Από την ανάληψη των καθηκόντων του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ η αμερικανική οικονομία ακολουθεί ένα συγκεκριμένο μοτίβο. Η κυβέρνηση κάνει κάτι εξωφρενικό - επιβάλλει δασμούς σε επίπεδα που δεν έχουμε δει εδώ και έναν αιώνα, προσπαθεί να απολύσει ένα μέλος της Federal Reserve - και οικονομολόγοι σαν εμένα, προειδοποιούν για τους σοβαρούς κινδύνους.
Ωστόσο, μέχρι στιγμής, η οικονομία συνεχίζει να προχωρά. Η αγορά κατέρρευσε τον Απρίλιο λόγω των δασμών της "Ημέρας Απελευθέρωσης", αλλά έκτοτε έχει ανακάμψει πολλές φορές, φτάνοντας σε νέα υψηλά 30 φορές φέτος. Οι ριψοκίνδυνες πολιτικές που προκαλούν ανησυχία στους παραδοσιακούς οικονομολόγους δεν φαίνεται να επηρεάζουν ιδιαίτερα τους οικονομικούς δείκτες που παρακολουθούμε.
Αυτό συμβαίνει επειδή κάτι θετικό λαμβάνει χώρα στην οικονομία του Τραμπ. Απλώς συμβαίνει παρά τις πολιτικές του και όχι εξαιτίας αυτών.
Η οικονομία ενισχύεται χάρη σε μια εντυπωσιακή επενδυτική έκρηξη στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Μια αξιόπιστη εκτίμηση δείχνει ότι οι κεφαλαιουχικές δαπάνες στην ΤΝ ενδέχεται να φτάσουν το 2% του ΑΕΠ το 2025, από λιγότερο από 0,1% το 2022. Για να αντιληφθούμε την κλίμακα, αυτό σημαίνει ότι περίπου $1.800 ανά άτομο στις ΗΠΑ θα επενδυθούν φέτος στην ΤΝ.
Χωρίς αυτές τις επενδύσεις, η ανάπτυξη φέτος ίσως να είχε περιοριστεί γύρω στο 1%. Αντ’ αυτού, είναι πιθανό να φτάσει σχεδόν το διπλάσιο. Μόνο επτά μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες είναι υπεύθυνες για σχεδόν το 60% των κερδών του δείκτη S&P 500 φέτος.
Αυτή η "λάμψη" της ΤΝ δίνει στην κυβέρνηση το περιθώριο να φέρνει στο τραπέζι ακόμα περισσότερες κακές ιδέες: ο πραγματικός δασμολογικός συντελεστής έχει πλέον επιστρέψει στα επίπεδα που είχαν ανακοινωθεί τον Απρίλιο, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ ζήτησε να εμπλακεί η κυβέρνηση στις αποφάσεις της Fed για τα επιτόκια, ενώ ο Τραμπ απέλυσε την επικεφαλής της Στατιστικής Υπηρεσίας Εργασίας μετά από μια απογοητευτική έκθεση για την απασχόληση.
Η κατάσταση είναι χειρότερη από το να έχεις όλα τα οικονομικά σου αυγά σε ένα καλάθι - είναι σαν να τα έχεις σε ένα καλάθι και να ποδοπατάς όλα τα άλλα καλάθια.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η οικονομία εκτός της ΤΝ βρίσκεται υπό πίεση. Όπως είχαν προβλέψει οι οικονομολόγοι, οι δασμοί αυξάνουν τον πληθωρισμό και επιβραδύνουν την ανάπτυξη. Οι επιχειρήσεις έχουν σταματήσει τις προσλήψεις. Η εύρεση εργασίας είναι ιδιαίτερα δύσκολη για τους νέους που μπαίνουν στην αγορά εργασίας. Η ανεργία των νέων είναι στο 10,5%, επίπεδο που δεν έχουμε δει εδώ και σχεδόν μια δεκαετία (εκτός της πανδημίας).
Αυτά είναι προβλήματα που η έκρηξη της ΤΝ πιθανότατα θα επιδεινώσει και δεν θα λύσει. Ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Μινεάπολης, Νιλ Κασκάρι επισήμανε πρόσφατα ότι, ενώ απαιτούνται πολλά χρήματα για την κατασκευή των κέντρων δεδομένων της ΤΝ, δεν χρειάζονται πολλοί εργαζόμενοι για να τα λειτουργούν.
Είναι κάπως παράλογο να αντιμετωπίζουμε αυτά τα δύο μέρη της οικονομίας ξεχωριστά. Αν δεν υπήρχε η ανάγκη να χτιστούν κέντρα δεδομένων, τα χρήματα ίσως να κατευθύνονταν σε άλλες επενδύσεις. Είναι πιθανό άλλοι τομείς της οικονομίας να πλήττονται από την κυριαρχία της ΤΝ. Αυτό συνέβη και στην έκρηξη του διαδικτύου τη δεκαετία του 1990. Οι μικρότερες βιομηχανικές επιχειρήσεις δυσκολεύτηκαν να βρουν κεφάλαια τα οποία αντίθετα πλημμύριζαν κάθε εταιρεία dot-com που υπήρχε τότε (με μερικές να είναι πιο πετυχημένες από άλλες).
Αλλά φαίνεται ξεκάθαρο ότι υπάρχουν δύο ισχυρές οικονομικές δυνάμεις που κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις. Ο εμπορικός πόλεμος της κυβέρνησης Τραμπ και η επίθεση σε θεσμούς όπως η Fed κάνουν τους επενδυτές επιφυλακτικούς, δημιουργούν ανασφάλεια στις επιχειρήσεις και αποδυναμώνουν την οικονομία. Η επιβράδυνση της μετανάστευσης επίσης έχει σημαντικό αντίκτυπο. Οι περυσινές εκτιμήσεις έδειχναν ότι η αμερικανική οικονομία θα ήταν 3% μεγαλύτερη έως το 2034 λόγω των -ξεπερασμένων πλέον- υποθέσεων για αυξημένες μεταναστευτικές ροές.
Η άνθηση της ΤΝ έχει τη δυνατότητα να αντισταθμίσει την επιβράδυνση από τις πολιτικές του Λευκού Οίκου. Μια ματιά στην τελευταία τεχνολογική έκρηξη μπορεί να μας δώσει κάποια διδάγματα: στις αρχές του 1990, η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας ήταν αδύναμη, με μέσο όρο κάτω από το 1% ετησίως. Ως το τέλος της δεκαετίας, είχε ανέβει στο 3%, με οδηγό την πληροφορική και την επανάσταση του διαδικτύου. Αυτό βοήθησε την οικονομία να εκτοξευθεί και την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό της για πρώτη φορά στην πρόσφατη ιστορία. Κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβαίνει και τώρα.
Οι Αμερικανοί πρόεδροι δεν ελέγχουν τους οικονομικούς κύκλους, ούτε μπορούν να κάνουν πολλά για να επηρεάσουν τις δημογραφικές τάσεις ή να μειώσουν τις τιμές των οπωροκηπευτικών. Σε καλές εποχές, οι πολιτικοί συχνά παίρνουν περισσότερα εύσημα απ' ό,τι τους αξίζει, ενώ σε κακές εποχές μεγαλύτερη ευθύνη απ' ό,τι τους αναλογεί.
Αυτή τη στιγμή, ωστόσο, δεν έχουν αποδοθεί οι ευθύνες για τις επιλογές που κάνει ο Λευκός Οίκος. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι δασμοί και μόνο θα οδηγήσουν την οικονομία να είναι μικρότερη κατά 0,4% σε μόνιμη βάση απ' ό,τι θα ήταν χωρίς τους δασμούς, κυρίως μέσω της μειωμένης παραγωγικότητας και της υποχώρησης των επενδύσεων. Το γεγονός ότι η οικονομία πιθανότατα θα ωφεληθεί σημαντικά από την τεχνολογική πρόοδο δεν σημαίνει ότι οι παράγοντες της οικονομίας που μπορούμε να ελέγξουμε δεν είναι σημαντικοί ή ότι η κακή διαχείρισή αυτών των παραγόντων δεν θα προκαλέσει ζημιά μακροπρόθεσμα.
Αν η ιστορία μας διδάσκει κάτι είναι ότι οι επαναστατικές τεχνολογίες αλλάζουν τον κόσμο, αλλά όχι χωρίς να προκαλέσουν οικονομικό χάος. Αυτό συνέβη με την έκρηξη της dot-com φούσκας και με την "τρέλα των σιδηροδρόμων" στη Βρετανία τον 19ο αιώνα. Και στις δύο περιπτώσεις, οι επενδυτές κατευθύνθηκαν μαζικά σε αυτό που τελικά αποδείχτηκε να είναι συναλλαγές που δεν ήταν επικερδείς. Η Pets.com βρήκε χρηματοδότηση. Το ίδιο και πολλές ανταγωνιστικές σιδηροδρομικές γραμμές μεταξύ Λίβερπουλ και Λιντς. Οι φούσκες στο τέλος σκάνε, οι αγορές καταρρέουν, οι επενδυτές μετρούν τις ζημιές τους, ενώ άνθρωποι χάνουν τα αναγκαία για τη ζωή τους.
Μπορεί να βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας μαζικής μετατόπισης του εργατικού δυναμικού. Η αυτοματοποίηση ίσως διευρύνει τις παγκόσμιες ανισότητες. Μια οικονομική κρίση μπορεί να είναι προ των πυλών. Ασφαλιστικές εταιρείες ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων χρησιμοποιούν τα ασφάλιστρα των πελατών τους για επενδύσεις στην ενέργεια και τις υποδομές που απαιτούνται για να τροφοδοτήσουν την ΤΝ - όπως ακριβώς οι τράπεζες πριν την κρίση του 2008 χρηματοδοτούσαν μια φούσκα στεγαστικών δανείων που δεν κατανοούσαν πλήρως.
Ή πιο απλά, η ΤΝ μπορεί να χρειαστεί χρόνια για να φτάσει το μετασχηματιστικό της δυναμικό. Το 1987, ο οικονομολόγος Ρόμπερτ Σόλοου είχε πει: "Μπορείς να δεις την εποχή των υπολογιστών παντού, εκτός από τα στατιστικά της παραγωγικότητας". Τα οφέλη ήρθαν, αλλά χρειάστηκαν κάποια χρόνια.
Οι αγορές συχνά έχουν τρόπους να πειθαρχούν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Η έκρηξη της ΤΝ, αντίθετα, κρύβει τα πραγματικά προβλήματα. Για να διαχειριστούμε σωστά τη σημερινή συγκυρία, χρειαζόμαστε πολιτικές που θα επεκτείνουν την οικονομίας μας και θα την κάνουν πιο ανθεκτική. Τουλάχιστον, οφείλουμε να αποφύγουμε τις λανθασμένες πολιτικές της κυβέρνησης Τραμπ που την αποδυναμώνουν.
© 2025 Διατίθεται από το "The New York Times Licensing Group"
H Global Infrastructure Partners της BlackRock και οι Nvidia, Microsoft και xAI μεταξύ των επενδυτών.
Δημιουργείται οικοσύστημα Tεχνητής Nοημοσύνης στη Νοτιο-ανατολική Ευρώπη με επίκεντρο την Ελλάδα.
Πολλοί παρακολουθούν το ράλι της αμερικανικής χρηματιστηριακής αγοράς με έκπληξη, καθώς η Wall Street αποτινάσσει τη μία ανησυχία μετά την άλλη - επιβράδυνση της αγοράς εργασίας, πτώση του...
Θετική για τις προοπτικές των παγκόσμιων αγορών δηλώνει η HSBC αναμένοντας περαιτέρω άνοδο στη συνέχεια με βάση τρία θέματα - κλειδιά.
Πριν από λίγο καιρό παρουσιάστηκε η "εφεύρεση της χρονιάς" για το 2025 όσον αφορά τα αυτοκίνητα και σε μερικές εβδομάδες θα παρουσιαστεί και το αυτοκίνητο που θα την ενσωματώσει.
Ένας από τους νόμους, ο αποκαλούμενος SB243, αφορά την επιβολή κανόνων σε chatbots που παίζουν τον ρόλο "συντρόφου" ή "έμπιστου προσώπου".
Σωρεία προειδοποιήσεων με το βλέμμα στη σύνοδο ΔΝΤ - Παγκόσμιας Τράπεζας.
Υπό πίεση η ASML από την οποία εξαρτώνται Intel, Samsung και Taiwan Semiconduactor.
Η πρόθεση μελλοντικής χρήσης εμφανίζεται πολύ συγκρατημένη ανάμεσα στους Έλληνες και Ελληνίδες.
Στο 65% η άνοδος στην Ασία, στο 70% στην Ευρώπη, στο 88% στις ΗΠΑ.
"Νομίζω ότι έρχεται μια τεράστια αλλαγή" λέει ένας από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές του AI στα χρηματοοικονομικά.
