Τι φέρνει η Φον ντερ Λάιεν στην επόμενη πενταετία

Του Κώστα Ράπτη

Όταν το 2019 η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξελέγη για πρώτη φορά πρόεδρος της Κομισιόν, εξασφάλισε στο Ευρωκοινοβούλιο πλειοψηφία μόλις εννέα ψήφων. Η δεύτερη πενταετία της ξεκινά παραδόξως με μεγαλύτερη άνεση, καθώς στη χθεσινή ψηφοφορία στο Στρασβούργο η πλειοψηφία διευρύνθηκε στις 41 ψήφους, με 401 επί συνόλου 707 ψηφισάντων να εγκρίνουν την υποψηφιότητα της Γερμανίδας πολιτικού. Παρά τις διαρροές από την τρικομματική συμμαχία ΕΛΚ, Σοσιαλιστών και Φιλελευθέρων που τη στήριζε (με χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις το γερμανικό FDP και τους Γάλλους Ρεπουμπλικανούς), η Φον ντερ Λάιεν απέσπασε την ψήφο των 35 περίπου από τους 45 Πράσινους ευρωβουλευτές, μετά από μία 45λεπτη λεπτομερή και φιλόδοξη προγραμματική ομιλία.

Απέναντι σε όσους βρίσκονται δεξιότερά της (ECR, "Πατριώτες για την Ευρώπη”), η πρόεδρος της Κομισιόν επέλεξε να μην κάνει μεγάλα και εμφανή ανοίγματα, με αποτέλεσμα αυτοί να την καταγγέλλουν ότι πραγματοποιεί αριστερή στροφή.

Ωστόσο, η νέα θητεία της Φον ντερ Λάιεν δεν είναι ακριβώς μια επιλογή συνέχειας, αν κρίνουμε από τις εξαγγελίες της για μια σειρά από τομές. Αυτές αναμένεται να βρουν και εξωτερική αποτύπωση στη συγκρότηση της νέας Κομισιόν, όπου θα υπάρξουν νέα χαρτοφυλάκια: ένας αντιπρόεδρος για την Απλοποίηση των Διαδικασιών, καθώς και επίτροποι για την Άμυνα, την Ισότητα (γυναικεία και LGBT δικαιώματα), τη Στέγαση και την προστασία των Θαλασσών.

Όλα αυτά συνοδεύονται από τη φιλοδοξία διεύρυνσης του κοινοτικού προϋπολογισμού (που ασφαλώς θα προκαλέσει περίσκεψη στη γενέτειρά της) και δημιουργίας νέων επενδυτικών οχημάτων, το άγχος για τη διατήρηση του ρόλου της Ευρώπης στον διεθνή τεχνολογικό ανταγωνισμό, αλλά και μία συνολική στροφή στην άμυνα, την ασφάλεια και την ενισχυμένη φύλαξη των συνόρων ως ευρωπαϊκή προτεραιότητα.

Της ομιλίας στο Στρασβούργο είχε προηγηθεί η δημοσίευση τριαντασέλιδου κειμένου πολιτικών κατευθυντήριων γραμμών, όπου τα παραπάνω παρουσιάζονται αναλυτικότερα.

Ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. θα πρέπει "να είναι πιο επικεντρωμένος στις πολιτικές, πιο απλός για τα κράτη μέλη και πιο αποτελεσματικός, ώστε να χρησιμοποιήσουμε τη δύναμή του για να αξιοποιήσουμε περισσότερη ιδιωτική και δημόσια χρηματοδότηση”, ανέφερε η Φον ντερ Λάιεν, κάνοντας επίσης λόγο, χωρίς ωστόσο να δώσει λεπτομέρειες, για νέους ίδιους πόρους, ώστε "να εξασφαλιστεί επαρκής και βιώσιμη χρηματοδότηση για τις κοινές μας προτεραιότητες”.

Ζήτησε συγκεκριμένα ένα "Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας” που θα συγκεντρώνει ιδιωτικές επενδύσεις και θα συμπληρώνει μια "Καθαρή Βιομηχανική Συμφωνία” για την ενίσχυση της πράσινης παραγωγής σε ολόκληρο το μπλοκ, που θα παρουσιαστεί στις πρώτες εκατό ημέρες της θητείας της και θα επικεντρώνει σε τεχνολογίες (τεχνητή νοημοσύνη στο διάστημα, βιοτεχνολογία κ.ά.) που θα ενισχύουν τη στρατηγική αυτονομία της Ε.Ε.

Βέβαια, οι "πράσινες” εξαγγελίες δεν συμβαδίζουν με τη ρητή πρόθεση ελάφρυνσης του ρυθμιστικού πλαισίου, ιδίως την αναμόρφωση της οδηγίας REACH για τα χημικά.

Για δε την αμυντική βιομηχανία έριξε το σύνθημα ότι πρέπει "να ξοδεύουμε περισσότερα και καλύτερα”.

Σε ό,τι αφορά την πολιτική ανταγωνισμού, τόνισε την ανάγκη "υποστήριξης της αλλαγής κλίμακας των εταιρειών” κατά τη γαλλογερμανική επιθυμία ανάδειξης "Ευρωπαίων πρωταθλητών" που να μπορούν να ανταγωνιστούν τους διεθνείς ομολόγους. Αυτό, κατά το Euractiv, συνιστά μετατόπιση των προτεραιοτήτων από τη διασφάλιση του ανταγωνισμού εντός της Ε.Ε., που κατά τη διάρκεια της μακράς θητείας της επιτρόπου Φεστάγκερ είχε ως αποτέλεσμα να μπλοκάρουν ορισμένα σχέδια συγχώνευσης υψηλού προφίλ, κυρίως μια προγραμματισμένη συγχώνευση της γαλλικής κατασκευάστριας τρένων Alstom με τη Siemens το 2019.

Η Φον ντερ Λάιεν σημείωσε ότι θα ζητούσε από κάθε έναν από τους μελλοντικούς της επιτρόπους να πραγματοποιήσουν "μια βαθιά βουτιά στο χαρτοφυλάκιό τους και να επιτύχουν συγκεκριμένα τη μείωση του (γραφειοκρατικού) φόρτου”.

Επανέλαβε επίσης προηγούμενες εκκλήσεις για εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς, και συγκεκριμένα πρότεινε τη δημιουργία μιας "Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων” – ένα αναδιατυπωμένο όνομα για την Ένωση Κεφαλαιαγορών που προέρχεται από μια πρόσφατη έκθεση του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας Ενρίκο Λέττα

Αλλά αυτό που εντυπωσιάζει στις εξαγγελίες της προέδρου είναι η ετοιμότητά της να κινήσει την Κομισιόν με περισσότερο πολιτικά κριτήρια, υπογραμμίζοντας λ.χ. ότι η ευρωπαϊκή άμυνα ξεκινά στην Ουκρανία, προγραμματίζοντας την ενεργοποίηση νέων εργαλείων για τον έλεγχο των πλαστών ειδήσεων και προειδοποιώντας ότι ο σεβασμός του κράτους δικαίου είναι αδιαπραγμάτευτος όρος για την απελευθέρωση ευρωπαϊκών κονδυλίων. Αν συνυπολογίσει κανείς ότι τις ίδιες μέρες η Φον ντερ Λάιεν είχε την πρωτοβουλία να κηρύξει μποϊκοτάζ στις υπουργικές συνάξεις της ουγγρικής εναλλασσόμενης προεδρίας, λόγω των συναντήσεων του Βικτορ Όρμπαν με τους Ζελένσκι, Πούτιν, Σι και Τραμπ, έχει τη γενική εικόνα.