Χλιαρές προειδοποιήσεις ΕΕ σε Τουρκία- Το παρασκήνιο και η νέα αναβολή σε κυρώσεις

Του Δημήτρη Γκάτσιου

Μετά από έναν… μαραθώνιο εσωτερικών συζητήσεων, διαπραγματεύσεων και επαναδιατυπώσεων στο κείμενο των συμπερασμάτων, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε αποφάσεις για την παραβατικότητα της Τουρκίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Το τελικό κείμενο των συμπερασμάτων έρχεται, για να αποτυπώσει τη συμβιβαστική λύση ανάμεσα στους δύο πόλους, οι οποίοι είχαν σχηματιστεί όσον αφορά τη στάση που πρέπει να κρατήσουν οι Βρυξέλλες έναντι της γείτονος. Έτσι, ρητή είναι η αναφορά σε κυρώσεις για τις παράνομες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και στην απόσυρση του Ορούτς Ρέις ως προϋπόθεση για την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα. Παράλληλα, η αποχή της γειτονικής χώρας από παράνομες δραστηριότητες στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου θεωρείται αναγκαία συνθήκη για τη συνέχιση των επαφών.

Το τρίτο προσχέδιο, που κατέστη τελικώς απόφαση, χρησιμοποιεί πιο σκληρή γλώσσα κατά της Τουρκίας σε ζητήματα που αφορούν το Κυπριακό και το προσφυγικό-μεταναστευτικό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση καλεί την Άγκυρα σε "υπεύθυνη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και να εντείνει τις προσπάθειές της κατά των δικτύων λαθροδιακινητών μεταναστών". Όσον αφορά την Κύπρο, επισημαίνεται ότι "το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υποστηρίζει την ταχεία συνέχιση των διαπραγματεύσεων, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και παραμένει δεσμευμένο στην επιδίωξη μίας συνολικής λύσης του κυπριακού προβλήματος" και επισημαίνεται ότι οι Βρυξέλλες αναμένουν το ίδιο και από την πλευρά της Τουρκίας.

"Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε κυρώσεις κατά της Τουρκίας, διευρύνοντας τη λίστα των προσώπων και των οντοτήτων που εμπλέκονται στις παράνομες γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Ταυτόχρονα, δίνει εντολή στον ύπατο εκπρόσωπο για την Εξωτερική Πολιτική και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλουν το αργότερο μέχρι το Μάρτιο του 2021 έκθεση για ολόκληρο το φάσμα των ευρωτουρκικών σχέσεων, πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών. Στην έκθεση θα περιλαμβάνονται όλα τα εργαλεία και οι επιλογές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης του πεδίου των κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας", αναφέρουν κυβερνητικές πηγές. Ταυτόχρονα, επισημαίνουν πως η καταδίκη της τουρκικής προκλητικότητας και επιθετικότητας απέναντι στην Ευρώπη και στα κράτη-μέλη της ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο υπήρξε απόλυτη και σαφής. "Η Τουρκία καλείται να επιδείξει συνέπεια και συνέχεια στην κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης μετά την αποχώρηση του Ορούτς Ρέις, προκειμένου να καταστεί εφικτή η επανέναρξη των διερευνητικών επαφών. Ταυτόχρονα, στο κείμενο των συμπερασμάτων εντάσσεται ως προϋπόθεση για τη συνέχισή τους η αποχή από παράνομες δραστηριότητες. Όρο που η Ελλάδα έχει θέσει σε κάθε σχετική συζήτηση που έχει πραγματοποιηθεί. Η Ευρώπη κάνει ένα βήμα τη φορά. Αυτό έπραξε και σε αυτό το Συμβούλιο. Ακόμα ένα βήμα που αποτελεί μία ισχυρή προειδοποίηση προς την Άγκυρα να αλλάξει συμπεριφορά", σημειώνουν πηγές της κυβέρνησης, στον απόηχο των σκληρών διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες.

Όπως προκύπτει από το κείμενο των συμπερασμάτων, στη δομή του υπάρχουν στοιχεία, τα οποία έρχονται, για να καταδείξουν την αντίδραση που είχαν συγκεκριμένες χώρες αναφορικά με το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων στη γείτονα. Πέραν της Γερμανίας, στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν, σύμφωνα με πληροφορίες, η Ιταλία, η Ισπανία, η Ουγγαρία και η Μάλτα.  Στον αντίποδα, υπέρ των θέσεων της Αθήνας και της Λευκωσίας τάχθηκαν η Γαλλία, η Ολλανδία, η Αυστρία, η Δανία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ιρλανδία και η Σλοβενία. Στο κείμενο, λοιπόν, υπάρχει αναφορά στην ανάγκη διατήρησης των ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας ανάμεσα στις Βρυξέλλες και την Άγκυρα, ενώ υιοθετείται και η πρόταση Μπορέλ για τη σύγκληση Διεθνούς Διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο.

Η νύχτα στην… στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πάντως, ήταν μακρά. "Θα εργαστούμε για να βελτιώσουμε το προσχέδιο των συμπερασμάτων. Δυστυχώς, υπάρχουν ακόμα και σήμερα χώρες που δεν θέλουν καθόλου κυρώσεις για την Τουρκία. Για μας διακυβεύεται η αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης", έλεγαν κυβερνητικές πηγές, νωρίς χθες το απόγευμα, με τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη να τοποθετεί, προσερχόμενος στις εργασίες της Συνόδου, το διακύβευμα του "ραντεβού" των ηγετών. Και αυτό δεν είναι άλλο από την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάτι που, σύμφωνα με πληροφορίες, επανέλαβε και στη διάρκεια του δείπνου.

Το κείμενο των συμπερασμάτων

Ακολουθεί το κείμενο των συμπερασμάτων που αφορά την Ανατολική Μεσόγειο. 

Το διάστημα που μεσολάβησε από τη Σύνοδο της 1ης -2ας Οκτωβρίου έως σήμερα, η Τουρκία συνέχισε τις μονομερείς ενέργειες και προκλήσεις. Επίσης κλιμάκωσε τη ρητορική της απέναντι στην ΕΕ, σε κράτη-μέλη, όπως επίσης και σε ευρωπαίους ηγέτες. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εγκαλεί την Άγκυρα για τις μονομερείς και προκλητικές της δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως και στην ΑΟΖ της Κύπρου, και επισημαίνει ότι αυτές συνεχίζονται. Καταγράφει την απόσυρση του τουρκικού ερευνητικού σκάφους Oruc Reis, αλλά επιμένει σε μόνιμη αποκλιμάκωση, έτσι ώστε να επιτραπεί η επανέναρξη των συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

 2. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει το στρατηγικό ενδιαφέρον της ΕΕ ως προς την ανάπτυξη αμοιβαίας επωφελούς σχέσης με την Τουρκία. Και προσθέτει ότι η προσφορά θετικής ατζέντας ΕΕ-Τουρκίας παραμένει στο τραπέζι, υπό τον όρο ότι η Άγκυρα θα δείξει την ετοιμότητα να προωθήσει πραγματική συνεργασία με την Ένωση και τα κράτη-μέλη της, καθώς επίσης να επιλύσει τις διαφορές μέσω του διαλόγου και με βάση το διεθνές δίκαιο. Τέτοια ατζέντα θα μπορούσε να καλύπτει τους τομείς της οικονομίας, του εμπορίου και της συνεχιζόμενης συνεργασίας στο μεταναστευτικό. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία της διατήρησης ανοικτών καναλιών επικοινωνίας μεταξύ ΕΕ-Τουρκίας. Επίσης, η ΕΕ θα είναι έτοιμη να παράσχει οικονομική βοήθεια στους σύρους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής στην Τουρκία, καθώς επίσης να συνεργαστεί στην υπεύθυνη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών προς κάθε κράτος μέλος, όπως και να ενισχύσει τις προσπάθειες καταπολέμησης των δικτύων που διακινούν λαθρομετανάστες.

3. Σχετικά με τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής της 1ης και 2ας Οκτωβρίου, η ΕΕ παραμένει αποφασισμένη να υπερασπιστεί τόσο τα δικά της συμφέροντα, όπως και των χωρών-μελών της ως προς τη διατήρηση της περιφερειακής σταθερότητας. Σε αυτήν την κατεύθυνση, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο :

– Καλεί το Συμβούλιο να υιοθετήσει περισσότερες πιθανές κυρώσεις κατά της Αγκυρας βασισμένες στις αποφάσεις της 11ης Νοεμβρίου 2019 και σχετικά με περιοριστικά μέτρα για μη εξουσιοδοτημένες γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

– Ζητά από τον Υπατο Εκπρόσωπο και την Επιτροπή να υποβάλει έκθεση σχετικά με τις πολιτικές οικονομικές και εμπορικές σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας, καθώς επίσης για εργαλεία και επιλογές που μπορούν να υιοθετηθούν, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης του πεδίου εφαρμογής της προαναφερθείσας απόφασης προς εξέταση το αργότερο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2021.

4. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει τα τουρκικά μονομερή βήματα στο Βαρώσι και ζητά τον πλήρη σεβασμό των ψηφισμάτων 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υποστηρίζει τη γρήγορη επανέναρξη των συνομιλιών υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και παραμένει πλήρως δεσμευμένο σε συνολική λύση του κυπριακού προβλήματος, στο πλαίσιο του ΟΗΕ, ευθυγραμμισμένη με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και τις αρχές στις οποίες εδράζεται η ΕΕ. Αναμένει το ίδιο και από την Τουρκία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφωνεί ότι με την επανέναρξη των συνομιλιών υπό την αιγίδα του ΓΓ του ΟΗΕ, η ΕΕ θα ορίσει εκπρόσωπο για την Αποστολή Καλών Υπηρεσιών του ΟΗΕ.

5. Το Ευρωπαϊκό συμβούλιο ζητά από τον Υπατο Εκπρόσωπο να προχωρήσει την πρόταση πολυμερούς διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο.

6. Η ΕΕ θα αναζητήσει τη συνεργασία για τα θέματα που σχετίζονται με την Τουρκία και την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Διαβάστε ακόμη:

* Σύνοδος Κορυφής: Συμφωνία στο τρίτο, "σκληρότερο" προσχέδιο για κυρώσεις κατά της Τουρκίας

* Ίσως τον Μάρτιο κυρώσεις κατά της Τουρκίας