Οι δασμοί σημαίνουν ένα πράγμα: στασιμοπληθωρισμό

Στο Gravity's Rainbow, το εκτεταμένο έπος του Τόμας Πίντσον για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ένας μηχανικός πυραύλων που δοκιμάζει το τελευταίο του σχέδιο στέκεται ακριβώς στο σημείο που θα προσγειωνόταν το όπλο αν όλα λειτουργούσαν τέλεια. Το σκεπτικό του: οι πολυπλοκότητες και οι αβεβαιότητες στη νέα τεχνολογία είναι τόσο μεγάλες που μια τέλεια λειτουργία είναι το λιγότερο πιθανό αποτέλεσμα.

Οι οικονομολόγοι που προσπαθούν να προβλέψουν τον αντίκτυπο των δασμών της "Ημέρας Απελευθέρωσης" του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, μέρος των οποίων ανεστάλη για τρεις μήνες στις 9 Απριλίου, μπορεί να καταλήξουν σε παρόμοιο συμπέρασμα. Υπάρχει αβεβαιότητα πολιτικής - οι δασμοί θα διατηρηθούν ή θα μειωθούν μέσω διαπραγμάτευσης; Οικονομική αβεβαιότητα - οι παραγωγοί ή οι καταναλωτές θα επωμισθούν το μεγαλύτερο κόστους; Τέλος, αβεβαιότητα μοντελοποίησης - ποιος μπορεί να εκτιμήσει τον αντίκτυπο των τεράστιων δασμών όταν δεν υπάρχει πρόσφατη εμπειρία ως οδηγός;

Αβεβαιότητα στον κύβο. Μια ιστορική αύξηση των δασμών πρόκειται να έχει ιστορικό αντίκτυπο. Εάν τελικώς τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Τραμπ στις 2 Απριλίου εφαρμοστούν, θα ανεβάσουν τον μέσο δασμολογικό συντελεστή στις εισαγωγές προϊόντων στις ΗΠΑ από το 2% στο 22%. Μοντέλο της Fed δείχνει μείωση του αμερικανικού ΑΕΠ κατά σχεδόν 3% και ώθηση στον πληθωρισμό περίπου 1,5%. Αυτός ο τοξικός συνδυασμός, τον οποίο οι οικονομολόγοι αποκαλούν στασιμοπληθωρισμό, πιθανότατα θα ξετυλιχθεί σε έναν ορίζοντα δύο έως τριών χρόνων. Οι εξαγωγές της Ευρώπης στις ΗΠΑ θα μπορούσαν να μειωθούν κατά 40%. Οι κινεζικές ενδέχεται να πέσουν έως και 80%. Θα επιβιώσει το επιχειρηματικό μοντέλο της Apple "σχεδιασμένο στην Καλιφόρνια, κατασκευασμένο στην Κίνα"; Τι γίνεται με την εφοδιαστική αλυσίδα της Walmart;

Η αβεβαιότητα στην εμπορική πολιτική έχει εκτοξευθεί σε ιστορικό υψηλό. Εάν παραμείνει εκεί, με τις επιχειρήσεις να μην είναι σίγουρες εάν οι δασμοί θα εφαρμοστούν ή όχι, αυτό θα οδηγήσει σε "παράλυση αναποφασιστικότητας" για προσλήψεις και επενδύσεις. Η απόλυτη ένταση του σοκ - η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου χτυπά ταυτόχρονα όλους τους μεγάλους εμπορικούς της εταίρους - εγείρει την πιθανότητα να υπάρξει κάποιο απροσδόκητο οικονομικό ρήγμα. Μια επανάληψη των ρωγμών της εφοδιαστικής αλυσίδας που προκλήθηκαν από την πανδημία και προκάλεσαν πληθωριστική έκρηξη είναι μια πιθανότητα.

Θα μπορούσαν τα πράγματα να αποδειχθούν καλύτερα; Οπωσδήποτε. Γνωρίζουμε από τον τρόπο λειτουργίας του Τραμπ ότι οι δασμοί μπορεί να αναθεωρηθούν προς τα κάτω. Εάν συμβεί αυτό, θα υπάρξει λιγότερος πόνος. Πολλές επιχειρήσεις έχουν προχωρήσει σε προκαταβολικές εισαγωγές. Τα υπερβολικά αποθέματα σημαίνουν ότι οι τιμές σε ορισμένα προϊόντα θα μπορούσαν αρχικά να μειωθούν αντί να αυξηθούν.

Δίκιο

Μέσα σε όλο τον σάλο, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι ο Τραμπ έχει κάποιο δίκιο όταν λέει ότι άλλες χώρες "κατακλέβουν" τις ΗΠΑ. Η Κίνα, η Ευρώπη και άλλοι θέτουν φραγμούς στα αμερικανικά προϊόντα, φραγμούς τους οποίους δεν αντιμετωπίζουν τα δικά τους προϊόντα στην αγορά των ΗΠΑ. Αυτοί οι φραγμοί είναι ένας λόγος που οι ΗΠΑ έχουν τεράστιο εμπορικό έλλειμμα αγαθών - ρεκόρ 1,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων το 2024. Η οικονομική έρευνα δείχνει ότι το άνοιγμα στις εισαγωγές έχει κοστίσει στη χώρα εκατομμύρια θέσεις εργασίας στη μεταποίηση, συμβάλλοντας σε στάσιμα εισοδήματα για τη μεσαία τάξη. Το χειρότερο, ένα μεγάλο μερίδιο του ελλείμματος -σχεδόν 300 δισεκατομμύρια δολάρια- είναι η Κίνα, δίνοντας ένα πλεονέκτημα στον κύριο γεωπολιτικό αντίπαλο της Αμερικής.

Από αυτή την άποψη, δεν είναι ο Τραμπ, αλλά οι οπαδοί του ελεύθερου εμπορίου που έχουν λάθος αντίληψη και η δράση για την εξισορρόπηση των όρων ανταγωνισμού έχει όντως καθυστερήσει πολύ. Η κυβέρνηση μπορεί να επισημαίνει ορισμένες πρώιμες νίκες, συμπεριλαμβανομένων ανακοινώσεων επενδύσεων στις ΗΠΑ από Apple, Nvidia, Taiwan Semiconductor Manufacturing και άλλες εταιρείες. Προσθέστε τες και το σύνολο μέχρι στιγμής είναι πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια. Επίσης, η Κίνα και η Γερμανία σκοπεύουν να εντείνουν τις δαπάνες στο εσωτερικό τους, όπως ζητούσαν για χρόνια οι ΗΠΑ.

Ωστόσο, ακόμα κι αν ο Τραμπ έχει μια σωστή ιδέα, οι προοπτικές για την επαναφορά της μεταποίησης εντός ΗΠΑ δεν είναι καθόλου πιο εύκολο να προβλεφθούν σε σχέση με τον αντίκτυπο των δασμών στην ανάπτυξη και τον πληθωρισμό. Κατ’ αρχήν, οι μισθοί στις ΗΠΑ είναι πολύ υψηλότεροι απ’ ό,τι στην Κίνα, το Μεξικό και άλλους κόμβους παραγωγής. Οι υποδομές πάσχουν από χρόνια υποεπένδυση. Επιπλέον, οι δασμοί Τραμπ - και τα αντίποινα από τις χώρες που τους δέχονται - θα καταστήσουν πιο δαπανηρή για τους κατασκευαστές των ΗΠΑ την προμήθεια ζωτικής σημασίας ανταλλακτικών και μηχανημάτων.

Ρομπότ

Ακόμα κι αν ξεπηδήσουν νέα εργοστάσια, μπορεί νικητές να βγουν τα ρομπότ και όχι οι άνθρωποι. Είναι αξιοσημείωτο ότι το δελτίο Τύπου της Apple από τον Φεβρουάριο, το οποίο αναφέρεται σε επενδύσεις 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ, υπόσχεται επίσης να δημιουργήσει 20.000 - δηλαδή ελάχιστες - θέσεις εργασίας. Έτσι, ένας υπάλληλος αντιστοιχεί σε κάθε 25 εκατομμύρια δολάρια επένδυσης. Οι αγορές φαίνονται επίσης δύσπιστες ότι αυτή είναι η αρχή μιας πραγματικής τάσης. Οι επενδυτές βλέπουν περισσότερο μια εταιρική επικοινωνιακή πολιτική παρά σημαντικές αλλαγές στρατηγικής που να ευθυγραμμίζονται με τις προτεραιότητες του Τραμπ.

Ο πύραυλος του ελεύθερου εμπορίου που πέταξε τα χρόνια μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο συνετρίβη πίσω στη Γη. Είναι πιθανό από τα σπασμένα κομμάτια να αναδυθεί ένα νέο παράδειγμα, που να επιτυγχάνει μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ της οικονομικής αποτελεσματικότητας των ανοιχτών συνόρων και της μεγαλύτερης κοινωνικής ισότητας και εθνικής ασφάλειας που προσφέρουν τα ελεγχόμενα σύνορα. Προς το παρόν, ωστόσο, είναι δύσκολο να ξεφύγουμε από την καθοδική έλξη της βαρύτητας.

Απόδοση - Επιμέλεια: Γιώργος Δ. Παυλόπουλος