Του Λεωνίδα Στεργίου
"Πληθωρισμός, πληθωρισμός, πληθωρισμός”. Με αυτή τη χαρακτηριστική απάντηση, η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, θέλησε να δείξει το πόσο προσεκτικά αντιμετωπίζει την άνοδο των τιμών, μετά την τελευταία συνεδρίαση για τη νομισματική πολιτική. Σε εκείνη τη συνεδρίαση είχε κυριαρχήσει το θέμα του πληθωρισμού, με φωνές προερχόμενες κυρίως από τη Γερμανία να πιέζουν για λήψη πιο δραστικών μέτρων, την ώρα, μάλιστα, που τα εργατικά συνδικάτα ζητούν αυξήσεις 4%.
Μπορεί ο πληθωρισμός να μην ήταν επισήμως στην ατζέντα του διήμερου συνεδρίου της ΕΚΤ που ολοκληρώνεται σήμερα, ωστόσο, κυριάρχησε στις ανοιχτές συζητήσεις των πάνελ, στις συνεντεύξεις αξιωματούχων και στις αναλύσεις που δημοσιεύθηκαν στο πλαίσιο του forum. Τα συμπεράσματα ήταν ξεκάθαρα:
Πρώτον, η ΕΚΤ δεν έχει συζητήσει ούτε συζητά περιορισμό της ποσοτικής χαλάρωσης, δηλαδή κάποιου είδους tapering, όπως στις ΗΠΑ και τη Βρετανία.
Δεύτερον, η ΕΚΤ, μολονότι δεν αποκλείει να φτάσει ή να ξεπεράσει ο πληθωρισμός το 4%, παροδικά, δεν βλέπει αύξηση επιτοκίων τουλάχιστον μέχρι το 2024.
Τρίτον, οι αποφάσεις της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό, σε ό,τι αφορά τα επιτόκια ή το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, δεν περιορίζεται μόνο στην άνοδο των τιμών, αλλά και στους κινδύνους που μπορεί να προκληθούν στην ανάπτυξη, την απασχόληση, την καταναλωτική εμπιστοσύνη, στο τραπεζικό σύστημα, το δημόσιο χρέος, τις ιδιωτικές επενδύσεις, την εισοδηματική ανισότητα, την αγορά ακινήτων κ.α.
Τέταρτον, η ΕΚΤ δεν λαμβάνει υπόψη τα "τεστ” που μπορεί να της κάνουν οι αγορές, ούτε τις φωνές που ζητούν μέτρα μόνο για να συγκρατηθούν οι τιμές, αγνοώντας άλλους κινδύνους, όπως η ανάπτυξη.
Πέμπτον, οι μισθολογικές αυξήσεις να λαμβάνουν υπόψη την παραγωγικότητα και όχι μια παροδική αύξηση του πληθωρισμού, με αφορμή τη συζήτηση για αυξήσεις 4% στη Γερμανία. Η έλλειψη παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας θα φέρουν μόνιμο πληθωρισμό.
Από το σύνολο των αναλύσεων και των ομιλιών προκύπτει το συμπέρασμα ότι η πλειοψηφία των μελών και των οικονομολόγων της ΕΚΤ πιστεύει ότι ο πληθωρισμός και η όποια άνοδος των αποδόσεων στις αγορές δεν δημιουργούν πρόβλημα όσο ο ρυθμός ανάπτυξης είναι υψηλότερος. Ειδικά, όταν ο πληθωρισμός πιστεύεται ότι είναι παροδικός. Ή έστω μεσοπρόθεσμος. Διότι αν περιοριστούν οι αγορές ομολόγων και αυξηθούν τα επιτόκια, τότε χτυπηθεί η ανάπτυξη, η οποία μπορεί μεν να είναι υψηλότερη από την αναμενόμενη, αλλά παραμένει εύθραυστη. Αν το κόστος χρήματος αυξηθεί ταχύτερα και υψηλότερα από τον ρυθμό ανάπτυξης, τότε η Ευρωζώνη θα εισέλθει σε στασιμοπληθωρισμό, με πρώτα θύματα χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος, όπως η Ελλάδα, καθώς δεν θα μπορεί να αυξήσει το ΑΕΠ για να χρηματοδοτήσει το χρέος. Επίσης, ο χαμηλός πληθωρισμός περιορίζει τη δράση δημοσιονομικών μέτρων (καθώς κάθε περιορισμός λειτουργεί ως λιτότητα που περιορίζει περισσότερο την ανάπτυξη και δημιουργεί μείωση πληθωρισμού, όπως την εποχή των μνημονίων).
Αν αυξηθούν τα επιτόκια, η άπλετη ρευστότητα που υπάρχει σήμερα, αντί να διοχετευθεί στην κατανάλωση ή στις επενδύσεις, θα εγκλωβιστεί. Ήδη, με τα μηδενικά ή αρνητικά επιτόκια καταθέσεων, η αποταμίευση που συγκεντρώθηκε την περίοδο του 2020 μέχρι σήμερα, με δυσκολία περνά στην πραγματική οικονομία είτε μέσω κατανάλωσης είτε μέσω επενδύσεων. Αυτό θα γίνει δυσκολότερο έως απίθανο εάν αυξηθούν τα επιτόκια και υπάρξει οικονομική στασιμότητα ή ύφεση. Ο στασιμοπληθωρισμός ή η "παγίδα ρευστότητας” αναβάλει κάθε επένδυση και οικονομική δραστηριότητα, η οποία αντικαθίσταται με αποταμίευση.
Αντίθετα, όταν τα επιτόκια είναι μηδενικά, περιορίζεται η όρεξη για αποταμίευση και δίνεται κίνητρο για επενδύσεις και δανεισμό. Ειδικά, όταν αυξάνεται ο πληθωρισμός, η αποταμίευση γίνεται περισσότερο ασύμφορη, ενώ το σχετικό κόστος δανεισμού μειώνεται. Δίνεται κίνητρο για κατανάλωση ή αγορά, πχ ενός ακινήτου σήμερα, παρά αύριο σε υψηλότερη τιμή. Ακόμα, ο ιδιωτικός τομέας καθώς βλέπει αυξημένη ζήτηση (λόγω ανάπτυξης) και χαμηλής προσφοράς (πληθωρισμός) έχει κίνητρο να προχωρήσει σε επενδύσεις προκειμένου να πιάσει "θέση” στην προσφορά.
Συνεπώς, η ΕΚΤ μπορεί να ανεχθεί παροδικά να φτάσει ο πληθωρισμός στο 4%, καθώς η ανησυχία για παρατεταμένη αναζωπύρωση της ζήτησης θα συμβάλει στην παρακίνηση εργατικού δυναμικού και ιδιωτικών κεφαλαίων να επιστρέψουν στην παραγωγική διαδικασία και να προβούν σε παραγωγικές επενδύσεις.
Η οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 3,3% φέτος και 3,8% το επόμενο έτος, σε σύγκριση με τις περσινές προβλέψεις για 4% και 4,5% αντίστοιχα.
Τι θα αποφασίσει η ΕΚΤ αυτήν την εβδομάδα.
Ευθυγραμμίζονται οι εκτιμήσεις των οικονομολόγων με εκείνες της αγοράς.
Ιστορικά ο πληθωρισμός "πυροδοτείται" από ανισορροπία στη σχέση προσφοράς και ζήτησης.
Η οικονομία και οι αγορές βρέθηκαν αντιμέτωπες με πληθώρα θεμάτων, κινδύνων αλλά και θετικών καταλυτών φέτος, και το καλοκαίρι κάθε άλλο παρά "βαρετό" ήταν από πλευράς ειδήσεων και εξελίξεων.
Το περιθώριο επιτοκίου μεταξύ των νέων καταθέσεων και δανείων μειώθηκε στις 4,15 εκατοστιαίες μονάδες.
Τάσεις επιβράδυνσης από τα ήδη χαμηλά επίπεδα έδειξε ο πληθωρισμός σε επίπεδο τιμών χονδρικής.
Η ανεξαρτησία της νομισματικής πολιτικής αντιμετωπίζει σημαντική πρόκληση.
Επιβράδυνση μεν, υψηλότερα των προβλέψεων δε.
Σε υψηλό τριών ετών η απόκλιση του ελληνικού πληθωρισμού από αυτόν της Ευρωζώνης, τονίζει η τράπεζα.
Τάσεις αποκλιμάκωσης των πληθωριστικών πιέσεων στην Ελλάδα αλλά με τον ρυθμό των ανατιμήσεων να συνεχίζει όμως να υπερβαίνει τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό.
