Κανένα μέρος του κόσμου δεν θα πληγεί περισσότερο από το μπαράζ των "αμοιβαίων" δασμών του προέδρου Τραμπ από την περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού. Παρά την παύση των 90 ημερών στην επιβολή τους, μερικοί από τους πιο ακραίους δασμολογικούς συντελεστές του Τραμπ συνεχίζουν να απειλούν αναπτυσσόμενες οικονομίες όπως είναι το Βιετνάμ, η Ταϊλάνδη, η Ινδονησία, το Μπαγκλαντές και η Σρι Λάνκα, με μεγάλο βαθμό εξάρτησης στο εμπόριο. Έχει επίσης απειλήσει με χαμηλότερες, αλλά ακόμα σημαντικές, κυρώσεις πλούσιους εμπορικούς εταίρους - Ιαπωνία, Νότια Κορέα και Αυστραλία - που είναι επίσης σημαντικοί γεωπολιτικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή, καθώς και την Ταϊβάν.
Ο Τραμπ πιστεύει ότι αυτό θα μειώσει τα εμπορικά ελλείμματα και θα οδηγήσει τη μεταποίηση πίσω στις ΗΠΑ. Αυτό μένει να φανεί. Αλλά αυτή η άστοχη, άγαρμπη επίθεση του στο παγκόσμιο εμπόριο απειλεί να βλάψει ανεπανόρθωτα την επιρροή των ΗΠΑ στην πιο δυναμική περιοχή του πλανήτη στο εμπόριο, δημιουργώντας ένα κενό για να το καλύψει η Κίνα. Μακροπρόθεσμα, οι ενέργειες του Τραμπ δημιουργούν την πιθανότητα οι ΗΠΑ να παραχωρήσουν την κυρίαρχη θέση τους στην ασφάλεια της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού. Γιατί στο τέλος μια ολοένα και πιο εσωστρεφής Αμερική θα επέλεγε να υπερασπιστεί μια περιοχή όπου έχει μειωμένο οικονομικό συμφέρον;
Η αμερικανική ηγεσία στην Ασία, την οποία ο Τραμπ βάζει σε κίνδυνο, χτίστηκε υπομονετικά για πολλές γενιές. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, διπλωμάτες όπως ο Τζορτζ Κέναν ανέπτυξαν μια στρατηγική για να νικήσουν τη Σοβιετική Ένωση, φέρνοντας κοντά τις πιο ευημερούσες περιοχές του κόσμου - τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ιαπωνία - σε ένα πολιτικό και οικονομικό μπλοκ. Το βασισμένο σε κανόνες οικονομικό σύστημα που δημιουργήθηκε επεκτάθηκε αργότερα στις εξαγωγικές οικονομίες της Ασίας.
Οι εξελίξεις αυτές συνοδεύτηκαν από συμμαχίες στην ασφάλεια – το ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, αμυντικές συνθήκες με την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και άλλες χώρες στην Ασία-Ειρηνικό. Αυτό έφερε τους συμμάχους μας κάτω από τη στρατιωτική ομπρέλα των ΗΠΑ και προστάτευσε την ευρύτερη φιλελεύθερη οικονομική τάξη. Το ελεύθερο εμπόριο και οι ροές κεφαλαίων άνθισαν. Οι αμερικανικές πολυεθνικές επωφελήθηκαν από εφοδιαστικές αλυσίδες που είχαν τις ρίζες τους στην Ασία, οι Αμερικανοί καταναλωτές απολάμβαναν φθηνότερα προϊόντα, ενώ οι ασιατικές χώρες αναπτύχθηκαν γρήγορα και ενσωματώθηκαν στο σύστημα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Ακολούθησαν δεκαετίες αμερικανικής οικονομικής και γεωπολιτικής υπεροχής στην Ασία-Ειρηνικό.
Στην πραγματικότητα, η κυριαρχία των ΗΠΑ εξασθενούσε ακόμη και πριν από την εποχή Τραμπ, καθώς η οικονομική δύναμη της Κίνας μεγάλωνε. Ο Τραμπ βοήθησε στην επιτάχυνση αυτής της τάσης κατά την πρώτη του θητεία, αποχωρώντας από τη Συμφωνία Συνεργασίας του Ειρηνικού (Trans-Pacific Partnership) μια εμπορική συμφωνία που θα ενίσχυε την αμερικανική επιρροή και θα χρησίμευε ως αντιστάθμισμα στην Κίνα. Αντίθετα, η Κίνα έγινε ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος για σχεδόν κάθε ασιατικό έθνος και η κυρίαρχη οικονομική δύναμη της περιοχής. Έτσι παραμένει και σήμερα.
Ωστόσο, ακόμη και την περίοδο της πρώτης θητείας του Τραμπ και μετά, υπό τον πρόεδρο Μπάιντεν, ήταν ακόμα δυνατό να πούμε ότι η Ουάσιγκτον υποστήριζε το ανοιχτό εμπόριο, εν μέρει ως προπύργιο ενάντια στην κινεζική ισχύ. Οι δασμοί του Τραμπ ισοδυναμούν με επίθεση σε αυτό το σύστημα, βλάπτοντας σοβαρά την εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ ως εμπορικό εταίρο και δημιουργώντας χάος για τους Αμερικανούς κατασκευαστές που επιδιώκουν να μεταφέρουν την παραγωγή τους από την Κίνα σε άλλες ασιατικές χώρες.
Το Βιετνάμ είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για τα αμοιβαία οφέλη του συστήματος των ΗΠΑ - και της μυωπικής πολιτικής του Τραμπ. Το άνοιγμα του Ανόι στο εμπόριο τροφοδότησε την ταχεία οικονομική ανάπτυξη της χώρας την τελευταία δεκαετία και βοήθησε να μετατραπεί ένας πρώην εχθρός των ΗΠΑ σε στρατηγικά σημαντικό οικονομικό εταίρο ακριβώς στο κατώφλι της Κίνας. Σήμερα, περίπου το ένα τρίτο των εξαγωγών του Βιετνάμ πηγαίνει στις ΗΠΑ.
Αν το Βιετνάμ χτυπηθεί με δασμούς κοντά στο 46%, όπως ο Τραμπ είχε αρχικά απείλησε, θα βρεθεί ενδεχομένως να αντιμετωπίζει μια οικονομική καταστροφή. Δεν είναι όμως μόνο το Βιετνάμ. Η Σρι Λάνκα, που ανακάμπτει από μια βαθιά οικονομική κρίση, μπορεί να αντιμετωπίσει δασμούς έως και 44% αν γίνουν πράξη οι απειλές Τραμπ. Για το Μπαγκλαντές, που αγωνίζεται να σταθεί στα πόδια του μετά από μια δημοκρατική επανάσταση, 37%. Για την Ταϊβάν - βασικό παίκτη στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό της Αμερικής με την Κίνα - οι πιθανοί δασμοί είναι στο 32%, όπως και για την Ινδονησία, το τρίτο πολυπληθέστερο έθνος της περιοχής, μετά την Κίνα και την Ινδία.
Όλες αυτές οι χώρες έχουν μπροστά τους δύσκολες επιλογές. Κάποιες θα πρέπει να υποχωρήσουν στις απαιτήσεις των ΗΠΑ με τρόπους που μπορεί να υπονομεύσουν τις ευάλωτες οικονομίες τους. Ο ηγέτης του Βιετνάμ, Το Λαμ, έχει ήδη προσφερθεί να μηδενίσει τους δασμούς της χώρας του στα αμερικανικά προϊόντα.
Αλλά η ιδιότροπη φύση του Τραμπ μπορεί τελικά να αναγκάσει τις χώρες αυτές να εξετάσουν εναλλακτικές λύσεις για το εμπόριο με τις ΗΠΑ. Η Κίνα, με την τεράστια οικονομία και τις μαζικές ανάγκες της, είναι μια προφανής επιλογή. Με τον Τραμπ να αξιολογεί ακόμη μεγαλύτερους δασμούς στα κινεζικά προϊόντα, το Πεκίνο, επίσης, θα είναι πιο ανοιχτό στην αναζήτηση εναλλακτικών για το εμπόριο. Αυτό σχεδόν σίγουρα θα αυξήσει την ήδη σημαντική επιρροή της Κίνας στην περιοχή και θα βοηθήσει τις προσπάθειές της να οικοδομήσει ένα νέο μοντέλο παγκοσμιοποίησης που θα εξυπηρετεί τα κινεζικά, και όχι τα δυτικά, συμφέροντα. Αυτές οι προσπάθειες συνεχίζονται: η Κίνα πραγματοποίησε κοινές συνομιλίες στα τέλη Μαρτίου με τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία για μια πιθανή τριμερή συμφωνία ελεύθερου εμπορίου και ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ την περασμένη εβδομάδα πραγματοποίησε περιοδεία στο Βιετνάμ, τη Μαλαισία και την Καμπότζη για να ενισχύσει τους οικονομικούς δεσμούς.
Όλα αυτά εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τις δεσμεύσεις των ΗΠΑ για την ασφάλεια στην Ασία. Το δόγμα "Πρώτα η Αμερική" του Τραμπ αντιτίθεται σε δαπανηρές συμφωνίες ασφαλείας στο εξωτερικό – απλά ρωτήστε τους Ουκρανούς – ενώ το ενδιαφέρον των Αμερικανών σε εμπλοκές στο εξωτερικό ολοένα και φθίνει. Αν ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ αποδυναμώσει την οικονομική σχέση των ΗΠΑ με την Ασία, αυτό το αίσθημα μπορεί να ενισχυθεί.
Οι συνέπειες μιας λιγότερο ισχυρής αμερικανικής παρουσίας θα είναι εκτεταμένες. Η Κίνα θα μπορούσε να αυξήσει την πολιτική και στρατιωτική κυριαρχία της στην περιοχή. Σύμμαχοι των ΗΠΑ, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, μπορεί, με τη σειρά τους, να αισθανθούν την ανάγκη να αναπτύξουν πυρηνικά όπλα για την κατοχύρωση της ασφάλειάς τους (οι συζητήσεις για το θέμα έχουν ξεκινήσει και στις δύο χώρες). Η αντίληψη της αμερικανικής αναξιοπιστίας μπορεί να τους οδηγήσει - και άλλες χώρες όπως το Βιετνάμ - να καταλήξουν σε κάποιο είδος συμβιβασμού ασφαλείας με το Πεκίνο αντί να αντιστέκονται.
Αυτά τα σενάρια φαίνονται μακρινά προς το παρόν. Ορισμένα μέλη της ομάδας του Τραμπ εξακολουθούν να τάσσονται υπέρ της τήρησης ή και της επέκτασης των δεσμεύσεων των ΗΠΑ για την ασφάλεια στην Ασία, ακόμη και αν τις μειώσουν στην Ευρώπη. Ο υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ ταξίδεψε στην Ιαπωνία και τις Φιλιππίνες στα τέλη Μαρτίου για να καθησυχάσει τους νευρικούς συμμάχους γι' αυτό.
Ο Τραμπ μπορεί τελικά να μειώσει τους δασμούς του ή το Δημοκρατικό Κόμμα να επιστρέψει στην εξουσία σε τέσσερα χρόνια και να προσπαθήσει να ξαναχτίσει τις σχέσεις με την περιοχή. Αλλά η Αμερική είναι απίθανο να ανακτήσει πλήρως την εμπιστοσύνη που απολάμβανε κάποτε και που την έκανε την αδιαμφισβήτητη εμπορική και στρατιωτική δύναμη της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού.
© 2025 Διατίθεται από το "The New York Times Licensing Group"
