Ανάπτυξη ευρωπαϊκής δύναμης στην Ουκρανία - Σκληρές προϋποθέσεις

Του Νικήτα Σίμου

Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ μετέφερε ένα ωμό μήνυμα στους συμμάχους του ΝΑΤΟ, κατά την επίσκεψή του στο στρατηγείο της συμμαχίας: Τα αμερικανικά στρατεύματα δεν θα συμμετέχουν σε καμία μελλοντική ειρηνευτική αποστολή στην Ουκρανία

Ούτε οι προστασίες του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ  - βάσει των οποίων οι ΗΠΑ δεσμεύονται να απαντήσουν σε περίπτωση επίθεσης σε σύμμαχο - θα πρέπει να ισχύουν για οποιεσδήποτε ευρωπαϊκές δυνάμεις θα αποστέλλονταν στην Ουκρανία, για να εξασφαλίσουν μια μεταπολεμική ειρηνευτική διευθέτηση.

Η Ουκρανία, εν τω μεταξύ, θα πρέπει να προχωρήσει σε μια συμφωνία τώρα, και να εγκαταλείψει την ανάκτηση όλων των κατεχόμενων εδαφών της, όπως και το όραμα να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ.

Ωστόσο, πολλά για το πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει μια ειρηνευτική αποστολή και ποιος θα συμμετείχε, θα εξαρτηθούν από τους όρους οποιασδήποτε διευθέτησης μεταξύ των εμπολέμων και πολλούς άλλους παράγοντες.

Η Ιταλία έχει συνταγματικά όρια στη χρήση των δυνάμεών της. Η Ολλανδία θα χρειαζόταν ένα πράσινο φως από το κοινοβούλιο της, όπως και η Γερμανία, της οποίας η θέση θα μπορούσε να μεταβληθεί με μια νέα κυβέρνηση μετά τις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου. Η Πολωνία είναι επιφυλακτική, δεδομένων των συνόρων της και ίσως λόγω μιας υφέρπουσας αντιπαλότητας με την Ουκρανία, η οποία χρονολογείται από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

"Είμαστε σε πολύ πρώιμο στάδιο", δήλωσε ο υπουργός Άμυνας της Εσθονίας Hanno Pevklur στο Associated Press, στο περιθώριο της Διάσκεψης για την Ασφάλεια στο Μόναχο.

Ενώ υπάρχουν διάφορες συνεχιζόμενες συζητήσεις και φήμες, είναι "κρίσιμο" για τους Ευρωπαίους συμμάχους να κατανοήσουν, πώς θα είναι η γραμμή εκεχειρίας στην Ουκρανία, πριν καταλήξουν σε ένα σχέδιο, είπε ο Pevkur.

Εάν η Ρωσία και η Ουκρανία μείωναν τις δυνάμεις τους κατά μήκος της πρώτης γραμμής σε πχ"δυο χιλιάδες" από κάθε πλευρά, τότε "δεν είναι πρόβλημα για την Ευρώπη να είναι επίσης εκεί", είπε σχηματικά ο Pevkur, επισημαίνοντας ότι θα ήταν πολύ πιο δύσκολη μια ευρωπαϊκή παρουσία, αν εξακολουθεί να υπάρχει μια "σύγκρουση που βράζει".

Δυνητικό έργο μιας ευρωπαϊκής δύναμης. Ευρωπαίοι στρατιώτες θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σε πόλεις, λιμάνια και πυρηνικούς σταθμούς της Ουκρανίας, για να βοηθήσουν στη διασφάλιση της ειρήνης μετά από οποιαδήποτε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τη Ρωσία, δήλωσαν δυτικοί αξιωματούχοι, ενώ η προστασία των πτήσεων και της ακτογραμμής της Ουκρανίας θα είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας. Οι αξιωματούχοι αυτοί αρνήθηκαν να δώσουν αριθμούς για το μέγεθος οποιασδήποτε δυνητικής δύναμης, αλλά άφησαν να εννοηθεί, ότι το προσωπικό θα ήταν κάτω από 30.000, ενώ φημολογείται, ότι η δύναμη αυτή θα απαρτιζόταν από γαλλικά και βρετανικά στρατεύματα. Άλλωστε, ο Βρετανός πρωθυπουργός κατάστησε σαφή την πρόθεσή του να αποστείλει δυνάμεις στην Ουκρανία, ενώ παρόμοιες σκέψεις κάνουν και οι Σουηδοί.

Ο Sir Keir Starmer πρόκειται να συναντηθεί με τον Donald Trump στις ΗΠΑ τις επόμενες ημέρες. Δεν είναι σαφές εάν θα συζητηθεί το σχέδιο αποστολής ευρωπαϊκών στρατευμάτων.

Το Ηνωμένο Βασίλειο εργάζεται επίσης για να φιλοξενήσει μια σύνοδο κορυφής στην Ουκρανία, στην οποία, όπως γίνεται κατανοητό, θα συμμετέχουν και Ευρωπαίοι σύμμαχοι. Η σύνοδος αυτή αναμένεται να πραγματοποιηθεί μετά τις συνομιλίες του πρωθυπουργού με τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Αν αποστέλλονταν ευρωπαϊκές δυνάμεις, οι στρατιώτες δεν θα τοποθετούνταν σε περιοχές της πρώτης γραμμής στα ανατολικά και δεν θα λειτουργούσαν ως "ειρηνευτές". Μάλλον θα έπαιρναν θέσεις στα δυτικά, στα σύνορα με την Λευκορωσία, προκειμένου να αποδεσμευθούν από εκεί ουκρανικές δυνάμεις, οι οποίες θα προωθούνταν για ενίσχυση στο ανατολικό μέτωπο.

Αυτές οι ευρωπαϊκές δυνάμεις θα είχαν και ένα "καθησυχαστικό" χαρακτήρα για τους κατοίκους και θα βοηθούσαν στην ενθάρρυνση της επιστροφής εκατομμυρίων Ουκρανών, οι οποίοι εγκατέλειψαν τη χώρα λόγω του πολέμου με την Ρωσία. Αυτό - εάν συμφωνηθεί οποιαδήποτε τέτοια ανάπτυξη - θα μπορούσε να περιλαμβάνει στρατεύματα, τα οποία θα τοποθετούνταν σε μεγάλες πόλεις, λιμάνια και σε τοποθεσίες κρίσιμης εθνικής υποδομής, όπως πχ πυρηνικοί σταθμοί.

Δορυφόροι, ανιχνευτικά αεροπλάνα και drones θα μπορούσαν επίσης να υποστηρίξουν την όλη προσπάθεια.

Συμπληρώνοντας τις λεπτομέρειες των ιδεών, οι οποίες συζητούνται μεταξύ των Ευρωπαίων συμμάχων, με επικεφαλής το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία, γίνεται κατανοητό, ότι θα μπορούσε επίσης να υπάρξει ένα είδος αποστολής τύπου πολιτικής αεροπορικής προστασίας, με τη χρήση αεροπλάνων τα οποία θα έδρευαν εκτός Ουκρανίας, ώστε να καταστεί δυνατό να ανοίξει εκ νέου ο ουκρανικός εναέριος χώρος στα επιβατικά αεροπλάνα. Καμία αεροπορική πτήση δεν είναι δυνατή μέχρι τώρα, από την έναρξη του πολέμου.

Το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες του ΝΑΤΟ εκτελούν ήδη αυτό το καθήκον στις χώρες της Βαλτικής και στη Ρουμανία, περιπολώντας στον εναέριο χώρο προκειμένου να αποτραπούν απειλές.

Επιπλέον, η ανάπτυξη πολεμικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα είναι μια πιθανότητα, με την ανάγκη για προσπάθειες αποναρκοθέτησης, καθώς και περιπολίες για την ενίσχυση της επανέναρξης της θαλάσσιας κυκλοφορίας στα ανοικτά των ουκρανικών ακτών.

Ο Ζελένσκυ, ο Ουκρανός πρόεδρος, έχει ήδη πει ότι το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό θα ήταν καλός εταίρος για να βοηθήσει στην ασφάλεια των ναυτιλιακών οδών της Ουκρανίας, μαζί με τους Σκανδιναβούς συμμάχους της. Ωστόσο, κάθε είδους αποστολή διαβεβαίωσης υπό την ηγεσία της Ευρώπης, θα λειτουργούσε μόνο, εάν υπάρχει αυτό που ο Sir Keir περιέγραψε ως "backstop" των ΗΠΑ.

Δεν έχει διευκρινίσει τι ακριβώς σημαίνει αυτό, αλλά πιστεύεται, ότι ο ρόλος των ΗΠΑ είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη ενός αποτρεπτικού αποτελέσματος, προκειμένου να διασφαλιστεί, ότι η Ρωσία δεν θα προσπαθούσε να επιτεθεί εκ νέου στην Ουκρανία, από φόβο μήπως πυροδοτείτο μια αμερικανική απάντηση.

Αυτό το backstop θα μπορούσε πχ να περιλαμβάνει αμερικανικά στρατιωτικά αεροσκάφη με έδρα εκτός Ουκρανίας.

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είπε, αν θα υποστήριζε οποιαδήποτε τέτοια επιχείρηση, ενώ ο υπουργός Άμυνας του, Πιτ Χέγκσεθ, έχει κατηγορηματικά αποκλείσει την αποστολή αμερικανικών στρατευμάτων στην Ουκρανία. Επίσης, ο Ρώσος ΥΠΕΞ Λαβρώφ απέκλεισε, από την διάσκεψη στην Σ. Αραβία, οποιαδήποτε αποστολή ευρωπαϊκών δυνάμεων, ανεξαρτήτως σημαίας, χαρακτηρίζοντας μια τέτοια ενέργεια ως απαράδεκτη. Είναι σημαντικό όμως, όπως δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος, ότι δεν πρόκειται να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από την Ευρώπη, καθώς ούτε του έχει ζητηθεί κάτι τέτοιο, ούτε έχει την πρόθεση να αναλάβει μια τέτοια πρωτοβουλία. Θα υπάρξει ενδεχομένως μια σαφέστερη εικόνα της αντίληψης περί ασφαλείας της Ουκρανίας, μετά από μία εκεχειρία, από το αποτέλεσμα των συνομιλιών Μακρόν και Στάρμερ με τον πρόεδρο Τραμπ, κατά τις επικείμενες επισκέψεις τους στην Ουάσινγκτον. Το τοπίο παραμένει αβέβαιο, όπως και η τύχη του Ζελένσκυ, ο οποίος όχι μόνο για τον Πούτιν αλλά και για τον Τραμπ, είναι persona non grata.

* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής