Του Γιώργου Λαμπίρη
Σχεδόν πέντε χρόνια συμπληρώνονται από τη στιγμή που ο Απόστολος Αποστολάκος, ανέλαβε διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Κεντρικών Αγορών και Αλιείας. Ο ίδιος αναφέρεται σε αυτό που παρέλαβε κατά την έναρξη της θητείας του, κάνοντας λόγο για ένα "σύστημα που είχε και διατηρεί καθοριστικό ρόλο στον ανεφοδιασμό της επικράτειας με φρέσκα τρόφιμα, όπως λαχανικά, φρούτα, ψάρια και κρέας. Ωστόσο το μοντέλο λειτουργίας όταν ήρθα στον Οργανισμό ήταν απολύτως παραδοσιακό, χωρίς αξιολόγηση του προσωπικού και των λειτουργιών, χωρίς συγκεκριμένους στόχους και οικονομικά αποτελέσματα. Αυτό που άλλαξε ήταν όλα τα παραπάνω. Πλέον τα στελέχη αξιολογούνται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια επιτυχίας και σύμφωνα με την αποδοτικότητά και την αποτελεσματικότητά τους σε ετήσια βάση, σύμφωνα με τους στόχους που τίθενται. Αυτό είναι το θετικό που έφερε το Υπερταμείο στο οποίο ανήκει ο Οργανισμός. Έφερε δηλαδή στην επιφάνεια μία κουλτούρα στοχοθέτησης, αντίστοιχη με αυτήν μεγάλων επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα”.
Αναφορικά με το ενδεχόμενο αποκρατικοποίησης του ΟΚΑΑ, ο ίδιος αναφέρει ότι κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει κάτι τέτοιο σε μελλοντικό χρόνο. "Πάντα σε μία τέτοια περίπτωση ο ωφελούμενος θα πρέπει να είναι ο Έλληνας πολίτης. Εφόσον το Κράτος διατηρεί ένα πάγιο και δεν είναι αποδοτικό όσο πρέπει, έχει νόημα να εξετάζεται και η αποκρατικοποίηση. Διότι όταν δημιουργήθηκε ο θεσμός των οργανισμών κοινής ωφέλειας, ήταν διαφορετικές οι προκλήσεις και οι απαιτήσεις σε σχέση με σήμερα. Μία από τις βασικότερες προκλήσεις είναι πλέον ο μεγάλος ανταγωνισμός και πως ότι δεν κάνει αποτελεσματικά το κράτος, μπορεί να το αναλάβει και να το κάνει καλύτερα ένας ιδιώτης. Επομένως το κράτος πρέπει να βελτιώνεται διαρκώς και να είναι ανταγωνιστικό έναντι του ιδιώτη”.
"Ο ΟΚΑΑ κινείται προς αυτή την κατεύθυνση και έχει καταφέρει να είναι ανταγωνιστικός και ευέλικτος. Αυτή τη στιγμή ο Οργανισμός Κεντρικών Αγορών και Αλιείας έχει καταφέρει να πετυχαίνει όλους τους ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους που θέτονται κάθε χρόνο”, επισημαίνει ο κύριος Αποστολάκος.
Το 2023 ο Οργανισμός Κεντρικών Αγορών και Αλιείας είχε κύκλο εργασιών 17,35 εκατομμύρια ευρώ, ενώ για φέτος η πρόβλεψη είναι ότι θα υπερβεί τα 17,8 εκατομμύρια ευρώ. Σε ό,τι αφορά το EBITDA του 2023 ήταν 3,2 εκατομμύρια ευρώ και το 2024 θα είναι ελαφρώς βελτιωμένο σε μονοψήφιο ποσοστό. "Τα έσοδά μας κατά περίπου 50% προέρχονται από μισθώματα και το υπόλοιπο από μεταβλητά έσοδα, μεταξύ των οποίων το τέλος για τη λειτουργία των ιχθυόσκαλων. Το συγκεκριμένο τέλος συνδέεται με εξωγενείς παράγοντες. Επομένως όταν υφίσταται διαθεσιμότητα σε ψάρια, εισπράττουμε το τέλος και όταν δεν υπάρχουν, δεν εισπράττουμε. Είναι γεγονός ότι η κλιματική κρίση μας επηρεάζει σε δύο τομείς: αφενός επιδρά στη λειτουργία, καθώς ένας καύσωνας καθορίζει τη διαθεσιμότητα των προϊόντων. Αφετέρου επηρεάζει τα έσοδά μας. Όταν δεν έχουμε μεγάλες ποσότητες δεν εισπράττουμε – για παράδειγμα - τέλος εμφόρτων από τα φορτηγά που εισέρχονται στις κεντρικές εγκαταστάσεις του Ρέντη”.
Αναφορικά με τη διακύμανση των προϊόντων στα φρέσκα προϊόντα που διακινούνται μέσω του Οργανισμού, ο κύριος Αποστολάκος τα διαχωρίζει σε δύο κατηγορίες. Από τη μία πλευρά στα τρόφιμα υψηλής πρωτεϊνικής αξίας όπως το κρέας και το ψάρι και από την άλλη στα φρούτα και τα λαχανικά. "Λόγω της αύξησης στην τιμή του ρεύματος, των καυσίμων στις μεταφορές αλλά και στις τιμές των ζωοτροφών σε συνδυασμό με την κλιματική κρίση, το κρέας και το ψάρι ακρίβυναν περισσότερο από τα φρούτα και τα λαχανικά. Αντίστοιχα, η αξία τους ανά κιλό είναι πολλαπλάσια εκείνης των φρούτων και των λαχανικών. Θεωρώ ότι το διατροφικό μοντέλο αλλάζει, επομένως η πορεία των μη επεξεργασμένων φρέσκων τροφίμων θα είναι ανοδική, κερδίζοντας όλο και περισσότερο μερίδιο στις προτιμήσεις των καταναλωτών, οι οποίοι στρέφονται σε πιο υγιεινές επιλογές. Από την άλλη πλευρά υπάρχει και η ιχθυοκαλλιέργεια, που αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της σύγχρονης διατροφής με βιώσιμα χαρακτηριστικά. Επιπροσθέτως τα φρέσκα τρόφιμα παρουσιάζουν μεγαλύτερη ζήτηση και λόγω της τουριστικής κίνησης”.
Στο ερώτημα κατά πόσο ο ΟΚΑΑ θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο μελλοντικά στη λιανική με δικές του κλειστές αγορές, ο κύριος Αποστολάκος επισημαίνει ότι "υφίσταται νόμος που διέπει το καθεστώς λειτουργίας των θυγατρικών του Υπερταμείου, όπως είναι ο Οργανισμός. Ψηφίστηκε τον Ιούλιο του 2024 και δίνει μεγαλύτερη αυτονομία στη λειτουργία τους. Εάν μπορέσει ο νόμος να μας προσφέρει επιπρόσθετη ευελιξία, διαθέτουμε την εμπειρία και τη γνώση να κάνουμε πολλά πράγματα. Θα μπορούσε κάλλιστα ο ΟΚΑΑ να ‘τρέχει’ ένα μεγάλο food hall ή και μία αγορά λιανικής που σε πολλές των περιοχών ανά την Επικράτεια λειτουργούν σήμερα υπό τους δήμους και τις περιφέρειες. Εκτιμώ αυτά τα μοντέλα θα μπορούσε να τα εξυπηρετεί καλύτερα ένας Οργανισμός όπως ο δικός μας. Δεδομένου ότι οι λογικές τιμές, η ασφάλεια και η ποιότητα των τροφίμων είναι στο DNA και την κουλτούρα του ΟΚΑΑ, μία τέτοια κίνηση θα μπορούσε να προσδώσει σημαντική τεχνογνωσία στην αγορά”.
Ο κ. Αποστολάκος αναλύει το πλάνο της επόμενης πενταετίας, επισημαίνει ότι προβλέπει τον εκσυγχρονισμό ή τη μετεγκατάσταση των υποδομών του Οργανισμού Κεντρικών Αγορών και Αλιείας. Επίσης, στον σχεδιασμό είναι να εκσυγχρονιστούν οι ιχθυόσκαλες, καθότι διαθέτουμε το μεγαλύτερο επιλιμένιο σύστημα logistics στην Επικράτεια. "Στα πιθανά σενάρια που εξετάζονται είναι η μετεγκατάσταση στο Επιχειρηματικό Πάρκο Φυλής που πρόκειται να δημιουργηθεί. Ωστόσο δεν είναι το μοναδικό, καθότι εξετάζονται και άλλες λύσεις όπως ο εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων στο υπάρχοντα χώρο όπως σας προανέφερα. Η αγορά σχεδιάστηκε το 1955. Είναι γεγονός ότι οι ανάγκες που προκύπτουν σήμερα είναι πολλές και σημαντικές και σχετίζονται με την αλλαγή της θερμοκρασίας, το μέγεθος των φορτηγών, το ύψος της σπατάλης τροφίμων όπου λόγω της κλιματικής αλλαγής και των υψηλών θερμοκρασιών τα φρέσκα τρόφιμα έχουν περιορισμένο κύκλο ζωής που δεν υπερβαίνει τη μία εβδομάδα. Συνθήκη που απαιτεί ψυχόμενες υποδομές και αποτελεσματικότερα logistics. Επίσης, η άνοδος του τουρισμού απαιτεί ταχύτερη και πανελλαδική διακίνηση, καθώς χρειαζόμαστε άμεσες συνδέσεις με τα αεροδρόμια και τα λιμάνια της χώρας. Αυτή τη στιγμή υπάρχει σε εκκρεμότητα η δημιουργία ενός μεγάλου ψυχόμενου χώρου αποθήκευσης στις κεντρικές εγκαταστάσεις του Ρέντη, το οποίο είχε ενταχθεί στο προηγούμενο ΕΣΠΑ. Ο προϋπολογισμός του αναμένεται ότι θα κυμανθεί μεταξύ 17 έως 20 εκατομμυρίων ευρώ”.
Περιγράφοντας ταυτόχρονα το προσωπικό του όραμα για τα επόμενα χρόνια, ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΚΑΑ αναφέρει ότι "στόχος είναι να παραδώσουμε έναν Οργανισμό, καλύτερο από αυτόν που παραλάβαμε. Επίσης, πρέπει να τον στελεχώσουμε. Έχει εγκριθεί από το Υπερταμείο η επαναστελέχωση του ΟΚΑΑ, καθώς αυτή τη στιγμή είναι "αποψιλωμένος” από στελέχη. Ο συνδυασμός νέων ικανών στελεχών με την εμπειρία των παλαιότερων, μπορεί να δημιουργήσει εξαιρετικά αποτελέσματα”.
Στέκεται τέλος στο ρόλο και τη σημασία του πρωτογενή τομέα και αναφέρει ότι "η χώρα μας πρέπει να στηρίξει με όλους τους δυνατούς τρόπους τον πρωτογενή τομέα. Τόσο σε επίπεδο νέων επενδύσεων όσο και σε επίπεδο παραγωγών. Προς αυτή την κατεύθυνση ακούσαμε θετικά πρόσφατα τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, για τη στήριξη των επενδύσεων σε νέα θερμοκήπια. Οι σύγχρονες σταβλικές εγκαταστάσεις, θερμοκήπια και αποδοτική ιχθυοκαλλιέργεια, μπορούν να θωρακίσουν αποτελεσματικά τη χώρα μας από μελλοντικές διατροφικές κρίσεις”.
