Τροποποιήσεις συμβάσεων εργαζομένων σε επισιτιστικά καταστήματα και ζητήματα μεταβαλλόμενου ωραρίου

Του Γιώργου Δαλιάνη με τη συνεργασία του Πέτρου Παπαπέτρου και της Ανθής Ζελιαναίου*

Συλλογικές συμβάσεις στον επισιτισμό – το στάδιο της μετενέργειας

Η κλαδική ΣΣΕ του επισιτισμού – τουρισμού της 12.6.2023 (Π.Κ. 11/13.6.2023) ρύθμισε τους όρους αμοιβής και εργασίας του προσωπικού πάσης φύσεως τουριστικών και επισιτιστικών καταστημάτων της χώρας και είχε ισχύ από 1.3.2023 έως 28.2.2025. Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 4 της ΠΥΣ 6/28.2.2012 και το άρθρο 6 παρ. 1 ν.4046/2012, μετά τη λήξη μιας ΣΣΕ, οι κανονιστικοί όροι της εξακολουθούν να ισχύουν επί τρίμηνο (στάδιο μετενέργειας).

Μετά την πάροδο του τριμήνου αυτού, παραμένουν σε ισχύ μόνο οι βασικοί μισθολογικοί όροι, δηλαδή:

- ο βασικός μισθός ή το ημερομίσθιο,

- το επίδομα ωρίμανσης,

- το επίδομα τέκνων,

- το επίδομα σπουδών,

- το επίδομα επικίνδυνης εργασίας.

Οι λοιποί όροι της ΣΣΕ παύουν να ισχύουν, εκτός εάν περιληφθούν σε νέα ΣΣΕ ή συμφωνηθούν ατομικά. Αυτό έχει επιβεβαιωθεί και από τη νομολογία (ΣτΕ 2307/2014), η οποία έκρινε ότι κατά το στάδιο της μετενέργειας ισχύουν μόνο οι μισθολογικοί όροι, όχι όμως λοιπές παροχές.

1. Τροποποιήσεις υφιστάμενων ατομικών συμβάσεων

Η επιχείρηση δεν δύναται μονομερώς να μειώσει τις αποδοχές των παλαιών εργαζομένων κάτω από τα όρια που ορίζει είτε η ισχύουσα ΣΣΕ (κατά τη διάρκεια ισχύος της), είτε – στο στάδιο της μετενέργειας – οι μισθολογικοί όροι που διατηρούνται σε ισχύ, είτε ο νόμιμος κατώτατος μισθός/ημερομίσθιο (άρθρο 103 ν.4172/2013).

Κάθε μεταβολή απαιτεί τη συναίνεση του εργαζομένου μέσω τροποποιητικής ατομικής σύμβασης. Σε αντίθετη περίπτωση, συνιστά μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας, η οποία απαγορεύεται και μπορεί να αποτελέσει λόγο καταγγελίας της σύμβασης από τον εργαζόμενο με δικαίωμα σε αποζημίωση (άρθρο 7 ν.2112/1920 σε συνδυασμό με άρθρο 652 ΑΚ).

1. Νέες προσλήψεις μετά τη λήξη της ΣΣΕ

Για εργαζόμενους που προσλαμβάνονται μετά την 1.6.2025 (δηλαδή μετά τη λήξη της ΣΣΕ και το πέρας του σταδίου μετενέργειας), εφόσον δεν έχει συναφθεί νέα κλαδική ΣΣΕ, ο εργοδότης νομιμοποιείται να συμφωνήσει αποδοχές με βάση τον εκάστοτε ισχύοντα νόμιμο κατώτατο μισθό ή ημερομίσθιο (άρθρο 103 ν.4172/2013).

Αυτό σημαίνει ότι στις νέες ατομικές συμβάσεις μπορεί να γίνεται ρητή αναφορά ότι οι εργαζόμενοι αμείβονται με τον νόμιμο κατώτατο μισθό, μέχρι την υπογραφή νέας συλλογικής ρύθμισης.

1. Μεταβαλλόμενο ωράριο και μερική απασχόληση

Στην εστίαση συναντώνται συχνά συμβάσεις μερικής απασχόλησης με μεταβαλλόμενο ωράριο, όπου το ημερομίσθιο διαμορφώνεται κατ’ αναλογία των ωρών εργασίας. Ο υπολογισμός γίνεται με βάση το ωρομίσθιο (ημερομίσθιο/6,66 ώρες για 5θήμερο ή 8 ώρες για 6ήμερο).

Σύμφωνα με το άρθρο 38 παρ. 11 ν.1892/1990, αν ο μερικώς απασχολούμενος εργαστεί πέραν του συμφωνημένου ημερήσιου ωραρίου του, αλλά όχι πέραν του πλήρους ημερήσιου ωραρίου, δικαιούται για τις επιπλέον ώρες το κανονικό ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 12%.

Παράδειγμα:

Εργαζόμενος συμφώνησε να εργάζεται 4 ώρες ημερησίως με ωρομίσθιο 5,90 €. Αν σε μία ημέρα εργαστεί τελικά 6 ώρες, τότε:

- για τις 4 ώρες: 4 × 5,90 = 23,60 €,

- για τις 2 επιπλέον ώρες: 2 × 5,90 × 1,12 = 13,22 €,

σύνολο ημερομισθίου = 36,82 €.

Η διάταξη αυτή αποσκοπεί στο να προστατεύει τον μερικώς απασχολούμενο από καταστρατήγηση της σύμβασης με επαναλαμβανόμενη υπέρβαση του συμφωνημένου ωραρίου.

Συμπέρασμα

-   Οι όροι των ΣΣΕ στον επισιτισμό δεσμεύουν εργοδότες και εργαζόμενους κατά τη διάρκεια ισχύος τους και, μετά τη λήξη τους, μόνο οι βασικοί μισθολογικοί όροι παραμένουν σε ισχύ στο στάδιο της μετενέργειας.

-   Τροποποίηση ατομικής σύμβασης μπορεί να γίνει μόνο με συναίνεση του εργαζομένου.

- Για νέες προσλήψεις μετά τη λήξη της ΣΣΕ, εφαρμόζεται ο νόμιμος κατώτατος μισθός/ημερομίσθιο.
 

- Στη μερική απασχόληση με μεταβαλλόμενο ωράριο ισχύει ο κανόνας του άρθρου 38 ν.1892/1990 για προσαύξηση 12% στις επιπλέον ώρες.

Η ορθή εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων αποτελεί κρίσιμο σημείο τόσο για τη νομιμότητα των συμβάσεων όσο και για την αποφυγή εργατικών διαφορών και προστίμων κατά τους ελέγχους από τις αρμόδιες αρχές (ΣΕΠΕ, ΕΦΚΑ, ΑΑΔΕ).

Σημαντική σημείωση

Σημειώνεται ότι η κλαδική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ) στον επισιτισμό δεν ανανεώθηκε μετά τη λήξη της ισχύος της (28.2.2025). Το αρμόδιο συνδικαλιστικό όργανο των εργαζομένων προσέφυγε στον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ), προκειμένου να επιτευχθεί νέα συλλογική ρύθμιση. Μέχρι την έκδοση σχετικής απόφασης, εξακολουθούν να εφαρμόζονται οι διατάξεις περί μετενέργειας σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 4 ΠΥΣ 6/2012 και το άρθρο 6 ν. 4046/2012.
 

* O Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος Φοροτεχνικός.

O Πέτρος Παπαπέτρος είναι Partner, Διευθυντής του Τμήματος Μισθοδοσίας της ARTION ΑΕ.

Η Ανθή Ζελιαναίου είναι Payroll Specialist του Τμήματος Μισθοδοσίας της ARTION ΑΕ.
 

Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION Α.Ε. (Πουρνάρα 9 Μαρούσι|+30 210 6009062| www.artion.gr).