"Μπαλαφάρες" και εκλογικές επέτειοι

Του Μανόλη Καψή

"Όλο αυτό ήταν μια μεγάλη μπαλαφάρα", συνόψισε την εμπειρία της "πρώτη φορά Αριστεράς" ο συγγραφέας Χρήστος Χωμενίδης, μιλώντας στον Παύλο Τσίμα, στο ντοκιμαντέρ που ετοίμασε ο δεύτερος για τον Σκάι, με αφορμή τη συμπλήρωση 10 χρόνων από τη νίκη του κόμματος της αριστεράς στις βουλευτικές εκλογές. Για να συμπληρώσει αμέσως μετά, ότι ήταν τόσο δραματική και επώδυνη η εμπειρία, ώστε υποθέτει βασίμως ότι δεν πρόκειται να δει ξανά εξουσία αυτή η αριστερά, "όχι τουλάχιστον όσο ζούμε εμείς οι δυο", είπε στον δημοσιογράφο.

Δεν μας εξέπληξε στ' αλήθεια με την περιγραφή του αλλά ομολογουμένως το διατύπωσε πολύ ωραία και ήταν το σωστό κλείσιμο της εκπομπής, στην οποία "παραδόξως" έλειπαν όλοι οι μεγάλοι πρωταγωνιστές της διακυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Αλλά ίσως δεν είναι καθόλου παράδοξο. Είναι μια επέτειος και μια εμπειρία που και εκείνοι θέλουν να ξεχάσουν -και θέλουν να την ξεχάσουμε ει δυνατόν κι εμείς- ώστε να μπορέσουν ενδεχομένως να επανακάμψουν.

Βλέποντας και ακούγοντας τον τότε υπουργό Λαφαζάνη να επιμένει ότι έπρεπε να υπάρχει σαφές σχέδιο εξόδου από το ευρώ και επιστροφής στη δραχμή, τον Αλέξη Τσίπρα με ύφος αγέρωχο (πόσο κωμικό μοιάζει σήμερα) να διαβεβαιώνει ότι παίρνει τέλος το νεοφιλελεύθερο πείραμα με τα μνημόνια, τον Πάνο Καμμένο να παίζει με τα τρενάκια, τον Γιάνη  Βαρουφάκη να ακκίζεται στην κάμερα και τον Μαργαρίτη Σχοινά να αφηγείται πώς ο Ζαν Κλώντ Γιούνκερ, έδωσε εντολή να ετοιμαστεί η Κομισιόν και οι υπηρεσίες της για ενδεχόμενη έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, κάνεις τον σταυρό σου για τον Θεό της Ελλάδας που μας προστάτευσε. "Δεν θα είχαν πετρέλαιο τα πολεμικά πλοία για να βγούνε στο Αιγαίο, καταλαβαίνετε τι σημαίνει αυτό", συνόψισε τις συνέπειες της άτακτης χρεοκοπίας ο Γιάννης Στουρνάρας.

Ακούγοντας τον Σταύρο Θεοδωράκη να εξιστορεί το τηλεφώνημα Τσίπρα στον Πούτιν μέσα από τη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών, και την απάντηση του Ρώσου Προέδρου στο αίτημα για οικονομία βοήθεια, που δήλωσε μεν αδυναμία, αλλά πρόθυμος να μεσολαβήσει -αν το επιθυμούσε η Αθήνα- στην καγκελάριο Μέρκελ… αναρωτιέσαι μαζί με τον πρώην επικεφαλής του Ποταμιού, αν θέλεις να βάλεις τα κλάματα ή να γελάσεις. Και ξανακάνεις τον σταυρό σου.

Όλα αυτά είναι ιστορία θα μου πείτε και έχετε δίκιο. Αλλά η εμπειρία φωτίζει και το σήμερα. Και αν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατάφερε να κερδίσει 3 συνεχόμενες εθνικές εκλογές και κάτι ψιλά, είναι προφανώς και εξαιτίας της οδυνηρής εμπειρίας που προηγήθηκε. Αν καταφέρνει ακόμα και σήμερα να ηγεμονεύει στην πολιτική σκηνή, παρά τη φθορά και τη δυσαρέσκεια, είναι γιατί κατάφερε να εκπροσωπήσει το αίτημα των ψηφοφόρων για πρόοδο, οικονομική ανάπτυξη και αυτό που ονομάζουμε έκτοτε κανονικότητα.

Η οδυνηρή εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ τού επέτρεψε όλα τα προηγούμενα χρόνια να αντιμετωπίζει τις κρίσεις χωρίς μεγάλες απώλειες και με πολύ μεγάλα περιθώρια ανοχής από το εκλογικό σώμα. Όχι ότι δεν είχε και επιτυχίες, όπως η κρίση του Έβρου ή η πανδημία. Εκεί επέδειξε ευρωπαϊκά αντανακλαστικά και συσπείρωσε τον κόσμο γύρω από τη σημαία του. Είχε και μεγάλες αποτυχίες, όπως η αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, ο εκσυγχρονισμός των υποδομών και η διαχείριση της τραγωδίας των Τεμπών. Αλλά μήπως ο ΣΥΡΙΖΑ θα τα έκανε καλύτερα; Ποιος ξεχνάει το Μάτι;

Όλα αυτά όμως είναι ιστορία και έχετε δίκιο. Ο ΣΥΡΙΖΑ εξέπνευσε, είναι ύλη για επετειακά ντοκιμαντέρ ή για τα πρωινάδικα (ανάλογα με την κομματική εκδοχή) και ο πρωθυπουργός είναι μόνος, αντιμέτωπος με τα γεγονότα και τις επιδόσεις του. Και δεν εξέλιπε μόνο ο "μπαμπούλας" του Αλέξη Τσίπρα, αλλά και η κυβέρνηση μοιάζει να έχει χάσει την προωθητική της δύναμη. Ορισμένοι κάνουν λόγο για την "κατάρα της δεύτερης τετραετίας".

Ο πρωθυπουργός συμβιβάζεται με τις δυνάμεις της ακινησίας που του επιβάλουν τις επιλογές τους στα συμβολικά πόστα της Ελληνικής Δημοκρατίας, οι κρίσιμες μεταρρυθμίσεις που περιμένει η ελληνική οικονομία αναβάλλονται, λόγω πολιτικού κόστους, μοιάζει να έχει χαθεί η επαφή με το αίσθημα του κόσμου. Κυρίως μοιάζει η κυβέρνηση να μην έχει σχέδιο και όραμα. Περιορίζεται στη διαχείριση της καθημερινότητας.

Το νέο σκηνικό όμως έχει και μεγάλες διαφορές από το παρελθόν. Τη φθορά της κυβέρνησης που πάσχει και από σοβαρό έλλειμμα εμπιστοσύνης, το οποίο ενισχύουν οι αλαζονικές κορώνες ορισμένων εκπροσώπων της, τη φθορά, δεν την καρπώνονται τα συστημικά κόμματα. Την καρπώνονται κόμματα στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας. Κόμματα αντισυστημικά, που διακινούν θεωρίες συνωμοσίας, κόμματα που δεν προτείνουν ούτε διαθέτουν λύσεις. Θέλουν απλώς να εκφράσουν και να πολλαπλασιάσουν την οργή του κόσμου.

Ζούμε την επάνοδο του αντισυστημισμού που φοβούνται ορισμένοι; Είναι οι κινητοποιήσεις για τα Τέμπη, εκδήλωση αυτού του αντισυστημικού ρεύματος; Υπάρχει το υπέδαφος για νέες πλατείες αγανακτισμένων; Δεν έχω απάντηση, πάντως είναι μάλλον βέβαιο ότι όσο το θέμα της τραγωδίας των Τεμπών παραμένει στο προσκήνιο, όσο δεν διαλύεται η δυσπιστία για τις προθέσεις της κυβέρνησης -πόσο μάλλον που προσεχώς το θέμα θα είναι διαρκώς επίκαιρο, λόγω της δημοσίευσης των πρώτων επιστημονικών πορισμάτων και στη συνέχεια, λόγω της έναρξης της δίκης των υπευθύνων- η ιστορία των Τεμπών, θα ενισχύει έναν διάχυτο ριζοσπαστισμό. Που θα πλήττει τη δημοφιλία της κυβέρνησης και θα ενισχύει τα άκρα. Και δεν θα επιτρέπει στα συστημικά κόμματα της αντιπολίτευσης, κυρίως στο ΠΑΣΟΚ δηλαδή, να καρπωθούν τη φθορά της κυβέρνησης. Μοιάζει με την απόλυτη συνταγή της πολιτικής κρίσης.