Πώς αναδιατάσσεται η τουρκική πολιτική σκηνή

Του Κώστα Ράπτη

Η αποχώρηση της Μεράλ Ακσενέρ, ηγέτιδας του εθνικιστικού "Καλού Κόμματος” από το "Τραπέζι των Έξι”, ήτοι το αντιπολιτευτικό μέτωπο που φιλοδοξεί να αναμετρηθεί με τον Ερντογάν και την παράταξή του στις τουρκικές προεδρικές και βουλευτικές εκλογές της 14 Μαΐου, συνιστά μείζονα τομή στα πολιτικά πράγματα της γείτονος και προκαλεί αλλεπάλληλα ερωτήματα που μέχρι τώρα δεν είναι δυνατόν να απαντηθούν.

Υπενθυμίζεται ότι στο "Τραπέζι των Έξι” εκπροσωπούνταν εκτός του κόμματος της Ακσενέρ, το υπό τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου κεντροαριστερό κεμαλιστικό Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τα μικρότερα κόμματα DEVA και Gelecek που ίδρυσαν οι Αλί Μπαμπατζάν και Αχμέτ Νταβούτογλου (πρώην τσάρος της οικονομίας και πρώην πρωθυπουργός υπό τον Ερντογάν, αντιστοίχως), το Δημοκρατικό Κόμμα και το ισλαμιστικό "Σααντέτ”. Το ετερόκλητο αυτό μέτωπο δεν είχε καταλήξει στο πρόσωπο του κοινού προεδρικού υποψηφίου μέχρι τη συνάντηση των Έξι την προηγούμενη Πέμπτη, οπότε έγινε γνωστό ότι υπήρξε σύγκλιση και ότι οι σχετικές με το χρίσμα ανακοινώσεις θα πραγματοποιηθούν σήμερα Δευτέρα. Θεωρούνταν βέβαιο ότι ο Κιλιτσντάρογλου είχε υπερπηδήσει κάθε αντίρρηση προς τη δική του υποψηφιότητα, παρά τις αντιρρήσεις που έφερνε όλο το προηγούμενο διάστημα η Ακσενέρ.

Ωστόσο, την Παρασκευή η Ακσενέρ με δηλώσεις της σε ανοίκεια γλώσσα ("είχαμε να διαλέξουμε ανάμεσα στον θάνατο και τη μαλάρια”) κατέστησε σαφές ότι δεν συμπλέει με τους υπόλοιπους πέντε ηγέτες και απηύθυνε έκκληση στους προερχόμενους από το CHP δημάρχους της Άγκυρας και της Κωνσταντινούπολης, Μανσούρ Γιαβάς και Εκρέμ Ιμάμογλου, που θεωρεί ότι θα αποτελούσαν υποψηφίους με καλύτερη εκλογική τύχη, να "κάνουν το καθήκον της”.

Όσα μεσολάβησαν έκτοτε δείχνουν ότι το ρήγμα παγιώνεται. Οι δύο δήμαρχοι έβγαλαν δηλώσεις υποστήριξης προς τον αρχηγό του κόμματός τους, οι μικρότεροι εταίροι του "Τραπεζιού των (πάλαι ποτέ) Έξι”, χωρίς να κατονομάζουν την Ακσενέρ, έκαναν σαφές με ανακοινώσεις τους ότι παραμένουν ενωμένοι και διέψευσαν τις ερμηνείες ότι η υποψηφιότητα του Κιλιτσντάρογλου τους έχει επιβληθεί, ενώ οι πέντε ηγέτες συνεδρίασαν το Σάββατο, με οικοδεσπότη τον Καραμολάογλου του Σααντέτ και εξέδωσαν μία ανακοίνωση στην οποία τονίζουν ότι συνεχίζουν στον δρόμο που χάραξαν εξαρχής, ώστε να εκπροσωπήσουν "όλους τους τομείς της τουρκικής κοινωνίας” και να επιτύχουν "μία νίκη χωρίς ηττημένους”.

Ο ίδιος ο πρόεδρος του CHP πέρασε στην αντεπίθεση, δηλώνοντας ότι το μέτωπο της αντιπολίτευσης δεν είναι χώρος για πολιτικά παιχνίδια και για χρήση "γλώσσας τύπου Ερντογάν”.

Στο ίδιο βιντεοσκοπημένο μήνυμά του, με φόντο το πορτρέτο του Ατατούρκ, ο Κιλιτσντάρογλου υπαινίχθηκε μάλιστα ότι οι τελευταίες εξελίξεις είναι ευκαιρία διεύρυνσης του μετώπου – το οποίο επέμενε να αποκαλεί "σοφρά”, δηλ. τραπέζι δείπνου και όχι διαπραγματεύσεων.

Και εδώ αρχίζουν τα ερωτήματα. Από τη μία, η πόρτα μοιάζει να κλείνει για την Ακσενέρ, η οποία δεν έχει καταστήσει σαφές πώς θα κινηθεί εφεξής, ούτε είναι προφανές τι έχει να κερδίσει εκτός της αντιπολιτευτικής συμμαχίας. Οι κινήσεις της έχουν προκαλέσει και εσωκομματικούς κραδασμούς, με την παραίτηση μεταξύ άλλων ενός συμβούλου της.

Από την άλλη, χωρίς το κόμμα της, το οποίο καταγράφει στις δημοσκοπήσεις πρόθεση ψήφου περί το 15%, το μέτωπο της αντιπολίτευσης μοιάζει εκλογικά καταδικασμένο και ο Ερντογάν βέβαιος νικητής πριν καν ανοίξουν οι κάλπες. Πόσο μάλλον, αν ευοδωθεί η φιλοδοξία των κυβερνώντων να προσελκύσουν την Ακσενέρ στη φιλοκυβενητική συμμαχία, αφού το παιχνίδι μοιάζει να έχει κριθεί σε ό,τι αφορά την εθνικιστική ψήφο και το συμπολιτευόμενο Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (από διάσπαση του οποίου προήλθε το "Καλό Κόμμα”) έχει συρρικνωθεί σε ποσοστά περί το 5%.

Ωστόσο, ο Κιλιτσντάρογλου δεν δείχνει πιεσμένος. Προφανώς, έχει κάνει την επιλογή να στρέψει το μέτωπο της αντιπολίτευσης σε αριστερότερη κατεύθυνση, με την προσέλκυση περισσότερων εταίρων.

Να φτάνει άραγε η φιλοδοξία αυτή μέχρι το σπάσιμο του "απόλυτου ταμπού”, δηλ. μιας μορφής συνεργασία με το τρίτο σε κοινοβουλευτική δύναμη φιλοκουρδικό κόμμα HDP, το οποίο έχει τον ιδρυτή του Σελαχατίν Ντεμίρτας στη φυλακή και απειλείται ανά πάσα στιγμή με δικαστική απαγόρευση;

Υπενθυμίζεται ότι το HDP έχει ιδρύσει τον δικό του συνασπισμό με μικρότερα αριστερά κόμματα για τις βουλευτικές εκλογές και άφηνε ανοικτό το ενδεχόμενο να προτείνει δικό του προεδρικό υποψήφιο, όσο "Το Τραπέζι των Έξι” αρνούνταν να διαβουλευτεί μαζί του. Ωστόσο, η ηγεσία του δηλώνει πλέον ότι οι καταστροφικοί σεισμοί της 6ης Φεβρουαρίου και ιδίως η αποχώρηση της Ακσενέρ "αλλάζουν τα δεδομένα”.

Πράγματι, οι σεισμοί άλλαξαν και τον ίδιο τον Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος από τις αρχικές εκκλήσεις εθνικής ενότητας και συσπείρωσης γύρω από το κράτος πέρασε σε λίγα 24ωρα, μετά και την επίσκεψή του στις σεισμόπληκτες περιοχές σε ισχυρότερους αντιπολιτευτικούς τόνους. Δημοσιεύματα μάλιστα θέλουν τη σύγκρουση με την Ακσενέρ να έχει βαθύτερο περιεχόμενο από τη διαφωνία περί το εκλογικό χρίσμα και να αφορούν το βέτο της εθνικίστριας πολιτικού και σε ζητήματα όπως η έκταση της σύγκρουσης με τους "πέντε μεγάλους”, δηλ. τις κατασκευαστικές εταιρείες που πρωταγωνιστούν στη διαπλοκή α λα τούρκα.

Ενδεχομένως ο Κιλιτσντάρογλου διαισθάνεται ότι οι διαθέσεις της κοινωνίας άλλαξαν πολύ μετά τις 6ης Φεβρουαρίου και ότι η παρουσία της Ακσενέρ "διώχνει” περισσότερους εκλογείς από όσους "φέρνει” εκ πρώτης όψεως.

Σε κάθε περίπτωση οι ανακατατάξεις αυτών των ημερών οδηγούν στην διαμόρφωση δύο πόλων εκατέρωθεν του κέντρου με σαφέστερα πολιτικο-ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Ασχέτως τελικού αποτελέσματος, η Τουρκία οδηγείται σταδιακά σε έναν δικό της διπολισμό.