ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: 09.12
Σε μια ημέρα πυκνής διπλωματικής δραστηριότητας στη Γενεύη, οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Ουκρανίας ανακοίνωσαν το βράδυ της Κυριακής, μέσω κοινής δήλωσης δημοσιοποιημένης από τον Λευκό Οίκο, ότι οποιαδήποτε ενδεχόμενη συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου με τη Ρωσία "πρέπει να σέβεται απόλυτα την εθνική κυριαρχία" της Ουκρανίας.
Η ανακοίνωση εκδόθηκε έπειτα από εντατικές συνομιλίες μεταξύ Αμερικανών, Ουκρανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν από την αμερικανική πλευρά ως "σημαντικό βήμα μπροστά" προς την επίλυση της σύγκρουσης που μαίνεται από τον Φεβρουάριο του 2022.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, που εκπροσώπησε τις ΗΠΑ στις συνομιλίες, δήλωσε μετά το πέρας τους ότι είναι "πολύ αισιόδοξος" πως μια συμφωνία μπορεί να συναφθεί "πολύ γρήγορα". Παράλληλα, Ουάσιγκτον και Κίεβο ανακοίνωσαν ότι συνέταξαν μια "επικαιροποιημένη και επεξεργασμένη" εκδοχή του αρχικού "πλαισίου ειρήνης", δημιουργώντας ένα "επικαιροποιημένο και αναπροσαρμοσμένο πλαίσιο" βασισμένο στο αρχικό έγγραφο 28 σημείων που είχε καταρτίσει η κυβέρνηση Τραμπ (κατ' άλλους η ρωσική κυβέρνηση).
Το αρχικό αμερικανορωσικό σχέδιο, το οποίο διέρρευσε την προηγούμενη εβδομάδα, περιλάμβανε σημεία που προκάλεσαν οξύτατες αντιδράσεις στο Κίεβο αλλά και στην Ευρώπη. Μεταξύ άλλων, ζητούσε από την Ουκρανία να παραχωρήσει εδάφη στη Ρωσία, να περιορίσει το μέγεθος του στρατού της και να παραιτηθεί από τη δίωξη της Μόσχας για πιθανά εγκλήματα πολέμου. Ευρωπαϊκές χώρες υποστήριξαν ότι το κείμενο υπονόμευσε την ουκρανική κυριαρχία, ενώ Ουκρανοί αξιωματούχοι το χαρακτήρισαν απαράδεκτο.
Την Κυριακή, η Ευρώπη, αιφνιδιασμένη από την αμερικανική πρωτοβουλία, πρότεινε μια δική της "εναλλακτική" πρόταση, πιο φιλική προς το Κίεβο. Σε αυτήν, οι συνομιλίες για την εδαφική διευθέτηση θα ξεκινούσαν μόνο μετά την επίτευξη εκεχειρίας και θα βασίζονταν στη σημερινή γραμμή του μετώπου. Το σχέδιο δεν απαιτεί από την Ουκρανία να εγκαταλείψει εδάφη που ελέγχει ακόμη στο Ντονμπάς (επαρχίες Ντονέτσκ και Λουχάνσκ), ούτε αποκλείει την πιθανή ένταξή της στο ΝΑΤΟ, αν και αναγνωρίζει ότι δεν υπάρχει ακόμη συναίνεση.
Επιπλέον, η ευρωπαϊκή πρόταση περιλαμβάνει προτάσεις όπως:
– η παράδοση του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια στον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας, με διαμοιρασμό λειτουργίας 50-50 μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας,
– ανώτατο όριο 800.000 στρατιωτών για την Ουκρανία σε καιρό ειρήνης (200.000 περισσότεροι από το αμερικανικό σχέδιο),
– αξιοποίηση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων αποκλειστικά για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, αντί για μερική μεταβίβασή τους σε Αμερικανούς επενδυτές,
– σταδιακή άρση κυρώσεων κατά της Ρωσίας εφόσον τηρηθεί "βιώσιμη ειρήνη".
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι κατηγόρησαν το αμερικανικό σχέδιο ότι υποσκάπτει το ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας, αποκλείει γαλλοβρετανική ειρηνευτική αποστολή και περιορίζει την ανάπτυξη νατοϊκών αεροσκαφών, εξυπηρετώντας ουσιαστικά τις ρωσικές θέσεις. Μάλιστα, υπήρξαν εκτιμήσεις πως το έγγραφο είχε αρχικά συνταχθεί στη Μόσχα. Πολωνοί και άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες εξέφρασαν έντονο σκεπτικισμό, με τον πρωθυπουργό της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ να τονίζει: "Θα ήταν καλό να ξέρουμε ποιος ακριβώς έγραψε το σχέδιο και πού".
Ο Ντόναλντ Τραμπ, που αρχικά είχε δώσει προθεσμία στον Ζελένσκι έως τις 27 Νοεμβρίου να απαντήσει στο σχέδιο, κατηγόρησε την Ουκρανία ότι δείχνει "μηδενική ευγνωμοσύνη" για τις αμερικανικές προσπάθειες. Ο Ζελένσκι απάντησε με συναινετικό ύφος, ευχαριστώντας τον Αμερικανό πρόεδρο για τη στρατιωτική βοήθεια, από τους Javelin έως τον σημερινό εξοπλισμό, τονίζοντας ότι "έχουν σώσει ουκρανικές ζωές".
Η αντιφατική στάση της Ουάσιγκτον επιδεινώθηκε όταν ο Ρούμπιο παραδέχθηκε ότι το αρχικό κείμενο είχε "συνταχθεί στη Μόσχα" – δήλωση που λίγο αργότερα προσπάθησε να ανασκευάσει, επιμένοντας ότι οι ΗΠΑ ήταν ο κύριος συντάκτης με "εισφορές σημείων από τη Ρωσία και την Ουκρανία". Το έγγραφο συντάχθηκε, σύμφωνα με πληροφορίες, από τον απεσταλμένο του Ρώσου προέδρου Πούτιν, Κιρίλ Ντμίτριεφ και τον ειδικό εκπρόσωπο του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ.
Μετά την εσωτερική αντίδραση στις ΗΠΑ -συμπεριλαμβανομένης της κριτικής από Ρεπουμπλικανούς γερουσιαστές- ο Τραμπ υποχώρησε, λέγοντας ότι το κείμενο "δεν είναι η τελική μου προσφορά", ανοίγοντας τον δρόμο για τροποποιήσεις.
Στη Γενεύη, ο Αντρίι Γέρμακ, επικεφαλής του ουκρανικού προεδρικού γραφείου και βασικός διαπραγματευτής, έκανε λόγο για "πολύ καλή πρόοδο". Ο ίδιος ο Ζελένσκι δήλωσε ότι η νεότερη εκδοχή του πλαισίου ειρήνης "αντανακλά πλέον την πλειονότητα των προτεραιοτήτων-κλειδιών" της Ουκρανίας και ότι υπάρχουν "σήματα πως η ομάδα Τραμπ μάς ακούει".
Ωστόσο, ενώ οι διπλωμάτες συζητούσαν στη Γενεύη, η πραγματικότητα του πολέμου υπενθύμισε τη σκληρότητά της: ρωσική επίθεση με drones στο Χάρκοβο, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας, προκάλεσε τέσσερις νεκρούς και πολλούς τραυματίες, με 15 χτυπήματα σε έξι σημεία της πόλης.
Ουκρανοί αξιωματούχοι συνέχισαν επίσης συνομιλίες με εκπροσώπους της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, συμπεριλαμβανομένου του Βρετανού συμβούλου εθνικής ασφάλειας, Τζόναθαν Πάουελ.
Σύμφωνα με τον Ολεξίι Χαράν, καθηγητή πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Κιέβου-Μοχιλά, οι Ουκρανοί απορρίπτουν σε συντριπτικό ποσοστό το αρχικό αμερικανικό σχέδιο και στηρίζουν την ευρωπαϊκή εναλλακτική. "Το πάγωμα της γραμμής του μετώπου αποτελεί δύσκολο συμβιβασμό, αλλά μια λύση που η πλειοψηφία θα αποδεχόταν", τόνισε. "Δεν υπάρχει όμως καμία υποστήριξη για παραχώρηση εδαφών στη Ρωσία. Η ειρήνη δεν αφορά μόνο τον Ζελένσκι· αφορά τον ουκρανικό λαό και την εθνική του ταυτότητα".
Ο Ζελένσκι, υπό τεράστια πίεση από την Ουάσιγκτον, έχει δηλώσει ότι η Ουκρανία βρίσκεται μπροστά σε "αδύνατη επιλογή" ανάμεσα στην υπεράσπιση των εθνικών της συμφερόντων και την απώλεια του πιο ισχυρού συμμάχου της.
Την Κυριακή έγραψε: "Η αιματοχυσία πρέπει να σταματήσει, και πρέπει να διασφαλίσουμε ότι ο πόλεμος δεν θα ξαναρχίσει ποτέ".
Εντατικές συνομιλίες μεταξύ Αμερικανών, Ουκρανών και Ευρωπαίων διεξήχθησαν το Σαββατοκύριακο.
"Δεν έχουμε λάβει κανένα επικαιροποιημένο έγγραφο σχεδίου ειρήνευσης", δηλώνει το Κρεμλίνο.
"Ήταν σαφές από την αρχή, όπως επανειλημμένως δηλώσαμε, ότι η όποια συμφωνία δεν θα πρέπει να παρακάμπτει τους Ευρωπαίους και τους Ουκρανούς", πρόσθεσε.
"Η Ταϊβάν βρίσκεται επίσης σε διαπραγματεύσεις, οπότε υπάρχει περιθώριο για τη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν να επιτύχουν την πιο ευνοϊκή μεταχείριση μέσω της συνεργασίας".
Στο τραπέζι επείγοντα εμπορικά ζητήματα, όπως οι περιορισμοί στις εξαγωγές σπάνιων γαιών και τσιπ από την Κίνα.
"Νομίζω πως δεν υπάρχει κανένας λόγος να βρεθούμε αντιμέτωποι με πόλεμο τώρα", σημείωσε.
Το αμερικανικό σχέδιο για τον τερματισμό της ρωσικής εισβολής ανταμείβει την επιθετικότητα και τιμωρεί το θύμα. Υπονομεύει την πιο σημαντική αρχή του διεθνούς δικαίου, που είναι ότι τα κυρίαρχα σύνορα...
Το πλήρες κείμενο της αντιπρότασης των Ευρωπαίων ηγετών στο ειρηνευτικό σχέδιο 28 σημείων των ΗΠΑ για την Ουκρανία δημοσίευσε το πρακτορείο Reuters.
Δήλωσε ότι είναι καλό που η Ουκρανία βρίσκεται σε διάλογο με τους εκπροσώπους των ΗΠΑ.
Υπάρχει πλέον έγγραφο συμφωνίας επί βασικών θεμάτων, είπε ο Αμερικανός ΥΠΕΞ.
"Δεν νομίζω ότι πρέπει να μιλάμε για ευρωπαϊκή αντιπρόταση στο προσχέδιο Τραμπ".
