Η πρόσβαση κάθε ασθενή στη θεραπεία που έχει ανάγκη, τη στιγμή που τη χρειάζεται, αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα για την AstraZeneca. Οι προκλήσεις όμως της ελληνικής αγοράς παραμένουν μεγάλες. Η Έλενα Χουλιάρα, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος AstraZeneca Ελλάδας & Κύπρου, μιλά στο Capital.gr για το μέλλον και τις δυνατότητες της φαρμακευτικής καινοτομίας.
Συνέντευξη στη Βίκυ Κουρλιμπίνη
-Κατ’ αρχάς θα ήθελα να σας ζητήσω να μου περιγράψετε το τρέχον αποτύπωμα της AstraZeneca στην εποχή της καινοτομίας και του ΑΙ.
Στην AstraZeneca, η καινοτομία και η τεχνητή νοημοσύνη αποτελούν θεμέλια της στρατηγικής μας. Βασιζόμαστε στη δύναμη της επιστήμης και φυσικά την αξιοποιούμε στο μέγιστο βαθμό. Επενδύουμε πάνω από 10 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο, σχεδόν το ¼ του τζίρου μας, σε έρευνα και ανάπτυξη, με στόχο την παραγωγή νέων, καινοτόμων θεραπειών, έχοντας πάντα στο επίκεντρο τους ασθενείς που τις έχουν ανάγκη. Αξιοποιούμε την τεχνητή νοημοσύνη και την ανάλυση μεγάλων δεδομένων με αποτέλεσμα την ταχύτερη ανάπτυξη στοχευουσών θεραπειών. Σήμερα ήδη, το 70% των νέων φαρμάκων μας βασίζεται στη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, και προβλέπουμε πως το 90% των μελλοντικών θεραπειών μας θα είναι φάρμακα ακριβείας. Η πρόσβαση του κάθε ασθενή στη θεραπεία που έχει ανάγκη, τη στιγμή που τη χρειάζεται, αποτελεί απόλυτη προτεραιότητά μας.
-Ποιο είναι το αποτύπωμα της ΑstraΖeneca στην Ελλάδα και ποια η συνεισφορά της στην υγεία και στην οικονομία στη χώρα;
Η παρουσία μας στην Ελλάδα είναι ισχυρή και διαρκώς εξελισσόμενη. Με κύκλο εργασιών 312 εκατ. ευρώ το 2023 και πάνω από 250 εργαζομένους, το 88% αυτών, υψηλής εξειδίκευσης, στηρίζουμε έμπρακτα την ελληνική οικονομία και συμβάλλουμε στη διασφάλιση της καλής υγείας των συνανθρώπων μας.
Αναμένουμε να κλείσουμε φέτος μία πολύ ενεργή περίοδο με 11 νέα φάρμακά μας και 47 νέες ενδείξεις να έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) από το 2023 έως το 2025, το ένα τρίτο των οποίων αποτελούν στοχεύουσες θεραπείες. Αναμένουμε τα επόμενα χρόνια μια ακόμα πιο δυνατή παρουσία από πλευράς εγκρίσεων ΕΜΑ, και η εξασφάλιση της κυκλοφορίας τους στην ελληνική αγορά αποτελεί βασική μας προτεραιότητα.
Από το 2020 έως σήμερα έχουμε πραγματοποιήσει 50 κλινικές μελέτες και 7 προγράμματα πρώιμης πρόσβασης για τους ασθενείς. Μέσα από αυτές τις δράσεις, δεν επενδύουμε μόνο στην υγεία αλλά και στην εγχώρια καινοτομία και τεχνογνωσία, φέρνοντας γνώση και ευκαιρίες ανάπτυξης στο τοπικό οικοσύστημα της υγείας.
-Πόσο σας επηρεάζουν οι συνολικές επιστροφές στο σύστημα υγείας clawback και rebates; Ποια είναι η επίπτωση στην είσοδο και κυκλοφορία των θεραπειών σας στην ελληνική αγορά;
Οι υπέρογκες επιστροφές, που για το νοσοκομειακό κανάλι ξεπέρασαν το 80% το πρώτο εξάμηνο του 2023, απειλούν πλέον τόσο τη βιωσιμότητα του κλάδου της φαρμακοβιομηχανίας και ειδικά της καινοτόμου, όσο και την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες που σώζουν ζωές. Δυστυχώς, ο κλάδος της υγείας και του φαρμάκου υποφέρουν από χρόνια υποχρηματοδότηση από την μεριά της πολιτείας.
Με βάση διεθνείς δείκτες, το χρηματοδοτικό κενό στο χώρο του φαρμάκου έχει υπερβεί το ποσό του 1 δις Ευρώ, ενώ παράλληλα, μια σειρά στρεβλώσεων δυσχεραίνουν τον εξορθολογισμό της δαπάνης και επιβαρύνουν δυσανάλογα τα πρωτότυπα και καινοτόμα φάρμακα. Δυστυχώς, η φαρμακευτική καινοτομία δεν αντιμετωπίζεται ως επένδυση όπως θα έπρεπε. Όταν η αξιολόγηση των καινοτόμων φαρμάκων γίνεται μόνο με βάση την τιμή τους, αγνοούνται τα σημαντικά οφέλη που προσφέρουν στους ασθενείς, αλλά και οι εξοικονομήσεις που μπορούν να επιφέρουν στο σύστημα Υγείας. Επιδιώκουμε τη δημιουργία ενός νέου, βιώσιμου μοντέλου που θα αναγνωρίζει την πραγματική αξία των καινοτόμων φαρμάκων και θα επιτρέπει στις εταιρείες να συνεχίσουν να επενδύουν στη χώρα και κυρίως να παρέχουν τα βέλτιστα δυνατά οφέλη στους ασθενείς. Για εμάς η πρόσβασή τους στις βέλτιστες θεραπείες είναι, επαναλαμβάνω, η απόλυτη προτεραιότητά μας.
- Με τα δεδομένα που περιγράφετε, πώς θα ήταν δυνατό να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του συστήματος Υγείας;
Το μέλλον της υγείας μας και η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας που λαμβάνουμε εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη στήριξη στη φαρμακευτική καινοτομία. Η φαρμακευτική καινοτομία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως προϋπολογισμός, αλλά ως επένδυση για την μελλοντική υγεία των συνανθρώπων μας, την κοινωνική και οικονομική ευημερία της χώρας μας, όπως αποδεδειγμένα είναι. H φαρμακευτική καινοτομία δημιουργεί και θα συνεχίσει να δημιουργεί σύγχρονες σωτήριες θεραπείες, ως εκ τούτου χρειάζεται συστηματική χρηματοδότησή της. Η στήριξή της αποτελεί στήριξη της κοινωνικής συνοχής, είναι επένδυση, όχι απλώς δαπάνη. Είναι κρίσιμο να αντιμετωπίζουμε την υγεία ως στρατηγικό περιουσιακό στοιχείο, όπως κάνουμε π.χ. με την ενέργεια.
Σήμερα, η καλύτερη υγεία απαιτεί ένα ανθεκτικό σύστημα Υγείας, που δεν περιορίζεται μόνο στη φροντίδα των ασθενών αλλά πετυχαίνει την πραγματική υγειονομική κάλυψη του συνόλου του πληθυσμού συμπεριλαμβανομένου του υγιούς πληθυσμού και δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση και φυσικά τη θεραπεία. Και θα ήθελα να επιμείνω σε αυτό. Ταυτόχρονα με την επένδυση στην φαρμακευτική καινοτομία, οφείλουμε να επενδύσουμε και στην πρόληψη. Πρώτον, γιατί προφανώς είναι προς όφελος των ίδιων των συνανθρώπων μας και δεύτερον γιατί αυτό περιορίζει σημαντικά μελλοντικές δαπάνες θεραπειών και νοσηλειών. Το κόστος θεραπείας μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα για τα συστήματα υγείας μπορεί να μειωθεί θεαματικά, με τη θεσμοθέτηση της αντίστοιχης προληπτικής εξέτασης σήμερα. Είναι κρίσιμο να εστιάσουμε εντονότερα σε πολιτικές πρόληψης, με καθορισμό συγκεκριμένων πληθυσμών στόχων και κριτηρίων αξιολόγησης της εφαρμογής των προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου. Και η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε βήματα προς την κατεύθυνση αυτή. Από την πλευρά μας, συμμετέχουμε και θέλουμε να ενισχύσουμε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, αναδεικνύοντας τη σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης, σε ασθένειες όπως η χρόνια νεφρική νόσος και ο καρκίνος του πνεύμονα.
- Από την περίοδο της πανδημίας, σε παγκόσμια κλίμακα αλλά και στην Ελλάδα, προωθήσατε την πρωτοβουλία PHSSR. Τι περιλαμβάνει και ποια τα αποτελέσματά του;
Η πρωτοβουλία PHSSR -Partnership for Health System Sustainability and Resilience- ήταν μια απάντηση στην κρίση που ανέδειξε η πανδημία COVID-19. Σε συνεργασία με το London School of Economics και το World Economic Forum, ιδρύσαμε το PHSSR για να αναζητήσουμε πρακτικές λύσεις για ένα πιο ανθεκτικό και βιώσιμο σύστημα Υγείας. Στην AstraZeneca θεωρούμε υποχρέωσή μας να συμβάλλουμε στην πράξη προς αυτήν την κατεύθυνση. Η Ελλάδα ήταν μία από τις πρώτες χώρες στις οποίες προχώρησε η πρωτοβουλία αυτή - σήμερα έχει προχωρήσει σε περισσότερες από 30 - με επικεφαλής της μελέτης, τον καθηγητή κο Κώστα Αθανασάκη και την ομάδα του. Κατέληξαν σε 23 κρίσιμες διαπιστώσεις και συστάσεις για την ενίσχυση του συστήματος Υγείας μας. Οι συστάσεις αυτές, αποτελούν αποτέλεσμα μεθοδικής συνεργασίας επιστημόνων με άρτια γνώση του κλάδου της Υγείας, ενώ συμμετείχαν εκπρόσωποι των περισσότερων φορέων του κλάδου μας. Ένα από τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης, είναι η ανάγκη χάραξης πολιτικών, που θα ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των ασθενών και όχι μόνο στις ανάγκες της προσφοράς. Μέσω αυτής της πρωτοβουλίας, η Ελλάδα έχει πλέον στα χέρια της μια ισχυρή βάση, για να χαράξει πιο βιώσιμες και αποτελεσματικές πολιτικές υγείας. Επόμενο κεφάλαιο στο PHSSR θα είναι το 2025, ένα αντίστοιχο πόνημα, εστιασμένο όμως στην έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη μη μεταδιδόμενων νοσημάτων και θα χαρώ να συζητήσουμε πάλι για αυτό όταν έχουμε τα αποτελέσματα.
- Επενδύετε σταθερά στην βιωσιμότητα και το περιβάλλον. Για ποιο λόγο και με ποιο τρόπο;
Στην AstraZeneca, πιστεύουμε ότι η υγεία των ανθρώπων και η υγεία του πλανήτη είναι αλληλένδετες. Στην Ελλάδα, η AstraZeneca πέτυχε την ολική μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση αντικαθιστώντας και τα 230 οχήματα των εργαζόμενών της με ηλεκτρικά τελευταίας τεχνολογίας. Η πρωτοβουλία υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της διεθνούς δέσμευσης της εταιρείας Ambition Zero Carbon, η οποία στοχεύει στις μηδενικές εκπομπές άνθρακα από τη λειτουργία της εταιρείας μας παγκοσμίως.
Παράλληλα, έχουμε δεσμευθεί να πετύχουμε τους στόχους της εξαιρετικά φιλόδοξης πρωτοβουλίας AZ Forest, η οποία περιλαμβάνει τη φύτευση και φροντίδα 200 εκατομμυρίων δέντρων έως το 2030 παγκοσμίως. Στην Ελλάδα, θα έχουμε φυτεύσει 12.000 δέντρα μέχρι τέλος του 2024, με στόχο να φτάσουμε τα 30.000 μέχρι το 2030. Και η προσέγγισή μας αυτή είναι συστηματική και αντιπροσωπευτική της κουλτούρας των ανθρώπων μας. Υπό την ομπρέλα του εθελοντικού προγράμματός μας "Προστατεύουμε το Περιβάλλον με… Πράξεις- Προσθέτουμε Οξυγόνο", προχωράμε σε δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος για έκτη συνεχόμενη χρονιά. Η βιωσιμότητα δεν είναι για εμάς μόνο μια δέσμευση, αλλά ένας τρόπος να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής όλων, φροντίζοντας το περιβάλλον στο οποίο ζούμε.
