Η Γερμανία επιστρέφει

Του Νικήτα Σίμου

Μετά από μια έντονα πολωμένη προεκλογική περίοδο με μεγάλες απεργίες, όπου ο πολιτικός λόγος ήταν οξύς και δεν έλειψαν οι βάρβαρες επιθέσεις προς αθώους πολίτες από εξτρεμιστές, διεξάχθηκαν χθες οι πρόωρες Γερμανικές Εκλογές, μετά την κατάρρευση του συνασπισμού Σολτς τον περασμένο Δεκέμβριο.                                                                                                                              

Σύμφωνα με τα τελευταία αποτελέσματα, τα ποσοστά των κομμάτων στο εκλογικό σώμα διαμορφώνονται ως εξής:                                    

Χριστιανοδημοκράτες (CDU/CSU) 28,5%                                                                       Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD ) 20,7 %                                                       Σοσιαλδημοκράτες (SPD) 16,5%                                                                                         Πράσινοι (Grunne) 11,7 %                                                                                               Αριστερά (Die Linke) 8,7 %                                                                                             Φιλελεύθεροι (FDP) 4,7 %                                                                                                     Συμμαχία Sahra Wagenknecht – Λόγος και Δικαιοσύνη (BSW) 4,9 %                        Άλλοι 4,7%                                                                                                                                

H συμμετοχή η οποία έφτασε το 83-84%, ήταν η μεγαλύτερη από το 1990, με πολλούς νέας ηλικίας ψηφοφόρους, οι οποίοι υποστήριξαν κυρίως την Αριστερά και την Εναλλακτική για την Γερμανία.

Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν, ότι αυτές οι εκλογές είναι υπαρξιακές για την Γερμανία και ίσως και για την Ευρώπη.                                                                              

Σε μεγάλο βαθμό αυτό θα εξαρτηθεί από τα αντανακλαστικά του γερμανικού πολιτικού συστήματος, την ωριμότητά του, και την χρονοβόρα ή μη  διαδικασία δημιουργίας της νέας κυβέρνησης συνασπισμού, ενώ εκκρεμεί η ψήφιση του προϋπολογισμού για το τρέχον έτος.                                                                  

Ο μέλλων καγκελάριος Μερτς δήλωσε, ότι εκτιμά την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων των κομμάτων για την δημιουργία κυβέρνησης το αργότερο μέχρι το Πάσχα. Εν των μεταξύ, ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Ευρώπης συγκάλεσε έκτακτη σύνοδο των αρχηγών της ΕΕ για τις 6 Μαρτίου, έμμεσα πιέζοντας τα γερμανικά κόμματα να  αποφασίσουν για τον συνασπισμό.                   

Είναι σημαντικό, ότι τα κόμματα του κέντρου έχουν αποφασίσει να αποκλείσουν το ακροδεξιό AfD, από τις όποιες διαβουλεύσεις για την δημιουργία κυβέρνησης.

Διαφαίνεται, ότι ο συνασπισμός κατά το μάλλον και ήττον θα προέλθει από τη συνεργασία Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών,  καθώς οι Φιλελεύθεροι (4,7%) και το BSW (4,9%) με τα μέχρι στιγμής στοιχεία δεν εισέρχονται στην Βουλή, και η Αριστερά δεν συνεργάζεται.                                      

Είναι σημαντικό, ότι αν απαιτηθεί η συμμετοχή των Πράσινων στον συνασπισμό CDU/CSU και SDU, πιθανότατα θα υπάρξουν προβλήματα καθώς ο ηγέτης του βαυαρικού CSU, τουλάχιστον κατ’ αρχήν, αντιτίθεται στην συμμετοχή αυτή.                                                                                                                                                                  Ο ηγέτης του CDU, Μερτς, κατεξοχήν ενδοκομματικός αντίπαλος της Μέρκελ, μετά την ομιλία Vance και την επαφή του τελευταίου με την ηγέτιδα του ΑfD, Weidel, εξοργισμένος σημείωσε τότε, ότι: "Η παρέμβαση των Αμερικανών με ενοχλεί. Πως θα συνεργαστούμε με την  αμερικανική διοίκηση;"                                

Τον ίδιο προβληματισμό εξέφρασε και ως νικητής στην συνέντευξη των ηγετών των κομμάτων, μετά τα πρώτα εκλογικά αποτελέσματα.                                               

Ως μέλλων καγκελάριος πλέον, τόνισε, ότι η Ευρώπη πρέπει να μείνει ενωμένη και να αντιμετωπίσει τις πολιτικές του Τραμπ, συνειδητοποιώντας ότι είναι μόνη, και ότι η Γερμανία θα ηγηθεί της ενωτικής προσπάθειας των ευρωπαϊκών κρατών . Μένει βέβαια να αποδειχθεί, αν η Γερμανία θα είναι αρκετά ισχυρή για να σταθεί απέναντι στις ΗΠΑ.                                                                                                 

Υπάρχει ακόμη η εκτίμηση, ότι ο Μερτς θα μπορούσε να εισαγάγει την ιδέα μιας Ευρώπης 2 ταχυτήτων, με οιονεί  προπομπό την πρόσκληση στο Παρίσι  από τον πρόεδρο Μακρόν των ηγετών των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών χωρών και την τηλεδιάσκεψη η οποία ακολούθησε με τους ηγέτες των μικροτέρων χωρών.  
Άμυνα                                                                                                                                           

Αν και είναι εξαιρετικά πρώιμο να σκιαγραφηθεί η κατεύθυνση των γερμανικών εξωτερικών σχέσεων σε συνάφεια με την άμυνα της χώρας, δεδομένης και της ρευστότητας της διεθνούς συγκυρίας,  μόνο κάποιες γενικές τάσεις θα μπορούσαν να εκτιμηθούν σύμφωνα με τα προγράμματα των κομμάτων.                   

Κατ’ αρχάς, όλα τα κόμματα έχουν επίγνωση της ανάγκης να ενισχυθεί η Ομοσπονδιακή Άμυνα (Bundeswehr), ώστε να είναι σε θέση να εγγυηθεί την ασφάλεια της χώρας, καθώς στο παρασκήνιο κυριαρχεί ο φόβος του πολέμου στην Ουκρανία - το Κίεβο απέχει λιγότερο από 1.500 χιλιόμετρα από το Βερολίνο -.
Αν και τα περισσότερα κόμματα επιθυμούν την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και της πολεμικής βιομηχανίας, η σχέση με το ΝΑΤΟ θεωρείται κρίσιμη, παρά τον φόβο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να εγκαταλείψουν την ήπειρο. Τα τέσσερα κεντρώα κόμματα θεωρούν, ότι  η σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες παραμένει ιδιαίτερα σημαντική, τόσο για την άμυνα όσο και για την οικονομία.                                                                                                                                   

Οι Χριστιανοδημοκράτες έχουν την πρόθεση να επαναφέρουν την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και να χορηγήσουν στην Ουκρανία τους μεγάλου βεληνεκούς πυραύλους TAURUS, σε αντίθεση με τους Σοσιαλδημοκράτες, η κυβέρνηση των οποίων το αρνιόταν.                                                    

Ο ηγέτης των Χριστιανοδημοκρατών, Μερτς, έχει καλές σχέσεις με τον Μακρόν και τόνισε, ότι " Πρέπει να ενώσουμε την Ευρώπη". Σύμφωνα με αναλυτές, είναι στις προθέσεις του, η Γερμανία να επιδείξει την απαραίτητη ηγετική πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση αυτή, όπως προαναφέραμε.                                 

Οι Πράσινοι επιμένουν στη μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.                                               

Οι Σοσιαλδημοκράτες θα ήθελαν να ενσωματώσουν τις εθνικές στρατιωτικές μονάδες σε πολυμερείς δομές (κατά το πρότυπο της γαλλογερμανικής ταξιαρχίας, η οποία σταθμεύει στο Müllheim της Βάδης-Βυρτεμβέργης από το 1989).                                                                                                                                           

Ως προς το ουκρανικό θέμα, τα κεντρώα κόμματα υποστηρίζουν την συνέχιση της στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας, ενώ οι Χριστιανοδημοκράτες δεν θα απέκλειαν και την αποστολή στρατιωτικής δύναμης ασφάλειας, αν και αυτό είναι ένα θέμα ταμπού για την γερμανική κοινωνία.   
Ο γρίφος της οικονομίας.                                                                                                       

Η Γερμανία έκλεισε το 2024 σε ύφεση, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά.   Οι λόγοι για τις δυσκολίες της γερμανικής οικονομίας είναι γνωστοί. Η βιομηχανία έχει χάσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου και έχει να αντιμετωπίσει μια πολύ πιο επιθετική κινεζική επιχειρηματικότητα, ενώ το γερμανικό προσωπικό δεν είναι εξειδικευμένο στην καινοτόμο τεχνολογία και η γραφειοκρατία παραμένει ισχυρή ( Ass. Press).

Παράλληλα, η αβέβαιη διεθνής κατάσταση εμποδίζει τις επενδύσεις και επιβαρύνει τη ζήτηση.                                                                                                            

Τα προγράμματα των τεσσάρων κεντρώων κομμάτων παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές, και σε κανένα από αυτά, σύμφωνα με τους αναλυτές, δεν αντιμετωπίζονται με σαφήνεια τα ζητήματα τα οποία βρίσκονται υπό συζήτηση.   

Το CDU/CSU και το FDP θέλουν να αναβιώσουν το πυρηνικό πρόγραμμα, με στόχο την φθηνή ενέργεια  και την μείωση της εξάρτησης από εξωτερικές πηγές.                                                                                                                                                           Οι Πράσινοι και οι Σοσιαλδημοκράτες, από την άλλη πλευρά, υπόσχονται να μειώσουν το κόστος κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος, προτείνοντας την εφαρμογή δημόσιων επιδοτήσεων.

Και τα τέσσερα κόμματα του κεντρώου τόξου, υποστηρίζουν γενικά την μείωση των φόρων εισοδήματος.                                                                                                    

Όμως, ενώ οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Φιλελεύθεροι υπόσχονται να μειώσουν τους φόρους στα εταιρικά κέρδη, τόσο οι Πράσινοι όσο και οι Σοσιαλδημοκράτες εστιάζουν στη μείωση των φόρων των ατομικών εισοδημάτων, ενώ θέλουν να ενθαρρύνουν τις επιχειρηματικές επενδύσεις στο εσωτερικό της χώρας, προτείνοντας νέες ειδικές επιδοτήσεις.                              

Επιπλέον, τα τέσσερα κόμματα διαβεβαιώνουν, ότι θέλουν να μειώσουν την υπερβολική γραφειοκρατία και να τονώσουν την καινοτομία. Και για τις δύο προτάσεις ωστόσο, χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειες και διευκρινίσεις για την χρηματοδότηση.                                                                                                         

Ακόμη, είναι ανασταλτικός για τις επενδύσεις και την ανάπτυξη, ένας συνταγματικός δημοσιονομικός κανόνας – το περίφημο ¨φρένο¨- ο οποίος περιορίζει το χρέος, το οποίο μπορεί να αναλάβει η κυβέρνηση, και υπαγορεύει το μέγιστο μέγεθος του διαρθρωτικού δημοσιονομικού ελλείμματος σε ομοσπονδιακό επίπεδο.  Το ¨φρένο¨ χρέους, υπήρξε ένα εξαιρετικά επίμαχο θέμα στον συνασπισμό του καγκελαρίου Σολτς, με έντονες τριβές μεταξύ Σοσιαλδημοκρατών και Φιλελευθέρων.              

Ο ηγέτης των Χριστιανοδημοκρατών Μερτς δεν απέκλεισε την αλλαγή του κανόνα αυτού, η οποία όμως απαιτεί πλειοψηφία δύο τρίτων των βουλευτών, κάτι το οποίο δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί κάτω από τις σημερινές πολιτικές συνθήκες.                                                                                                                                   

Θα μπορούσε να προστεθεί, ότι και η κεντρική τράπεζα υποστηρίζει αυτή την συνταγματική αλλαγή.

Η σκιά των άκρων

Όμως ο προβληματισμός για το μέλλον του γερμανικού γίγνεσθαι, αντλεί όχι μόνο από τις σημαντικές προγραμματικές διαφορές των κεντρώων κομμάτων, συνασπισμός εκ των οποίων θα κυβερνήσει τη χώρα κατά την επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο, αλλά και από τα προγράμματα των κομμάτων των άκρων.                                                                                                                                                     
Το ακροδεξιό AfD τηςAlice Weidel αντιτίθεται στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, δεν επιθυμεί η Γερμανία να φιλοξενήσει αμερικανικούς πυραύλους, υποστηρίζει ότι πρέπει να κλείσουν τα σύνορα στους μετανάστες, πιστεύει ότι η Ουκρανία πρέπει να είναι ουδέτερη χώρα και να σταματήσει ο πόλεμος με αποδοχή των ρωσικών θέσεων, ενώ ενθαρρύνει τη συμμετοχή της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας στην κινεζική πρωτοβουλία " Μια ζώνη ένας δρόμος".                                                          

Από την άλλη πλευρά, το αριστερό BSW της Sahra Wagenknecht  τάσσεται υπέρ της απαγόρευσης των εξαγωγών όπλων, αντιτίθεται στο ΝΑΤΟ και στην ανάπτυξη αμερικανικών πυραύλων, προωθεί την ιδέα μιας αρχιτεκτονικής ασφάλειας η οποία περιλαμβάνει τόσο την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και τη Ρωσία και αντιτίθεται στη διεύρυνση της ΕΕ.                                                                            

Οι ατζέντες των κομμάτων αυτών αναπόφευκτα θα επηρεάζουν την πολιτική της μελλοντικής κεντρώας κυβέρνησης.

Σύμφωνα με το πλαίσιο το οποίο προδιαγράφουν, όσα σε αδρές γραμμές παρατέθηκαν στα παραπάνω, η νέα γερμανική κυβέρνηση θα έχει έργο επίπονο και πολύπλοκο.                                                                                                                    

Το διακυβεύεται το οποίο καλείται να διαχειρισθεί, δεν αφορά μόνο το μέλλον της Γερμανίας, αλλά και της Ένωσης γενικότερα, καθώς η γαλλική πολιτική αστάθεια συνεχίζεται και η εξωτερικής πολιτική των ΗΠΑ αποκτά νέα δυναμική με τον Τραμπ και την επαναφορά σε διεθνή τροχιά του Πούτιν. 

Εύκολα γίνονται αντιληπτές οι μεγάλες προκλήσεις, τις οποίες θα έχει να αντιμετωπίσει η νέα γερμανική κυβέρνηση, όχι μόνο από τις πραγματικές συνθήκες αυτές καθεαυτές, αλλά και από τις διαφορετικές οπτικές των κυβερνητικών εταίρων, οι οποίες θα πρέπει να συγκλίνουν.

Το γερμανικό πολιτικό σύστημα θα κληθεί σε υπερβάσεις, προκειμένου να καταλήξει σε μια βιώσιμη κυβέρνηση συνασπισμού και να αποφύγει την πολιτική κατατριβή και ατάθεια. Η πρόκληση είναι μεγάλη και οι συνθήκες αντίξοες.

* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής