Τραμπ και ΕΕ - Από σύμμαχοι αντίπαλοι;

Του Νικήτα Σίμου

Ο Ντόναλντ Τραμπ εγείρει την απειλή ενός διατλαντικού εμπορικού πολέμου και ανακοινώνει, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι έτοιμες να επιβάλουν δασμούς 25% "στα αυτοκίνητα" που προέρχονται από τη Γηραιά Ήπειρο, αλλά όχι μόνο.

"Έχουμε λάβει μια απόφαση και θα ανακοινώσουμε τις λεπτομέρειες πολύ σύντομα", δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος, μιλώντας στην πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ. 

Το μέτρο, το οποίο θα μπορούσε να τεθεί σε ισχύ από τις 2 Απριλίου, θα λαμβάνει υπόψη τόσο τους δασμολογικούς, όσο και τους μη δασμολογικούς φραγμούς, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, ο οποίος χαρακτηρίζεται ρητά από την αμερικανική διοίκηση ως "μεροληπτικός". ΄Ήδη έχει ανακοινωθεί δασμός 25% σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από την ΕΕ, της εφαρμογής  γενομένης από τις 12 Μαρτίου.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες σπεύδουν να εκτιμήσουν και να μετριάσουν τις απώλειες, ενώ αυξάνεται η εντύπωση στη Γηραιά Ήπειρο, ότι ο Τραμπ και οι σύμβουλοί του θεωρούν τους παραδοσιακούς συμμάχους τους περισσότερο ως αντιπάλους, παρά ως εταίρους και ενδεχομένως όχι μόνο σε εμπορικό επίπεδο.

Οι Ευρωπαίοι θα απαντήσουν

Τα λόγια του Τραμπ προκάλεσαν την αντίδραση των Βρυξελλών, οι οποίες υποσχέθηκαν "μια σκληρή και άμεση απάντηση" σε περίπτωση τιμωρητικών μέτρων των ΗΠΑ. Κατά κοινοτικούς αξιωματούχους, δασμοί θα μπορούσαν άμεσα να επιβληθούν σε πχ μοτοσυκλέτες, φυστικοβούτυρο, ουίσκυ, τζιν.

"Η ΕΕ δεν δημιουργήθηκε για να ξεγελάσει κανέναν. Αντιθέτως δημιουργήθηκε για να διατηρήσει την ειρήνη, να οικοδομήσει σεβασμό μεταξύ των εθνών μας, να δημιουργήσει ελεύθερο και δίκαιο εμπόριο και να ενισχύσει τη διατλαντική φιλία μας", έγραψε ο Ντόναλντ Τουσκ, πρωθυπουργός της Πολωνίας και εκ περιτροπής πρόεδρος της ΕΕ.

Η ανακοίνωση έγινε λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση μεταξύ του Trump και του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν στον Λευκό Οίκο.

Ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας προσπάθησε να πείσει τον Τραμπ να μην ανοίξει νέο εμπορικό μέτωπο με την Ευρώπη, τονίζοντας ότι "δεν μπορείς να έχεις εμπορικό πόλεμο με την Κίνα και με την Ευρώπη ταυτόχρονα". Ακολούθησε  στην Ουάσιγκτον ο Κιρ Στάρμερ, ο οποίος συνάντησε επίσης τον Τραμπ για να μιλήσει για την Ουκρανία και το εμπόριο.

Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου δεν ήταν περισσότερο επιτυχής από τον Γάλλο συνάδελφό του στο να πείσει τον Αμερικανό πρόεδρο να μην εγκαταλείψει την Ουκρανία και την Ευρώπη.

Ο Στάρμερ απεκόμισε την ασαφή υπόσχεση, ότι το Η.Β θα μπορούσε να αποφύγει τους αμερικανικούς δασμούς, ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος έδειξε ενδιαφέρον για το βρετανικό σύστημα υγείας.

Από το Βερολίνο, ο επόμενος καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς είχε ήδη εκφράσει έντονες αμφιβολίες για την κατάσταση της υγείας των διατλαντικών σχέσεων.

Και ενώ οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αμφισβητούν, εάν η στάση της Ουάσιγκτον απέναντι στη Γηραιά Ήπειρο τείνει περισσότερο προς την αδιαφορία ή την ανοιχτή εχθρότητα, Αμερικανοί και Ρώσοι διπλωμάτες ανακοίνωσαν, ότι προετοιμάζουν την αποκατάσταση του προσωπικού της πρεσβείας του ενός στην χώρα του άλλου.

Ενόσω ο Τραμπ κατηγορούσε την Ευρώπη, "το μεγάλο και όμορφο νομοσχέδιο", το οποίο ζήτησε ο πρόεδρος για να εφαρμόσει την πολιτική του ατζέντα, πέρασε την πρώτη συζήτησή του του στο Κογκρέσο.

Ο νόμος αυτός ο οποίος προδιαγράφει την κατεύθυνση του επόμενου ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, προβλέπει φορολογικές περικοπές ύψους $4,500 δισεκατομμυρίων για δέκα χρόνια, ανανεώνοντας και επεκτείνοντας τις φορολογικές περικοπές, οι οποίες λήγουν φέτος και αποφασίστηκαν το 2017 κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ.

Οι περικοπές αυτές θα συνοδεύονται από επιπλέον μεγάλες περικοπές στις κοινωνικές και υγειονομικές δαπάνες ύψους περίπου $2 τρισεκατομμυρίων, και τη διάθεση εκατοντάδων δισεκατομμυρίων για την ασφάλεια των συνόρων και τον στρατό.

Ο προϋπολογισμός προβλέπει, επίσης, αύξηση $4 τρισεκατομμυρίων στο ανώτατο όριο του ομοσπονδιακού χρέους, το οποίο θα εξαλείψει προσωρινά την απειλή χρεοκοπίας.  

Η έγκριση είναι μια πρώτη, σημαντική νομοθετική νίκη για τον Τραμπ και καθιερώνει τον έλεγχό του στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, το οποίο, παρά το γεγονός ότι ήταν διχασμένο, μεταξύ βουλευτών οι οποίοι ζήτησαν ακόμη πιο ριζοσπαστικά μέτρα, και άλλων οι οποίοι εξέφρασαν αμφιβολίες για τον αντίκτυπο τέτοιων μαζικών περικοπών στις φτωχότερες οικογένειες, στη συνέχεια ψήφισε συμπαγώς. Ο νόμος πρέπει τώρα να ψηφισθεί και από τη Γερουσία. 

Δασμοί, η τελευταία σταγόνα στο ποτήρι

Μετά το τηλεφώνημα του Τραμπ στον Πούτιν και τις προειδοποιήσεις του, ότι η Ευρώπη "θα έπρεπε να φροντίσει καλύτερα τον εαυτό της", η ανακοίνωση νέων δασμών θα μπορούσε να είναι η σταγόνα, η οποία θα ξεχείλιζε το ποτήρι στις διατλαντικές σχέσεις.

Στους διπλωματικούς κύκλους και στον ευρωπαϊκό Τύπο, κερδίζει έδαφος η ιδέα, ότι ο Τραμπ όχι μόνο αδιαφορεί για τη μοίρα της Ευρώπης, αλλά ότι είναι ανοιχτά εχθρικός απέναντί της.

Ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς και Έλον Μασκ έχουν δηλώσει ανοιχτά την υποστήριξη τους στα ακροδεξιά κόμματα, τα οποία περιφρονούν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και υποστηρίζουν τη Μόσχα, ενώ την προηγούμενη εβδομάδα, στον ΟΗΕ, οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνήθηκαν να καταδικάσουν την εισβολή στην Ουκρανία και, ερχόμενες σε ρήξη με τους συμμάχους τους, ψήφισαν από κοινού με τη Ρωσία, την Λευκορωσία και την Β. Κορέα.

Σε αυτή την αβέβαιη ισορροπία, το εμπορικό μέτωπο θα μπορούσε να αποδειχθεί καθοριστικό.

Συνολικά, δεν είναι δυνατόν να υπερασπιστεί κάποιος τα συμφέροντά του με δασμούς και, ταυτόχρονα, να διατηρήσει ανέπαφες τις συμμαχίες.

Εάν η Ουάσιγκτον ενεργήσει για να αποδυναμώσει οικονομικά την Ευρώπη, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι, η Ευρώπη θα πρέπει να απαντήσει αναλόγως. Και οι Ευρωπαίοι ηγέτες, οι οποίοι μέχρι την περασμένη εβδομάδα πίστευαν, ότι θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ αγοράζοντας περισσότερα όπλα και φυσικό αέριο από τις Ηνωμένες Πολιτείες, θα αναγκαστούν να επανεξετάσουν τη στρατηγική τους.

Οι σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης τείνουν να ακολουθούν κύκλους, και στο παρελθόν δεν έλειψαν οι διαφωνίες σε διάφορες κρίσιμες φάσεις, όπως οι πόλεμοι στο Ιράκ ή το Αφγανιστάν. "Αλλά τώρα διαφαίνεται, ότι οι αντιπαραθέσεις  τείνουν να είναι ταυτόχρονα ιδεολογικές, στρατηγικές και οικονομικές – παρατηρεί σε συνέντευξή στους New York Times ο Camille Grand. Προσθέτοντας και τα τρία, θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί αν (οι Ηνωμένες Πολιτείες) δεν είναι πλέον εταίρος, αλλά οιονεί αντίπαλος για την ΕΕ" κατέληξε ο πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ. Η άποψή του μένει να δοκιμασθεί από τα επερχόμενα γεγονότα. 

* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής