος του.

Οποιεσδήποτε "εγγυήσεις ασφαλείας" που συμφωνούν οι διατλαντικοί εταίροι για να εξασφαλίσουν μια εδαφική διευθέτηση είναι, επομένως, επίσης σε αυτό το στάδιο ένα δευτερεύον ζήτημα. Η Ουκρανία και η Ευρώπη μπορούν λογικά να ρωτήσουν πόσο αξιόπιστες θα αποδειχθούν τέτοιες εγγυήσεις – ακόμη και αν επεξεργαστούν με πειστική λεπτομέρεια σε επιχειρησιακό επίπεδο. Εφόσον ο Τραμπ έχει συνεπώς λύσει τη θέση του υπέρ της Ρωσίας, ούτε η Ουκρανία ούτε η Ευρώπη μπορούν να έχουν μεγάλη εμπιστοσύνη ότι οι δεσμεύσεις που δόθηκαν τώρα θα τηρηθούν όταν δοκιμαστούν. Θα μπορούσαν να αποδειχθούν άνευ κόστους, κενές υποσχέσεις σε μια κρίση.

Εν ολίγοις, η συζήτηση στη Δύση πλαισιώνει πλέον την ειρήνη ως μια σταθερή εδαφική διευθέτηση. Αλλά η Ρωσία θα δεχτεί αυτό το αποτέλεσμα μόνο αν αντιμετωπίσει σοβαρή πίεση να εγκαταλείψει τους μέγιστους στόχους του πολέμου της. Και η Αμερική αρνείται να κλιμακώσει τις μοναδικά τρομερές κυρώσεις της που θα μπορούσαν να ασκήσουν τέτοια πίεση. Η ειρήνη είναι πιο μακρινή από ποτέ.

Τι ακολουθεί;

Στο Γραφείο του Οβάλ, ο Ζελένσκι ζήτησε – και ο Τραμφ φαίνεται ότι ενέκρινε – μια τριμερή συνάντηση μεταξύ Τραμπ, Πούτιν και τον ίδιο. Αυτό ήταν μια έξυπνη κίνηση. Είναι εξαιρετικά απίθανο ο Πούτιν να δεχτεί μια τέτοια πρόσκληση. Έχει επανειλημμένα και λεπτομερώς επιμείνει ότι ο Ζελένσκι δεν είναι πλέον νόμιμος πρόεδρος της Ουκρανίας και ότι η Ρωσία δεν μπορεί να διαπραγματευτεί μαζί του. Το να καθίσει στο τραπέζι με τον Ζελένσκι θα υπονόμευε εντελώς αυτή τη θέση.

Η Ευρώπη και η Ουκρανία θα ελπίζουν να χρησιμοποιήσουν την άρνηση του Πούτιν να συναντηθεί με τον Ζελένσκι για να πείσουν τον Τραμπ ότι η Ρωσία είναι το εμπόδιο για την ειρήνη. Αλλά ο Τραμπ ξεμένει από επιλογές. Εδώ και καιρό ισχυρίζεται ότι μπορούσε να τελειώσει τον πόλεμο αν καθόταν στο ίδιο τραπέζι με τους δύο ηγέτες. Τώρα το έχει κάνει με καθέναν από αυτούς ξεχωριστά, και ο Πούτιν σχεδόν σίγουρα θα απορρίψει μια κοινή συνάντηση. Το μόνο μέτρο που δεν έχει λάβει ο Τραμπ είναι η σοβαρή και διαρκή οικονομική πίεση – πολύ απειλούμενη, ποτέ εφαρμοζόμενη – στη Ρωσία. Είναι η τελευταία του λύση.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Επιμέλεια - Απόδοση: Νικόλας Σαπουντζόγλου