Ψήφισαν τα "σκουπίδια"

Του Μανόλη Καψή

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν γνωρίζουμε ποιος θα είναι ο ένοικος του Λευκού Οίκου για τα επόμενα 4 χρόνια, απλώς ελπίζουμε. Δεν είμαι βέβαιος ότι θα το ξέρουμε και πολύ γρήγορα. Μπορεί η καταμέτρηση να κρατήσει ημέρες, έχει ξανασυμβεί. Μπορεί και το ανάποδο βέβαια . Σε λίγο να ξέρουμε το αποτέλεσμα. Και όλες οι εκπλήξεις είναι δυνατές. Όλα μπορεί να συμβούν, και να σαρώσει ο Τραμπ, και να σκίσει η Κάμαλα ή και να έρθουν τσίμα τσίμα και να πηγαίνουμε ψήφο ψήφο στην καταμέτρηση στις κρίσιμες Πολιτείες για ημέρες πολλές. Και όλες οι προβλέψεις και οι δημοσκοπήσεις μπορεί να αποδειχθούν σκάρτες. Εχει ξανασυμβεί.

Την τελευταία φορά είχαν υποτιμήσει τον Τραμπ και έδιναν στον Μπάιντεν μεγάλη διαφορά. Τώρα μπορεί να έχει συμβεί το ανάποδο. Εμείς λοιπόν κρατάμε την ανάσα μας και ελπίζουμε στην Κάμαλα Χάρις (με εξαίρεση αυτό το παιδί θαύμα της πολιτικής, τον Πάνο Καμμένο ντε, που μας εξήγησε ότι για τα ελληνικά συμφέροντα είναι καλύτερα να εκλεγεί ο Ντόναλντ Τραμπ. No comment που λένε.)

Ετσι κι αλλιώς σχολιάζουν ορισμένοι, η ζημιά έχει γίνει. Η πόλωση είναι μεγάλη, σε σημείο που ακόμα και αν η αναμέτρηση δεν συνοδευτεί από επεισόδια ή από αμφισβήτηση του αποτελέσματος (που ετοιμάζει ο Τραμπ σε περίπτωση που χάσει), η λειτουργία της αμερικανικής δημοκρατίας έχει γίνει προβληματική, δυσλειτουργική και αναποτελεσματική. Γιατί πολύ απλά η δημοκρατία απαιτεί συναινέσεις. Δεν δουλεύει όταν όλοι είναι στα χαρακώματα και έτοιμοι να επιτεθούν ο ένας στον άλλο.

Δεν είμαστε οι μόνοι που κρατάμε την ανάσα μας. Ολος ο κόσμος είναι στην τσίτα. Γιατί όπως έγραψε και ο Στάθης Καλύβας, είναι από μια άποψη αδιανόητο και απίθανο να κρίνεται η πορεία του κόσμου, από την ψήφο ορισμένων χιλιάδων βαριεστημένων Αμερικανών ψηφοφόρων σε ορισμένα swing states. Η όπως θα το έλεγε ο Τζο Μπάιντεν, από την ψήφο ορισμένων ψηφοφόρων "σκουπίδια", που η μόνη ενημέρωσή τους είναι το TikTok και έχουν να ανοίξουν βιβλίο από το Δημοτικό. Που πιστεύουν ότι η πηγή όλων των προβλημάτων και των δεινών της Αμερικής είναι οι μετανάστες από την Λατινική Αμερική, που έχουν χάψει αμάσητα τα fake news ότι οι μετανάστες από την Αΐτή τρώνε τα κατοικίδια του κόσμου, που χαζογελάνε με τα ρατσιστικά και σεξιστικά αστεία του Τράμπ, που πιστεύουν (ακόμα και σήμερα) ότι στις προηγούμενες εκλογές του έκλεψαν την εκλογή και που δεν σοκάρονται από την απόλυτη αδιαφορία του για τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών, ούτε από την άγνοιά του για τα προβλήματα. Ούτε καν για το ότι ο υποψήφιός τους είναι καταδικασμένος από τη Δικαιοσύνη για κακούργημα.

Αλλά αυτή είναι και η Δημοκρατία, δεν είναι;. Και ο διανοούμενος και ο επιτυχημένος επιστήμονας και ο σούπερ επιχειρηματίας, έχουν τα ίδια δικαιώματα ψήφου με έναν  ανειδίκευτο εργάτη σε μια οποιαδήποτε Πολιτεία ή με μια νοικοκυρά που δεν κατάφερε καν να τελειώσει το σχολείο. Ακόμα και με έναν ψεκασμένο Αμερικάνο που πιστεύει ότι ο Τραμπ θα κάνει την Αμερική Great Again.

Ο υποτιμητικός τρόπος  με τον οποίο περιέγραψα τους ψηφοφόρους του Τράμπ- αν και ακριβής στις περισσότερες των περιπτώσεων- είναι ίσως η ουσία του προβλήματος. Γιατί σε αυτές τις εκλογές βρίσκονται αντιμέτωπες δυο Αμερικές που ζουν σε διαφορετικούς κόσμους και η μία αντιπαθεί την άλλη σε σημείο να μην μπορούν καν να συνυπάρξουν. Η μία είναι μια middle class, managerial Αμερική που ζει στις πόλεις και κυρίως έχει σπουδάσει στο πανεπιστήμιο και η  άλλη είναι μια Αμερική της εργατικής τάξης, όχι απαραίτητα λευκή, πάντως χωρίς ανώτερες σπουδές και που ζει στην επαρχία. Η πρώτη ψηφίζει Κάμαλα Χάρις, η δεύτερη ψηφίζει φανατικά Τραμπ

Και ψηφίζει Τράμπ επειδή η πρώτη Αμερική την κοιτάζει αφ΄υψηλού, δεν της δίνει σημασία, την θεωρεί σκουπίδι και άσχετη- deplorables τους ονόμαζε η Χίλαρι Κλίντον- ενώ ο Τραμπ τους μοιάζει κι ας είναι υπερπλούσιος, "τους κάνει να φαίνονται" όπως λένε- ενώ εκείνοι τώρα αισθάνονται αόρατοι- τους μιλάει όπως μιλάνε κι εκείνοι και τους υπόσχεται πράγματα που τους αρέσουν. Ακόμα και όταν δεν πιστεύουν ότι θα τα υλοποιήσει.

Επίσης- μου άρεσε αυτή η παρατήρηση για τους ψηφοφόρους του Τραμπ- τους απενοχοποιεί για όλα αυτά που νιώθουν και όλα αυτά που σκέφτονται και πιστεύουν. Αφού τα ίδια λέει και αυτός ο σούπερ επιτυχημένος, δεν μπορεί να είναι ανοησίες. Γεγονός που μας γυρίζει στο ποιοι είναι οι ψηφοφόροι του Τραμπ, που αν μοιάζουν στον ίδιο και στις απόψεις του… προφανώς και είναι όλα αυτά τα υποτιμητικά που αναφέρονται γι΄αυτούς. Και deplorables και garbage. Αλλά φυσικά ψηφίζουν…

Το πρόβλημα δεν είναι αποκλειστικά αμερικάνικο. Τι είναι εκείνο που κάνει τους Γερμανούς να ψηφίζουν τους νεοναζί της Εναλλακτικής για τη Γερμανία ή τους Γάλλους την ακοδεξιά, φιλοπουτινίστρια Λεπέν; Τι κάνει τους Ούγγρους να ψηφίζουν τον αυταρχικό Ορμπαν; Είναι η μετανάστευση, είναι η οικονομία ή είναι η πολιτισμική διαίρεση ανάμεσα στις ελιτ και τον απλό κόσμο όπως φαίνεται να είναι η πιο πειστική εξήγηση για την επιτυχία του Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες;

Υ.Γ. Η Anne Applebaum στο βιβλίο της "Η Σαγήνη του Απολυταρχισμού", πρόσθεσε στις γνωστές ερμηνείες για τη μετανάστευση ή τις οικονομικές ανισότητες (που μπορεί να εξηγούν ως ένα βαθμό τα φαινόμενα), κι αυτό που οι οικονομολόγοι συμπεριφοριστές ονομάζουν "αυταρχική προδιάθεση". Δηλαδή για μια μεγάλη μερίδα του κόσμου που δεν του αρέσει η πολυπλοκότητα και οι αντίθετες απόψεις και γι αυτό ψηφίζει αυταρχικούς ηγέτες. Αλλά και για ένα αίσθημα ανικανοποίητου που υπάρχει σε πολλούς ανθρώπους. Που νιώθουν ότι δεν έχουν την προσοχή που δικαιούνται. Ότι δεν τους δίνουν σημασία. Ωσπου να βρεθεί ένας λαϊκιστής αρχηγός και να νιώσουν ότι τους προσέχει. Θα γίνουν οπαδοί του. Και θα είναι και πολύ ικανοποιημένοι γιατί θα έχουν την αίσθηση ότι συμμετέχουν σε κάτι πολύ σπουδαίο. Που τους κάνεις κι αυτούς διαφορετικούς και σπουδαίους.

Με άλλα λόγια μπλέξαμε.