Σάββατο, 24-Ιουν-2023 17:18
Μετά την ανταρσία Πριγκόζιν, ας αρχίσουμε να ανησυχούμε για τον πυρηνικό σταθμό στη Ζαπορίζια

Του Andreas Kluth
Για να αντιληφθείτε τον κίνδυνο της στιγμής, φέρτε στο μυαλό σας το ακόλουθο διπλό σκηνικό, σαν να βλέπετε μια οθόνη χωρισμένη στα δύο: στη Ρωσία, ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, ηγέτης της ρωσικής μισθοφορικής ομάδας Wagner, επιχειρεί ένα πραξικόπημα κατά του Κρεμλίνου. Ισχυρίζεται ότι δε στοχεύει απευθείας στον πρώην προστάτη του, τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ωστόσο ο τελευταίος τον χαρακτήρισε επίσημα προδότη και υποσχέθηκε αυστηρή τιμωρία του. Το τι θα συμβεί στη συνέχεια, ο καθένας μπορεί να το εικάσει.
Εν τω μεταξύ, στην Ουκρανία, ο πρόεδρος Βολόντιμιρ Ζελένσκι μόλις προειδοποίησε ότι οι Ρώσοι φαίνεται να εκκολάπτουν ακόμη μια πράξη μαζικής τρομοκρατίας, τέτοια που να περιλαμβάνει μια καταστροφή από ραδιενέργεια. Την περασμένη εβδομάδα, ο αρχηγός της κατασκοπείας της Ουκρανίας, Κιρίλο Μπουντάνοφ, αποκάλυψε ότι οι Ρώσοι παγίδευσαν, δηλαδή έχουν προσαρτήσει εκρηκτικά, στο σύστημα ψύξης του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, το οποίο κατέλαβαν οι Ρώσοι αμέσως μετά την έναρξη της επίθεσής τους στην Ουκρανία πέρυσι και το οποίο ελέγχουν έκτοτε. Γιατί να προσδέσουν βόμβες σε κάτι εκτός εάν θέλουν να έχουν την επιλογή να το ανατινάξουν;
Από το περασμένο καλοκαίρι, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (IAEA) και όλος ο κόσμος ανησυχούν για άλλη μια ραδιενεργό καταστροφή τύπου Τσερνομπίλ σε αυτό το εργοστάσιο. Μια τέτοια καταστροφή θα μπορούσε να συμβεί τυχαία, επειδή οι Ρώσοι θα εξαπολύουν πυρά από το σημείο και οι Ουκρανοί θα αντεπιτίθενται. Ή θα μπορούσε να συμβεί με σχέδιο — εάν, ας πούμε, οι Ρώσοι είναι υποχρεωμένοι να υποχωρήσουν και αποφασίσουν να αρνηθούν το έδαφος στους Ουκρανούς, καταστρέφοντάς και μολύνοντάς το.
Ακούγεται οικείο; Το περασμένο φθινόπωρο, οι Ρώσοι παγίδευσαν επίσης το φράγμα Καχόφκα ακριβώς κατάντη από τον πυρηνικό σταθμό στον Δνείπερο. Εκείνη την εποχή, ο Ζελένσκι προειδοποίησε ότι οι εισβολείς φαινόταν να ετοιμάζονται να κατεδαφίσουν το φράγμα για να προκαλέσουν όλεθρο στις γύρω περιοχές.
Αυτόν τον μήνα, το φράγμα ανατινάχθηκε. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι εκρήξεις πυροδοτήθηκαν μέσα από τις εγκαταστάσεις, όπου μόνο όσοι τις κατείχαν - δηλαδή οι Ρώσοι - είχαν πρόσβαση. Ο κατακλυσμός κυμάνθηκε από πλημμύρες κατάντη έως πτώση της στάθμης του νερού ανάντη. Λόγω του τελευταίου φαινομένου, έχει διατεθεί λιγότερο νερό για την ψύξη του πυρηνικού εργοστασίου, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο τήξης. Και τώρα αυτός ο μηχανισμός είναι επίσης παγιδευμένος με εκρηκτικά.
Η αυξανόμενη κλίμακα των ρωσικών θηριωδιών υποδηλώνει ότι ο Πούτιν αισθάνεται ότι είτε χάνει τον πόλεμο είτε αποτυγχάνει να τον κερδίσει. Το πραξικόπημα του Πριγκόζιν, ακόμη κι αν καταρρεύσει, θα πολλαπλασιάσει τον πανικό του Πούτιν. Μπορεί να κλιμακώσει ξανά, ίσως σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αλλάξει το αφήγημα προτού αποσύρει τις δυνάμεις του. Υπάρχει ένας όρος για τη μορφή του πολέμου που θα περιλάμβανε αυτή η πρακτική: τακτικές καμένης γης.
Ο μεταφορικός αυτός όρος έχει φυσικά τα όριά του. Στη σύγχρονη εποχή, οι εμπόλεμοι δε χρειάζεται απαραίτητα να κάψουν μια χώρα για να την αρνηθούν στους εχθρούς τους – αν και οι Ρώσοι σίγουρα το έχουν ήδη κάνει σε μεγάλο μέρος της Ουκρανίας με τους αδιάκριτους βομβαρδισμούς τους. Οι δυνάμεις του Πούτιν μπορούν επίσης να πλημμυρίσουν, να λιμοκτονήσουν, να ακτινοβολήσουν με ραδιενέργεια ή να μολύνουν με άλλο τρόπο έναν τόπο και τον πληθυσμό του.
Δεν υπάρχει τίποτε νέο σχετικά με τις τακτικές της καμένης γης. Από τους πρώτους που τις χρησιμοποίησαν στην καταγεγραμμένη ιστορία, πριν από δυόμισι χιλιετίες, ήταν οι Σκύθες, οι οποίοι - στο έδαφος που σήμερα βρίσκεται η Ουκρανία, πολύ κοντά στη σημερινή πρώτη γραμμή του πολέμου - υποχώρησαν υπό την πίεση του Δαρείου του Μεγάλου της Περσίας, καίγοντας προμήθειες τροφίμων και δηλητηριάζοντας πηγάδια καθώς έφευγαν.
Από τότε, δεν υπήρξε σχεδόν κανένας μεγάλος πόλεμος χωρίς τέτοιες πρακτικές. Το 1069, ο Γουλιέλμος ο Κατακτητής ήθελε να ειρηνεύσει το πρόσφατα νικημένο βασίλειο της Αγγλίας - και το έκανε με μια εκστρατεία που ονομαζόταν "Harrying of the North". Οι Νορμανδοί ερήμωσαν τα πάντα μεταξύ Χάμπερ και Τις και έριξαν τους επιζώντες στον κανιβαλισμό.
Ορισμένες ιστορικές προσωπικότητες μνημονεύονται πράγματι κυρίως για την καμμένη γη που άφησαν πίσω τους. Όταν ο Βλαντ ο Παλουκωτής, ο οποίος ενέπνευσε τον θρύλο του Δράκουλα, υποχώρησε υπό την πίεση των Οθωμανών τον 15ο αιώνα στη σημερινή Ρουμανία, άφησε πίσω του "ένα δάσος των παλουκωμένων" - δηλαδή δεκάδες χιλιάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά καρφωμένους επάνω σε παλούκια. Κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου, ο στρατηγός της Ένωσης William Tecumseh Sherman κατέστρεψε μια μεγάλη έκταση γης από την Ατλάντα έως τη Σαβάνα κατά την Πορεία του προς τη Θάλασσα.
Τουλάχιστον όταν η αμυνόμενη πλευρά προχωρά σε καταστροφή, η πρακτική μπορεί να φαίνεται στρατιωτικά δικαιολογημένη. Το 1812, οι Ρώσοι προσέλκυσαν και στη συνέχεια και εκδίωξαν τον στρατό εισβολής του Ναπολέοντα υποχωρώντας και καταστρέφοντας τη δική τους γη, συμπεριλαμβανομένης της Μόσχας - και στη συνέχεια καταδίωξαν τους Γάλλους στον δρόμο της επιστροφής.
Δεν είναι όμως αυτή η κατάσταση του ρωσικού στρατού σήμερα. Αυτή τη φορά, ο Πούτιν είναι ο ιμπεριαλιστής εισβολέας ο οποίος εξαπέλυσε μια απρόκλητη επίθεση, μόνο για να ανακαλύψει ότι δεν μπορεί να υποτάξει το έθνος-θύμα του με ωμή βία. Φαίνεται να αντιδρά με το να γίνεται πιο γενοκτονικός με την πάροδο του χρόνου, απάγοντας και εκτοπίζοντας παιδιά από την Ουκρανία και καθιστώντας μεγάλο μέρος της Ουκρανίας ακατοίκητο, ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει τον πόλεμο.
Και τώρα, ο Πούτιν αντιμετωπίζει επίσης τον Πριγκόζιν, έναν αδίστακτο και φιλόδοξο Ρώσο Ράμπο ο οποίος ηγείται τυχοδιωκτών, σκληραγωγημένων στη μάχη, πολλούς από τους οποίους ο Πριγκόζιν προσέλαβε από τις φυλακές και αιματοκύλησε στη σφαγή του Μπαχμούτ. Εάν ο Πούτιν επιζήσει από αυτή την κραυγαλέα περιφρόνηση της εξουσίας του, θα καταστεί ακόμη πιο παρανοϊκός.
Ας προσέξει όλος ο κόσμος - ειδικά όμως όσοι ζητούν "διαπραγματεύσεις" για τη λήξη αυτής της "σύγκρουσης" για τι πράγματα φαντάζει ικανός αυτός ο σύγχρονος Βλαντ. Από το Πεκίνο μέχρι το Νέο Δελχί, την Πρετόρια, τη Μπραζίλια και πέρα, η ουδετερότητα απλά δεν αποτελεί πια επιλογή. Γιατί ο Πούτιν είναι ένας άνθρωπος ο οποίος θα κάψει γη, ακόμη και με τη φωτιά της ατομικής σχάσης.