Ενθαρρυντικά μηνύματα για πιθανή εκεχειρία στη Γάζα

Του Κώστα Ράπτη

Η μπάλα βρίσκεται στο γήπεδο του Ισραήλ. Το φανερώνουν αυτό οι δημόσιες διαφωνίες μελών του υπουργικού συμβουλίου του Μπενιαμίν Νετανιάχου σε ό,τι φαίνεται πως εξελίσσεται σε όλο και πιο ρεαλιστική πιθανότητα: την επίτευξη μιας συμφωνίας με τη Χαμάς για την κατάπαυση του πυρός (άρα και την ματαίωση της προαναγγελθείσας μεγάλης επιχείρησης στη Ράφα, στο νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας) και την ανταλλαγή Ισραηλινών ομήρων με Παλαιστίνιους κρατούμενους σε ισραηλινές φυλακές.

Με κεντρικό πλέον τον μεσολαβητικό ρόλο της Αιγύπτου, το σχέδιο συμφωνίας που διαμορφώνεται δέχθηκε τις παρατηρήσεις της Χαμάς και της ισραηλινής πλευράς, χωρίς κατά τις διαθέσιμες πληροφορίες να προκύπτουν εκατέρωθεν ισχυρές αντιρρήσεις.

Σύμφωνα με δύο Ισραηλινούς αξιωματούχους τους οποίους επικαλείται το Axios, διαπιστώνεται προθυμία για "την αποκατάσταση βιώσιμης ηρεμίας”. Η φράση έχει μεγάλη σημασία. Όχι μόνο διότι για πρώτη φορά μετά την 7η Οκτωβρίου εκφράζεται, έστω και ανωνύμως, από ισραηλινής πλευράς ετοιμότητα για μία λήξη των εχθροπραξιών, αλλά και γιατί εικονογραφούνται εύγλωττα οι αντιφάσεις της "επόμενης μέρας”.

Η "ηρεμία”, που διαχρονικά παίζει κεντρικό ρόλο στην ρητορική των ιθυνόντων του Ισραήλ, είναι βεβαίως κάτι πολύ διαφορετικό από την "ειρήνη”, η οποία προϋποθέτει μιαν οριστική και δίκαιη διευθέτηση. Η "ηρεμία” (μονίμως διακυβευόμενη εξ ορισμού) είναι ένας τρόπος να διατηρηθεί ο υπάρχων συσχετισμός μεταξύ κατεχόντων και κατεχομένων και να απομακρυνθεί η πίεση για μία καθαυτό ειρηνευτική συμφωνία – λ.χ. στην κατεύθυνση μιας "λύσης δύο κρατών”.

Αλλά ο συσχετισμός έχει θεαματικά τροποποιηθεί το τελευταίο εξάμηνο. Το ερώτημα δεν είναι τώρα αν οι Παλαιστίνιοι θα δεχθούν, έναντι πενιχρών ανταλλαγμάτων, το status quo χωρίς να προβάλλουν αντίσταση, αλλά αν το Ισραήλ θα αποδεχθεί μια παύση των εχθροπραξιών, χωρίς την υπεσχημένη από την πολιτική και στρατιωτική του ηγεσία "τελική νίκη”, που συνίσταται στην "εκρίζωση της Χαμάς”.

Εξ ού και η Χαμάς εμφανίζεται αυτή τη στιγμή να αποδέχεται το σχέδιο συμφωνίας με μεγαλύτερη ευκολία απ' ό,τι η ισραηλινή πλευρά.

Το δίλημμα της τελευταίας παίρνει συγκεκριμένη μορφή: δεδομένου του ότι η απελευθέρωση των ομήρων με στρατιωτικά μέσα έχει αποδειχθεί αδύνατη, θα πρέπει να επιλεγεί είτε η επιστροφή των ομήρων (των 95 εναπομεινάντων εν ζωή καθώς και των σορών των 34 που εκτιμάται ότι έχουν σκοτωθεί), είτε η συνέχιση της επιδίωξης της "τελικής νίκης”.

Η πρώτη επιλογή κλείνει μια μεγάλη πληγή στο εσωτερικό του Ισραήλ, δικαιώνοντας το κίνημα των συγγενών των ομήρων, αλλά ανοίγει μιαν άλλη, καθώς η κυβερνητική κρίση, με αποχώρηση των ακροδεξιών κυβερνητικών εταίρων του Νετανιάχου, προεξοφλείται ως βέβαιη.

Η δεύτερη επιλογή, εκτός του ότι συνιστά καταδίκη των ομήρων έχει το επιπλέον μειονέκτημα ότι περιπλέκει ακόμη περισσότερο τη θέση του στενότερου συμμάχου του Ισραήλ, καθώς η κυβέρνηση Μπάιντεν στις ΗΠΑ θεωρεί ότι οι εικόνες μιας ανθρωποσφαγής στη Ράφα (όπου συνωστίζονται περισσότεροι από ένα εκατομμύριο εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι) θα πλήξουν περαιτέρω το κύρος της στη διεθνή σκηνή, ενώ στο εσωτερικό τους υπολογισμούς της αμερικανικής προεκλογικής περιόδου ήρθε να ανατινάξει και το ξέσπασμα του κινήματος διαμαρτυρίας που αγκαλιάζει όλο και περισσότερες πανεπιστημιουπόλεις.

Προφανώς, η παλαιστινιακή πλευρά δεν θα αποχωριστεί το διαπραγματευτικό "χαρτί” των ομήρων, μόνο και μόνο για να βρεθεί έκθετη σε μία νέα και ισχυρότερη ισραηλινή επίθεση την επόμενη μέρα. Αναζητά συνεπώς εγγυήσεις ότι η "ηρεμία” θα είναι "βιώσιμη”. Για την ακρίβεια φιλοδοξεί να στρέψει τη συζήτηση στην αναζήτηση μιας μόνιμης πολιτικής λύσης, αλλά προς το παρόν μπορεί να αρκεστεί και στα λιγότερα.

Δεν είναι τυχαίο ότι η Χαμάς περνά (μέσω του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και όχι μόνο) το μήνυμα ότι μπορεί να αποδεχθεί μια "λύση δύο κρατών” για χάρη της οποίας θα διέλυε και το στρατιωτικό της σκέλος. Αλλά ούτως ή άλλως μία επόμενη μέρα κατά την οποία η Χαμάς διατηρεί ρόλο στη Γάζα είναι για το Ισραήλ ένα πικρόν ποτήριον.