Πώς το ΣτΕ έβαλε τέλος στον "εμφύλιο" για την ελιά Καλαμών

Του Γιώργου Λαμπίρη

Σημαντική ανατροπή φέρνει για την εγχώρια παραγωγή ελιάς αλλά και για τις ελληνικές εξαγωγές η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, με βάση την οποία κρίνει ότι είναι νόμιμη η απόφαση που είχε εκδώσει ο πρώην υπουργός Ανάπτυξης και Τροφίμων, Δημήτρης Γεωργαντάς, για καταχώριση στο μητρώο ποικιλιών της φυτικής ποικιλίας ελιάς "Καλαμών" ως συνώνυμο της παλαιάς ονομασίας "Καλαμάτα". Mε την απόφαση του ΣτΕ ανοίγει ο δρόμος αναγραφής της λέξης "Καλαμάτα" στις ετικέτες της ποικιλίας ελιάς "Καλαμών" με την "Καλαμάτα" να αποτελεί παγκοσμίως διαδεδομένη και αναγνωρίσιμη ονομασία.

Για το θέμα είχε προηγηθεί προσφυγή από πλευράς του Συλλόγου υπέρ των Μεσσηνιακών Ελαιοκομικών Προϊόντων ΠΟΠ (ΣΥΜΕΠΟΠ), της Περιφέρειας Πελοποννήσου και δήμων της Μεσσηνίας, οι οποίοι αμφισβητούσαν την απόφαση Γεωργαντά, θεωρώντας ότι η ονομασία "Καλαμών" από τη στιγμή που ταυτίζεται την ονομασία "Καλαμάτα", πλήττει την ελιά ΠΟΠ Ελιά Καλαμάτας, που καταχωρήθηκε στο σχετικό μητρώο το 1996. 

Προ της απόφασης του ΣτΕ και κατόπιν προηγούμενης προσφυγής των Μεσσήνιων παραγωγών οριζόταν ότι απαγορεύεται η χρήση της λέξης Καλαμάτα σε συσκευασία ελιάς ποικιλίας "Καλαμών". Σημειώνεται ότι σήμερα το 90% της εγχώριας παραγωγής ελιάς εξάγεται. Ο μέσος όρος της ετήσιας παραγωγής ελιάς ποικιλίας Καλαμών είναι περίπου 100.000 τόνοι, δεδομένου ότι έχουν φυτευτεί αρκετές χιλιάδες δέντρα και εκτιμάται ότι μπορεί τα επόμενα πέντε χρόνια να ανέλθει σε έως 150.000 τόνους, αποτελώντας μία δυναμική καλλιέργεια και ένα ισχυρό εξαγωγικό προϊόν που διατίθεται σε 100 χώρες παγκοσμίως. Ο τζίρος από την εξαγόμενη ελιά Καλαμών υπολογίζεται κοντά στα 300 εκατομμύρια ευρώ. 

Το σκεπτικό του Συμβουλίου της Επικρατείας

Το ανώτατο δικαστήριο βασίζει το σκεπτικό του σε διάταξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριμένα στον κανονισμό 1151 του 2012, όπου οριοθετείται η σχέση μεταξύ της φυτικής ποικιλίας ελιάς (εν προκειμένω της ποικιλίας Καλαμών) και της προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ). Σύμφωνα με το ΣτΕ το άρθρο 6 του ευρωπαϊκού κανονισμού ορίζει μέσα από τροποποίηση που προστέθηκε μεταγενέστερα στο ευρωπαϊκό νομοθέτημα, ότι "δεν εμποδίζεται, υπό προϋποθέσεις, εν όψει των πραγματικών δεδομένων συγκεκριμένης περίπτωσης, η συνύπαρξή τους, προκειμένου να επιτευχθεί δίκαιη "ισορροπία των διακυβευόμενων συμφερόντων”, αφενός, δηλαδή, των δικαιωμάτων και ελευθεριών του συνόλου των επιχειρήσεων που παράγουν κοινά, μη Π.Ο.Π., προϊόντα, προερχόμενα από ορισμένη φυτική ποικιλία προϋφιστάμενη της καταχώρισης Π.Ο.Π., αφετέρου δε των παραγωγών προϊόντων Π.Ο.Π.”.

30.000 εργαζόμενοι – 150 μεταποιητικές μονάδες στην Ελλάδα για την ελιά

Όπως επισημαίνει ο Ανέστης Μαυροειδής πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών και Οργανώσεων Επιτραπέζιας Ελιάς (ΠΕΑΣΟΕΠΕ), η απόφαση επιτρέπει στην ελιά Καλαμών, να κυκλοφορεί με το όνομα "Καλαμάτα”, διότι μία διαφορετική απόφαση θα έθετε εμπόδια στις εξαγωγές. "Θα πρέπει να καθίσουμε στο ίδιο τραπέζι με τους Μεσσήνιους παραγωγούς και να θωρακίσουμε πλέον και το όνομα Καλαμάτα, ενάντια στις τρίτες χώρες που το έχουν καπηλευτεί. Η συγκεκριμένη ποικιλία "Καλαμών” έγινε γνωστή με το όνομα Καλαμάτα. Με την προσφυγή που είχαν πραγματοποιήσει οι Μεσσήνιοι παραγωγοί ζητούσαν να πουλάνε μόνοι την παραγωγή του νομού τους με την ονομασία "Καλαμάτα” και να μην πωλείται η ελιά "Καλαμών” των υπολοίπων περιοχών της Ελλάδας. Η ελιά Καλαμάτας αποτελεί ένα από τα βασικά προϊόντα εξαγωγής της χώρας με 30.000 εργαζόμενους να απασχολούνται στον κλάδο και 150 μεταποιητικές μονάδες πανελλαδικά. Δυστυχώς μέσα από τραγικά λάθη, φτάσαμε στο σημείο να τρωγόμαστε εσωτερικά και να εκμεταλλεύονται το γεγονός αυτό oι ξένες χώρες πουλώντας ελιά "Kαλαμάτας”. 

O Α. Μαυροειδής επισημαίνει ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα ΠΟΠ πανελλαδικής εμβέλειας με αλλαγή συνταγής αντί της υφιστάμενης, δεδομένου ότι η ελιά εκπυρηνώνεται πλέον και πωλείται γεμιστή, σε τρίγωνα και σε ροδέλα και όχι αποκλειστικά με κουκούτσι όπως ορίζει η υφιστάμενη ονομασία ΠΟΠ. "Επίσης θα πρέπει να χαράξουμε στρατηγική με επίκεντρο τη λέξη ‘Καλαμάτα’, καθότι υπάρχει νόμος από το 1954 και το 1959 που υποχρέωνε τις μεταποιητικές επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν τη λέξη αυτή, η οποία προϋπήρχε της ονομασίας ΠΟΠ”.