Όταν η Εφορία απορρίπτει την έκπτωση ΦΠΑ με λάθος κριτήρια

Του Γιώργου Δαλιάνη με τη συνεργασία του Γιάννη Αρτσίτα και της Νίκης Χατζοπούλου*

Στη φορολογική πρακτική των τελευταίων ετών, όλο και συχνότερα παρατηρείται ένα φαινόμενο που προκαλεί εύλογα ερωτήματα για τη νομιμότητα και την επιστημονική τεκμηρίωση των φορολογικών ελέγχων: η απόρριψη αιτημάτων επιστροφής ή έκπτωσης ΦΠΑ με επίκληση της "παραγωγικότητας" της σχετικής δαπάνης. Πρόκειται για μια πρακτική που αντίκειται τόσο στο γράμμα όσο και στο πνεύμα της φορολογικής νομοθεσίας, αλλά και στη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και της ΔΕΔ.

Η απόφαση ΣτΕ 444/2017 είναι απολύτως σαφής: Για την έκπτωση του ΦΠΑ δεν εξετάζεται η παραγωγικότητα της δαπάνης, όπως συμβαίνει στη φορολογία εισοδήματος. Αντιθέτως, το μόνο που ερευνάται είναι αν η δαπάνη συνδέεται με την άσκηση φορολογητέας δραστηριότητας και συνοδεύεται από νόμιμο παραστατικό. Οτιδήποτε πέραν τούτου συνιστά υπέρβαση των αρμοδιοτήτων του ελέγχου και παραβίαση της αρχής της νομιμότητας.

Επιπροσθέτως, η μη εφαρμογή (αποδοχή) των αποφάσεων του ΣτΕ αποτελεί και επιπλέον κολάσιμο παράπτωμα.

Η ΔΕΔ, με τις αποφάσεις 2074/2022 και 1999/2022, επιβεβαιώνει αυτή τη θέση. Στην πρώτη, ακυρώθηκε πράξη της ΔΟΥ που απέρριψε ΦΠΑ εισροών με το σκεπτικό ότι δεν τηρήθηκε η αρχή των ίσων αποστάσεων, κρίνοντας εσφαλμένα ότι η δαπάνη δεν ήταν "παραγωγική". Στη δεύτερη, έγινε δεκτό το δικαίωμα έκπτωσης ΦΠΑ ακόμη και με ελλιπή περιγραφή στο τιμολόγιο, εφόσον αποδεικνυόταν η συναλλαγή και η σύνδεσή της με την επιχειρηματική δραστηριότητα.

Σε μία περίπτωση ελέγχου επιστροφής ΦΠΑ, ο έλεγχος, έχοντας στη διάθεσή του όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά –τιμολόγια, συμβάσεις, επιμετρήσεις έργου, πληρωμές τιμολογίων με ηλεκτρονικά μέσα– προβαίνει στην απίστευτη διατύπωση πως στο τιμολόγιο ή το συμφωνητικό "δεν αναφέρονται στοιχεία, όπως: υλικό κατασκευής".

Η επιμονή ορισμένων φορολογικών ελεγκτών να υπερβαίνουν αυτά τα σαφή όρια, εισάγοντας υποκειμενικά κριτήρια (αν η δαπάνη "συνέβαλε στα κέρδη", αν "ήταν αναγκαία", αν "είχε αποτέλεσμα") δεν είναι απλώς λανθασμένη νομικά. Είναι επικίνδυνη. Δημιουργεί αβεβαιότητα, ενισχύει τη γραφειοκρατία και οδηγεί σε περιττές προσφυγές, προσθέτοντας βάρος στη διοικητική δικαιοσύνη.

Σε ένα φορολογικό σύστημα που προσπαθεί να προσελκύσει επενδύσεις και να ενισχύσει τη συμμόρφωση, τέτοιες πρακτικές δεν έχουν θέση. Η ερμηνεία των κανόνων του ΦΠΑ πρέπει να γίνεται με σαφήνεια, διαφάνεια και σεβασμό στη νομολογία. Η επιλεκτική εφαρμογή ή η αυθαίρετη απόρριψη νόμιμων δικαιωμάτων των φορολογουμένων υπονομεύει την εμπιστοσύνη στο φορολογικό σύστημα και επιβραβεύει την αυθαιρεσία.

Ήρθε η ώρα η διοίκηση να ευθυγραμμίσει πλήρως την πρακτική των ελέγχων με τη νομολογία και να σταματήσει να αντιμετωπίζει τον ΦΠΑ ως εργαλείο αποτροπής δαπανών. Ο ΦΠΑ είναι ουδέτερος φόρος. Και η επιστροφή του δεν είναι χάρη – είναι δικαίωμα.

* O Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος Φοροτεχνικός.

Ο Γιάννης Αρτσίτας είναι Partner & Διευθυντής Φορολογίας Φυσικών Προσώπων της Artion A.E.

H Νίκη Χατζοπούλου είναι Δικηγόρος Παρ' Αρείω Πάγω LL.Μ. & Διαμεσολαβήτρια, συνεργάτης της Artion Α.Ε.

Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION Α.Ε. (Πουρνάρα 9 Μαρούσι|+30 210 6009062| www.artion.gr)